Ο εποικισμός του διαστήματος

Η ύπαρξη αποικιών άλλων, εξωγήινων πολιτισμών στο διάστημα είναι παραπάνω από βέβαιη, ενώ κάποια στιγμή θα υπάρξουν και ανθρώπινες διαστημικές αποικίες οι οποίες θα ταξιδεύουν και συνεχώς θα συμβάλλουν στον διαστημικό αποικισμό.

Διάφορες λήψεις του Άρη από το διαστημικό τηλεσκόπιο Hubble

Σύμφωνα με τον Καρλ Σαγκάν ο σημερινός ανθρώπινος πολιτισμός έχει 40% πιθανότητες να αυτοκαταστραφεί κάθε 100 χρόνια. Θεωρείτε υπερβολικά αυτά τα νούμερα ή μήπως ο Σαγκαν είχε δίκιο όταν μιλούσε για πλανητική ενοποίηση και εκλογίκευση του ανθρώπου ώστε να αντιμετωπιστεί η απειλή της αυτοκαταστροφής;

Μιλάμε πάντα για τον σημερινό τεχνολογικά ανεπτυγμένο πολιτισμό με τα όπλα μαζικής καταστροφής. Δεν το είπε μόνο ο Καρλ Σαγκάν, αλλά τον ίδιο φόβο εκφράζει και ο παράγοντας L στην περίφημη εξίσωση του Φρανκ Ντόναλντ Ντρέικ:

N = R fp fe ne fk fi fc L
Όπου:
N = o πιθανός αριθμός των υπαρχόντων πολιτισμών
R = ο ρυθμός λειτουργίας νέων αστεριών στον Γαλαξία
fp = περιγράφει το ποσοστό των αστεριών που έχουν πλανητικά συστήματα
fe = σημειώνει το ποσοστό των αστεριών που έχουν πλανητικά συστήματα.
ne = ο αριθμός των πλανητών με κατοικήσιμο περιβάλλον.
fk = ποσοστό πλανητών όπου έχει δημιουργηθεί ζωή.
fi = πόσο συχνά εξελίσσεται η ζωή σε βαθμό τέτοιο ώστε να αποκτά νοημοσύνη.
fc = περιγράφει εκείνους τους πολιτισμούς που μπορούν να επικοινωνήσουν μαζί μας.
L = ο παράγοντας αυτός μετρά τον μέσο χρόνο ζωής ενός πολιτισμού από τη στιγμή που θα έχει τη δυνατότητα να επικοινωνήσει με άλλους αστρικούς πολιτισμούς μέχρι την ώρα της καταστροφής του.

Ο Σαγκάν, για να επιστρέψουμε πάλι στον επιστήμονα που άνοιξε νέους δρόμους στη σκέψη μας για εξωγήινη νοημοσύνη, ζωή και επικοινωνίες, πίστευε στην πλανητική ενοποίηση και εκλογίκευση του ανθρώπου. Πάντως, γι’ αυτή τη ζωή, την εξωγήινη εννοώ, ο Σαγκάν τη θεωρούσε ότι πρέπει να είναι σύνθετη και πολυκυτταρική. Συνεπώς αν μη τι άλλο θεωρούσε ότι δεν θα είναι μικροσκοπική. Οι φυσικοχημικές ιδιότητες είναι παγκόσμιες και έτσι δεν είναι παράλογο να πιστεύουμε ότι θα έχει κάποια βασικά κοινά χαρακτηριστικά με εμάς.
Απαντώ πάλι σε προηγούμενο ερώτημα αλλά θέλω να αποτυπώσω τη σκέψη του δημιουργού του SETI (Search for Extra-Terrstrial Intelligence) = Έρευνα για Εξωγήινη Νοημοσύνη και CETI (Communication Extra-Terrstrial Intelligence) = Επικοινωνία με Εξωγήινη Νοημοσύνη. Έτσι, φως, ήχος και οσμή πρέπει να υπάρχουν σ’ όλο το Σύμπαν. Γι’ αυτό και οι εξωγήινοι πρέπει να έχουν κεφάλι με μάτια, αυτιά, μύτη και όλα αυτά κοντά σε ένα μεγάλο και πολυσύνθετο εγκέφαλο. Ίσως να είναι χρήσιμος και ένας εσωτερικός σκελετός για να υποστηρίζει και να προστατεύει τα ζωτικά όργανα και ένα κεντρικό νευρικό σύστημα που θα βοηθά την ενδοεπικοινωνία. Τέλος, θα πρέπει να έχουν άκρα για να μετακινούνται να φτιάχνουν όργανα και να τα χειρίζονται. Ίσως να έχουν πολλά άκρα και μάτια, όχι όμως ιδιαιτέρως πολλά, για να μην υπερφορτώνουν τον εγκέφαλο.

Το βέβαιο είναι ότι δεν θα μοιάζουν με τους εξωγήινους όπως τους παρουσιάζουν οι ταινίες επιστημονικές φαντασίας. Αυτό τονίζει ο Seth Shostak διευθυντής του Ινστιτούτου SETI της Καλιφόρνιας: «Η φύση είναι μάλλον πιο εφευρετική από μας».

Ο άνθρωπος μπορεί πλέον να ξεφύγει από την πλανητική του κοιτίδα και να ξανοιχθεί στα άστρα; Ποια είναι η γνώμη σου για τον διαστημικό αποικισμό;

Η απάντηση είναι καταφατική. Ναι, ξεκάθαρα ναι! Ήδη έχουν αναπτυχθεί σχέδια για διαστημικές αποικίες οι οποίες θα ταξιδεύουν και συνεχώς θα συμβάλλουν στον διαστημικό αποικισμό.
Προσέξτε από παλιά είχαν ακουστεί τέτοια προγράμματα. Θυμάμαι ένα πρόγραμμα που ονομαζόταν Little Prince και θα ταξίδευε στο διάστημα τροφοδοτούμενο με πλάσμα, που είναι η υπεριονιοσμένη τέταρτη κατάσταση της ύλης.
Μέσω μιας διαστημικής αποικίας, που θα την επάνδρωναν γενναία και ριψοκίνδυνα άτομα, μια κοινωνία ανθρώπων θα μπορούσε να ταξιδέψει προς ένα άστρο με συμβατικές ταχύτητες και να το προσεγγίσει μετά πάροδο πολλών ανθρώπινων γενεών. Εκτός αυτού, οι ανθρώπινες κοινωνίες των διαστημικών αποικιών, θα είχαν τη δυνατότητα κατασκευής νέων αποικιών, οι οποίες θα πορεύονταν στη συνέχεια αυτοτελώς ακολουθώντας τον δικό τους δρόμο, δημιουργώντας με αυτό τον τρόπο ένα εποικιστικό κύμα που συν τω χρόνω όλο και θα μεγάλωνε.
Σύγχρονοι υπολογισμοί μας δείχνουν ότι ένα τέτοιο εποικιστικό κύμα μπορεί να εξαπλώνεται, μέσα στον Γαλαξία μας με ταχύτητα της τάξης του 1% της ταχύτητας του φωτός. Αυτό σημαίνει ότι κάθε άστρο του Γαλαξία μας, που βρίσκεται σε μια διάμετρο 100.000 ετών φωτός, θα έχει εποικιστεί σε χρονικό διάστημα μικρότερο από 10 εκατομμύρια έτη, χρόνος ο οποίος είναι πάρα πολύ μικρός σε σχέση με την ηλικία του Γαλαξία μας, που υπολογίζεται ότι είναι ίση τουλάχιστον με 10 δισεκατομμύρια έτη.
Συνεπώς, η μεταμόρφωση του Γαλαξία μας σε μια σφίζουσα οικουμενική πόλη θα είναι ένα σχεδόν στιγμιαίο γεγονός στη χρονική κλίμακα του Σύμπαντος.
Με βάση όλα αυτά, ακόμα κι αν θεωρήσουμε ότι μόνον ένας πολιτισμός, επαναλαμβάνω μόνον ένας πολιτισμός, προϋπήρχε στον Γαλαξία μας, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι ο Γαλαξίας μας θα πρέπει να έχει αποικισθεί και κατά συνέπεια σε σχεδόν όλα τα πλανητικά συστήματά του, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας, θα πρέπει να έχουν εγκατασταθεί αποικίες. Το πρόβλημα είναι ότι μετά τόσες γενιές κανένας δεν θα θυμάται τη μητρόπολη, την αρχική κοιτίδα του γαλαξιακού πολιτισμού.
Εδώ μπορούμε να αναφέρουμε την άποψη του αείμνηστου αστροφυσικού Μιχάλη Παπαγιάννη (1932-1998), ο οποίος είχε ασχοληθεί, όντας καθηγητής Αστροφυσικής στις Η.Π.Α., με αυτά τα ζητήματα και θεωρούσε ότι αν τυχόν το ηλιακό μας σύστημα είναι εποικισμένο από εξωγήινους πολιτισμούς, οι διαστημικές αποικίες αυτών των λογικών εξελιγμένων όντων θα πρέπει οπωσδήποτε να αναζητηθούν στη ζωογόνα ζώνη των αστεροειδών, αφού εκεί υπάρχουν οι κατάλληλες πρώτες ύλες για να συντηρηθεί μια αποικία.
Το μέλλον θα δείξει αν οι παραπάνω απόψεις αληθεύουν ή είναι αποτέλεσμα εσφαλμένων δεδομένων.

Μπορεί ο Άρης να αποτελέσει την επόμενη πλανητική πατρίδα του ανθρώπου μέσω κάποιου είδους γεωδιαμόρφωσης (Terraforming);

Και βέβαια. Είναι η υπόθεση της γεωπλασίας του Άρη που έχει προτείνει επίσημα η ΝΑΣΑ το 1997. Το πρόγραμμα αυτό χωρίζεται σε έξι φάσεις, οι οποίες θα εξελιχθούν σε χρονική περίοδο 161 ετών με αφετηρία το έτος 2009. Θα δούμε αν βρεθούν τα απαραίτητα κονδύλια για να αρχίσει σε τρία χρόνια το Terraforming, όπως καλείται το σχετικό πρόγραμμα.
Χρονικά, η 1η φάση θα εξελιχθεί από το 2009 έως το 2020. Ομάδες αστροναυτών θα εγκατασταθούν στον Άρη και θα δημιουργήσουν την πρώτη διαστημική βάση. Θα αρχίσει η γεωπλασία του Άρη που θα έχει ως πρωταρχικό της σκοπό τη δημιουργία ατμόσφαιρας στον πλανήτη.
Η 2η φάση θα εξελιχθεί από το 2020 έως το 2080. Στη φάση αυτή θα εγκατασταθούν στον Άρη τροχιακά κάτοπτρα και εργοστάσια που θα παράγουν αέρια θερμοκηπίου και όζον. Η θερμοκρασία του πλανήτη θα ανέβει κατά 10 βαθμούς και θα αρχίσουν να λιώνουν οι πολικοί πάγοι. Προβλέπεται λοιπόν η θέρμανση που πλανήτη και έτσι η οξυγόνωσή του. Στο διάστημα αυτό ο αριθμός των κατοίκων του Άρη θα φτάσει τους 10.000.
Η 3η φάση θα εξελιχθεί από το 2080 έως το 2115. Στη χρονική αυτή περίοδο συνεχίζονται οι προσπάθειες θέρμανσης και ποιοτικής αλλαγής της αρειανής ατμόσφαιρας. Θα εμφανιστούν τα πρώτα σύννεφα και ο ουρανός του θα γίνει γαλάζιος. Ο πληθυσμός του Άρη θα φτάσει τους 50.000 κατοίκους.
Η 4η φάση θα εξελιχθεί από το 2115 έως το 2130. Συνεχίζονται ακόμα οι προσπάθειες θέρμανσης και ποιοτικής αλλαγής της αρειανής ατμόσφαιρας, ενώ επιταχύνεται η οξυγόνωσή του. Το έδαφός του εμπλουτίζεται με λιπάσματα. Αρχίζει η εγκατάσταση των πρώτων βιομηχανιών και η δημιουργία συγκοινωνιακών γραμμών. Στο διάστημα αυτό ο αριθμός των κατοίκων του πλανήτη θα φτάσει τους 250.000, από τους οποίους πολλοί θα έχουν γεννηθεί στον Άρη.
Η 5η φάση θα εξελιχθεί από το 2130 έως το 2150. Συνεχίζονται ακόμα οι προσπάθειες θέρμανσης και ποιοτικής αλλαγής της αρειανής ατμόσφαιρας και η οξυγόνωσή του. Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης η περιεκτικότητα της ατμόσφαιρας σε οξυγόνο θα είναι υψηλή και έτσι δημιουργούνται οι πρώτες γεωργικές καλλιέργειες και αναπτύσσονται βιομηχανικές μονάδες υψηλής τεχνολογίας. Σχηματίζονται τα πρώτα δάση, ποτάμια, λίμνες και ωκεανοί. Στο διάστημα αυτό ο αριθμός των κατοίκων του πλανήτη θα φτάσει τους 1.000.000, και θα αναπνέουν πλέον σχεδόν ελεύθερα.
Η 6η και τελευταία φάση θα εξελιχθεί από το 2150 έως το 2170. Τώρα πια οι άποικοι και οι Αρειανοί θα αναπνέουν ελεύθερα. Οι τηλεπικοινωνίες θα έχουν αναπτυχθεί αρκετά όλες οι κατοικίες θα έχουν υπερσύγχρονο εξοπλισμό, ενώ θα είναι δυνατή η εγκατάσταση ζώων. Η γεωπλασία του Άρη θα έχει πλέον ολοκληρωθεί. Ζώα θα τρέχουν στα δάση του, πουλιά θα πετούν στον ουρανό του και ο Άρης δεν θα είναι πια ο αφιλόξενος πλανήτης που γνωρίζουμε σήμερα.
Τα πιο τελευταία ουσιαστικά νέα για τον Άρη καταγράφονται στη ρωσική διαστημική υπηρεσία. Οι Ρώσοι σχεδιάζουν να στείλουν στον Άρη έξι κοσμοναύτες οι οποίοι θα παραμείνουν στην επιφάνειά του για 440 ημέρες! Το εγχείρημα είναι πολύ δύσκολο και δαπανηρό γι’ αυτό ζητούν τη συνδρομή της ΝΑSΑ και της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Διαστήματος.

Παρατήρηση: Το παρόν άρθρο αποτελεί απόσπασμα συνέντευξης του Στράτου Θεοδοσίου στον Γιώργο Στάμκο. Δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Strange, τεύχος 93, Noέμβριος 2006.