15 Σεπτεμβρίου: Παγκόσμια Ημέρα Ευαισθητοποίησης για το Λέμφωμα

Περισσότεροι από 200.000 άνθρωποι πεθαίνουν από λέμφωμα κάθε χρόνο. Περισσότεροι από ένα εκατομμύριο ανά τον κόσμο ζουν με λέμφωμα, ενώ κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται περίπου 360.000 νέα περιστατικά λεμφώματος παγκοσμίως. Μιας ασθένειας για την οποία οι περισσότεροι συμπολίτες μας γνωρίζουν ελάχιστα.

Το λεμφικό σύστημα είναι μέρος τού ανοσοποιητικού συστήματος του σώματος. Έργο τού είναι να βοηθά στην αντιμετώπιση ασθενειών και λοιμώξεων.

Το λεμφικό σύστημα περιλαμβάνει τα λεμφαγγεία, ένα δίκτυο από λεπτούς σωλήνες που διακλαδίζονται, όπως τα αιμοφόρα αγγεία, στους ιστούς σε όλο το σώμα, καθώς και μικρά οργανίδια που διατάσσονται κατά μήκος αυτού του δικτύου και ονομάζονται λεμφαδένες.

Τα λεμφικά αγγεία μεταφέρουν λέμφο, ένα άχρωμο υγρό που μοιάζει με νερό, το οποίο περιλαμβάνει κύτταρα της άμυνας του οργανισμού, τα οποία ονομάζονται λεμφοκύτταρα. Η λέμφος, η οποία μεταφέρει λευκά αιμοσφαίρια, δηλαδή λεμφοκύτταρα, τα οποία προστατεύουν τον οργανισμό έναντι διαφόρων νόσων, φιλτράρεται από τους λεμφαδένες. Ο λεμφαδένες παγιδεύουν τα βακτήρια και τους ιούς για να εμποδίσουν την εξάπλωση τους.

Στην προστασία του σώματος κατά των βακτηρίων και των ιών εμπλέκονται δύο κύριοι τύποι λεμφοκυττάρων: τα B-κύτταρα και τα T-κύτταρα. Τα B-κύτταρα ωριμάζουν σε πλασμοκύτταρα, τα οποία παράγουν αντισώματα, απαραίτητα για την καταπολέμηση των λοιμώξεων. Τα T-κύτταρα εμπλέκονται κυρίως στον έλεγχο των ανοσοκυτταρικών αντιδράσεων και στην ενεργοποίηση των B-κυττάρων.

Οι δε λεμφαδένες σχηματίζουν ομάδες στις μασχάλες, στον τράχηλο, στο θώρακα, στη βουβωνική χώρα και στην κοιλία.

Τέλος, μέρος του λεμφικού συστήματος είναι και ο σπλήνας, ο θύμος αδένας, οι αμυγδαλές και ο μυελός των οστών. Λεμφικός ιστός βρίσκεται και σε άλλα μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένου του στομαχιού, των εντέρων και του δέρματος

Το λέμφωμα

Το λέμφωμα είναι ένας τύπος καρκίνου που μπορεί να αναπτυχθεί όταν προκύψει σφάλμα στον τρόπο παραγωγής ενός λεμφοκυττάρου. Αυτό οδηγεί σε ένα μη φυσιολογικό κύτταρο που λόγω του ανεξέλεγκτου, μη φυσιολογικού πολλαπλασιασμού του με μεγάλη ταχύτητα καθίσταται καρκινικό. Όπως τα φυσιολογικά λεμφοκύτταρα, έτσι και τα καρκινικά λεμφοκύτταρα μπορούν να αναπτυχθούν σε πολλά μέρη του σώματος, συμπεριλαμβανομένων των λεμφαδένων, του σπλήνα, του μυελού των οστών, του αίματος ή άλλων οργάνων.

Υπάρχουν πολλά είδη λεμφωμάτων, τα οποία ταξινομούνται ως επιθετικά ή βραδέως εξελισσόμενα, ανάλογα με την εικόνα των νεοπλασματικών κυττάρων. Γενικά το λέμφωμα διακρίνεται σε δύο μεγάλες κατηγορίες: τη νόσο Hodgkin και το κακόηθες ή μη Hodgkin λέμφωμα. Υπάρχουν πάνω από 35 τύποι λεμφώματος που αφορούν τη νόσο Hodgkin, και πάνω από 30 τύποι μη-Hodgkin λεμφώματος.

Η νόσος Hodgkin ονομάστηκε έτσι προς τιμή του Άγγλου ιατρού Τόμας Χόντζκιν που πρώτος περιέγραψε τη νόσο το 1832. Απαντάται κυρίως στις νεαρές ηλικίες με μια δεύτερη κορύφωση στα 50 και προσβάλλει τους άνδρες συχνότερα από τις γυναίκες. Χαρακτηρίζεται από την παρουσία συγκεκριμένων κυττάρων που ονομάζονται κύτταρα Reed-Sternberg. Αν η νόσος διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο, το 75% – 95% των ασθενών θεραπεύονται. Σήμερα πλέον αποτελεί πρότυπο ιάσιμου καρκίνου.

Τα λεμφώματα μη Hodgkin προσβάλλουν κυρίως τη μέση ηλικιακή ομάδα και επίσης προσβάλλουν συχνότερα τους άνδρες. Είναι η πιο συνηθισμένη μορφή λεμφώματος και πλήττει κυρίως ενήλικες, από 45 έως 60 ετών.

Παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλομορφία από τη νόσο Hodgkin και ταξινομούνται ανάλογα με τα κύτταρα που ανευρίσκονται στο μικροσκόπιο. Κυμαίνονται από ήπια νόσο που μπορεί να χρειάζεται μόνο παρακολούθηση έως αρκετά επιθετική κακοήθεια. Ακόμη όμως, και οι επιθετικές μορφές συχνά απαντούν καλά στη θεραπεία. Τα λεμφώματα μη Hodgkin αφορούν στα Β και τα Τ κύτταρα.

Συμπτώματα και διάγνωση

Τα συμπτώματά του λεμφώματος συχνά συγχέονται με απλές καθημερινές ασθένειες, όπως ένα κρυολόγημα ή γρίπη. Καθώς όλα τα συμπτώματα του λεμφώματος εμφανίζονται επίσης και σε άλλες καταστάσεις, αφενός ο ασθενής μπορεί να μην δώσει ιδιαίτερη σημασία και να μην απευθυνθεί σε ιατρό, αφετέρου για την έγκαιρη διάγνωση οι εξετάσεις είναι κρίσιμης σημασίας.

Το λέμφωμα έχει 6 απλά συμπτώματα:

1. Ανώδυνη διόγκωση στο λαιμό, στη μασχάλη ή στην περιοχή των γεννητικών οργάνων

2. Νυχτερινή εφίδρωση

3. Ανεξήγητος πυρετός

4. Απώλεια βάρους και κόπωση

5. Βήχας ή δυσκολία στην αναπνοή

6. Επίμονη φαγούρα σε όλο το σώμα

Δεν υπάρχουν διαγνωστικές μέθοδοι για την πρώιμη ανίχνευση του λεμφώματος και αν τα συμπτώματα αυτά επιμένουν, απαιτείται επίσκεψη σε ιατρό.

Η κλινική εξέταση μπορεί να αποκαλύψει διογκωμένους λεμφαδένες σε διάφορες περιοχές του σώματος. Ο γιατρός προχωρεί σε εξετάσεις αίματος και βιοψία ενός διογκωμένου λεμφαδένα, κατά την οποία ο λεμφαδένας μελετάται στο παθολογοανατομικό (ειδικό αιμοπαθολογοανατομικό) εργαστήριο για να ταυτοποιηθεί η νόσος.

Μετά από την ταυτοποίηση του ακολουθεί μια σειρά εργαστηριακών εξετάσεων για να εντοπιστούν τα σημεία της νόσου (στάδιο νόσου). Αυτές μπορεί να είναι:

• Απλές αιματολογικές εξετάσεις.
• Απεικονιστικές εξετάσεις (τομογραφία, μαγνητική κ.ά.), ώστε να εντοπιστούν τυχόν άλλοι λεμφαδένες και να ελεγχθεί το συκώτι, ο σπλήνας ή οι πνεύμονες.
• Πιο ειδικές εξετάσεις όπως παρακέντηση του μυελού των οστών.

Θεραπεία του λεμφώματος

Οι στόχοι της θεραπείας διαφέρουν για κάθε ασθενή και εξαρτώνται από πολλούς παράγοντες καθώς υπάρχουν πολλοί τύποι της νόσου. Απαραίτητη προϋπόθεση λοιπόν είναι η εξατομίκευση της θεραπείας για κάθε ασθενή, που πραγματοποιείται από εξειδικευμένο και έμπειρο αιματολόγο ή ογκολόγο, λαμβάνοντας υπόψη το είδος του λεμφώματος, την επιθετικότητά του, την έκταση της νόσου, τα συμπτώματα, την ηλικία και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς.

Οι πρόσφατες εξελίξεις της τεχνολογίας και των διαθέσιμων θεραπειών κάνουν την αντιμετώπιση του λεμφώματος ολοένα και πιο ελπιδοφόρα. Ορισμένες μορφές της νόσου θεραπεύονται πλήρως, ενώ άλλες ελέγχονται επαρκώς, ώστε η ποιότητα ζωής των ασθενών να μην επηρεάζεται αρνητικά.

Οι σημερινές θεραπείες για το μη-Hodgkin λέμφωμα περιλαμβάνουν χημειοθεραπεία, θεραπεία με μονοκλωνικά αντισώματα, ακτινοβολία, βιολογικές θεραπείες και μεταμόσχευση μυελού των οστών.

Η νόσος του Hodgkin μπορεί πλέον να ιαθεί σε ποσοστό 80-90% αν διαγνωστεί σε πρώιμο στάδιο ενώ ακόμη και σε προχωρημένα στάδια η επιβίωση αγγίζει το 70-80%. Στα κακοήθη λεμφώματα τα ποσοστά μακροχρόνιας επιβίωσης κυμαίνονται από 50-80% ανάλογα με την επιθετικότητα και το στάδιο της νόσου.

Τέλος, είναι σημαντικό να τονιστεί ότι πρόσφατες μελέτες έχουν καταδείξει ότι οι ασθενείς που πάσχουν από λέμφωμα στην Ελλάδα εμφανίζονται ελλιπώς ενημερωμένοι σχετικά με ζητήματα που αφορούν στην ασθένειά τους, τη θεραπεία που πρέπει να ακολουθήσουν και την εξέλιξη της νόσου.

Πηγή: Υπουργείο Υγείας (www.yyka.gov.gr)