Ξυλόσομπες και καυσόξυλα

Οι παραδοσιακές ξυλόσομπες ξαναέρχονται στο προσκήνιο, καθώς η τιμή του πετρελαίου βρίσκεται πλέον σε ύψη που το καθιστούν απαγορευτικό για μια μεγάλη μερίδα Ελλήνων.

Ο περυσινός χειμώνας έφερε μαζί του και ένα φίλο από τα παλιά, την παραδοσιακή ξυλόσομπα. Η ζήτηση για οικονομικές ξυλόσομπες με κόστος μέχρι 500 ευρώ ξεπέρασε κάθε προσδοκία, καθώς η τιμή του πετρελαίου είχε ήδη ξεπεράσει τα 900 ευρώ / 1000 λίτρα. Φέτος που η ίδια ποσότητα πετρελαίου κοστίζει πλέον 1400 ευρώ, η ξυλόσομπα (και μαζί της μια σειρά από εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης με τους οποίους θα ασχοληθούμε σε επόμενα άρθρα) δείχνει ακόμα πιο δελεαστική. Ωστόσο καλό είναι πριν γίνει οποιαδήποτε αγορά να ληφθούν υπόψη μια σειρά από παράγοντες, καθώς η ξυλόσομπα δεν μπορεί να τοποθετηθεί οπουδήποτε. Ενώ δεν πρέπει κανείς να ξεχνά ότι παραδοσιακός αυτός τρόπος θέρμανσης είναι συνυφασμένος με το παραδοσιακό… άσπρισμα του σπιτιού την άνοιξη, καθώς η κάπνα που συνοδεύει τη χρήση της σόμπας θα αφήσει αναπόφευκτα, κάποια περισσότερα ή λιγότερο έντονα σημάδια στους τοίχους.

Προϋποθέσεις

Μια «βασική» σόμπα για ένα χώρο 30-40 τ.μ. μπορεί να κοστίζει ακόμα και 140 ευρώ, ενώ για τα παρελκόμενα (μπουριά, γωνίες κ.λπ.) στην καλύτερη περίπτωση θα χρειαστούν 30 ευρώ. Πριν όμως φτάσει κανείς στο σημείο να βάλει το χέρι στην τσέπη για να βγάλει τα φαινομενικά λίγα 170 ευρώ –που είναι βέβαιο ότι δεν του περισσεύουν – πρέπει να βεβαιωθεί ότι οι συνθήκες στο σπίτι του επιτρέπουν την εγκατάσταση μιας σόμπας. Καθώς επίσης και εξετάσει άλλους εναλλακτικούς τρόπους θέρμανσης, που είτε λειτουργούν συμπληρωματικά ως προς την κεντρική θέρμανση, είτε την υποκαθιστούν πλήρως.

Ξυλόσομπα ισχύος 6 kW (αριστερά) και 13 kW (δεξιά)

Πριν γίνει οποιαδήποτε κουβέντα για ξυλόσομπα, πρέπει κανείς να βεβαιωθεί για την καταλληλότητα του χώρου που σκοπεύει να την τοποθετήσει. Η δυνατότητα διάνοιξης τρύπας για την καπνοδόχο σε κοντινό σημείο από τη θέση της σόμπας είναι το πρώτο ζητούμενο.

Επειδή δε τα καυσαέρια απομακρύνονται με φυσικό τρόπο, δηλαδή λόγω της θερμότητάς τους ανεβαίνουν προς τα πάνω, πρέπει να σιγουρευτούμε ότι έχουμε δυνατότητα τοποθέτησης εξωτερικής καπνοδόχου ύψους τουλάχιστον τριών μέτρων (4,0 μ. από το ύψος της σόμπας) που η έξοδός της να είναι μακριά από τοίχους, να ξεπερνά δηλαδή το ύψος του κτιρίου. Αν υπάρχει στέγη η καμινάδα πρέπει να ξεπερνά τον κορφιά κατά τουλάχιστον 20 εκατοστά. Σε περίπτωση που δεν γίνει σωστή τοποθέτηση είναι πολύ πιθανό να έχουμε στο σπίτι μας μια σόμπα που καπνίζει και που τελικά θα καταλήξουμε να μην τη χρησιμοποιούμε, αν δεν θέλουμε να βάλουμε σε κίνδυνο την υγεία μας.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο χώρος γύρω από τη σόμπα πρέπει να είναι ελεύθερος. Σε μια ακτίνα 60 εκ. δεν πρέπει να υπάρχουν έπιπλα ή άλλα αντικείμενα τόσο για λόγους ασφαλείας, όσο και γιατί θα εμπόδιζαν τη θερμική ακτινοβολία να θερμάνει το χώρο. Πρέπει επίσης να έχουμε υπόψη ότι στις ιδιαιτερότητες της ξυλόσομπας περιλαμβάνεται και ανομοιόμορφη κατανομή θερμοκρασίας. Προφανώς η ζέστη στο χώρο που βρίσκεται η σόμπα θα είναι παραπάνω από επαρκής, ενώ στα γειτονικά δωμάτια, ανάλογα και με τη διαρρύθμιση θα έχουμε χαμηλότερη θερμοκρασία.

Τύποι και τιμές

Οι ξυλόσομπες κατασκευάζονται από χάλυβα (ατσάλι) ή χιτοσίδηρο (μαντέμι) ή από συνδυασμό των δύο αυτών υλικών, ενώ σε ορισμένες περιπτώσεις ο χώρος καύσης καλύπτεται από πυρότουβλα. Μπορεί να έχουν μονά η διπλά τοιχώματα και να θερμαίνουν το χώρο είτε αποκλειστικά με ακτινοβολία είτε με συνδυασμό ακτινοβολίας και κυκλοφορίας του ζεστού αέρα. Μπορεί επίσης να διαθέτουν και φούρνο για το μαγείρεμα, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στη μείωση του λογαριασμού της ΔΕΗ.

Ξυλόσομπα με φούρνο

Λιγότερο διαδεδομένες τέλος είναι οι ξυλόσομπες που διαθέτουν και ένα μικρό μπόϊλερ και μπορούν να τροφοδοτήσουν και σώματα καλοριφέρ. Αυτές όμως απαιτούν την προσθήκη πολύπλοκης υδραυλικής και ηλεκτρολογικής εγκατάστασης (UPS για την περίπτωση που θα κοπεί το ρεύμα, ώστε να συνεχίσει να λειτουργεί ο κυκλοφορητής και να μην προκληθεί υπερθέρμανση του νερού) προκειμένου να εξασφαλιστεί η ασφαλής λειτουργία τους.

Οι τιμές στις ξυλόσομπες ελληνικής (ή δυτικοευρωπαϊκής) κατασκευής ξεκινούν από περίπου 500 ευρώ, ωστόσο στην αγορά θα βρείτε σημαντικά φθηνότερες ξυλόσομπες από Βουλγαρία, Τουρκία και Κίνα που οι τιμές τους ξεκινούν από 140 €. Κάπου εδώ προκύπτουν τα πρώτα ερωτηματικά σε σχέση με την ποιότητα.

Βεβαίως η έρευνα σε τιμές και προϊόντα δεν βλάπτει, αν ψάξετε θα δείτε ότι δεν έχουν όλες οι εισαγόμενες ξυλόσομπες την ίδια τιμή, άλλες έχουν επίσημη πιστοποίηση για την απόδοσή τους και άλλες όχι. Έχετε υπόψη ότι ένα καλής ποιότητας και επαρκούς πάχους μεταλλικό στοιχείο έχει λιγότερες πιθανότητες να υποστεί βλάβη με την πάροδο του χρόνου (π.χ. να στραβώσει) από τις συνεχείς διαστολές και συστολές.

Η ισχύς σε kW είναι το χαρακτηριστικό που μας δείχνει τις δυνατότητες μιας σόμπας. Για 40 τ.μ. θα χρειαστείτε σόμπα 5 kW (140-500 €) για 120 τ.μ. 15 kW (600 – 1800 €).

Τα καυσόξυλα

Το επόμενο στοιχείο που απαιτεί αυξημένη προσοχή είναι τα καυσόξυλα, καθώς δεν πρόκειται για τυποποιημένο προϊόν. Είναι σημαντικό να χρησιμοποιούμε όσο το δυνατόν πιο ξερά ξύλα, με 7-12% υγρασία. Τα υγρά ξύλα έχουν αναπόφευκτα μειωμένη απόδοση, καθώς (πέρα από το γεγονός ότι ανάβουν πιο δύσκολα) μεγάλο μέρος της θερμότητας που παράγουν χάνεται για την εξάτμιση του νερού που περιέχουν αυτά τα ίδια! Σημειώνουμε ότι στο εξωτερικό, τα καυσόξυλα πριν φτάσουν στον καταναλωτή περνούν υποχρεωτικά από ξηραντήρια, αλλά στην Ελλάδα δυστυχώς πρέπει κανείς να βρει μόνος του την άκρη με κίνδυνο να πέσει ακόμα και θύμα απάτης, αφού δεν λείπουν οι περιπτώσεις που οι έμποροι βρέχουν επίτηδες τα ξύλα για να ζυγίζουν περισσότερο!

Εφ’ όσον λοιπόν μιλάμε για σχετικά ξερά ξύλα, μια σόμπα 12 kW, με απόδοση περίπου 70%, μπορεί να ζεστάνει χώρο 85-90 τ.μ. καταναλώνοντας 3,5 – 5,0 κιλά ανά ώρα, κάτι που μεταφράζεται σε 0,63 – 0,90 €. Αν λοιπόν θεωρήσουμε η σόμπα ανάβει, κατά μέσο όρο, 5 ώρες την ημέρα, το μηνιαίο κόστος κυμαίνεται μεταξύ 94,5 και 135 ευρώ. Η αντιπαραβολή με τα κοινόχρηστα μπορεί να μας δείξει την οικονομική σκοπιμότητα της αγοράς και χρήσης μιας ξυλόσομπας. Αυτά βέβαια ισχύουν στην πρωτεύουσα, όπου τα καυσόξυλα πωλούνται τουλάχιστον έναντι 0,18 € το κιλό. Στην επαρχία η εικόνα είναι εντελώς διαφορετική με την τιμή να κυμαίνεται μεταξύ 0,07 και 0,08 €/kg ενώ σε πολλά χωριά μπορεί το κόστος να είναι ακόμα χαμηλότερο ή και να έχει κανείς τζάμπα καυσόξυλα από το κλάδεμα δικών του δέντρων.