Κώστας Τσόκλης: «Εσύ ο τελευταίος λεπρός» Σπιναλόγκα, καλοκαίρι 2012

30 Ιανουαρίου 2013

“Εκείνο το απόγευμα του Ιουλίου ξεκινήσαμε από το δωμάτιό μας νωρίς. Ο δρόμος ανηφόριζε απότομα και όταν φθάσαμε στην κορυφή η θέα που απλωνόταν από τον κόλπο της Ελούντας ήταν εντυπωσιακή. Στο βάθος, τόσο κοντά που έμοιαζε πως ενωνόταν με την ενδοχώρα εντόπισα τη Σπιναλόγκα με το οχυρό της στο κέντρο της ακτογραμμής. Πλανιόταν στον αέρα κάτι τόσο καθάριο και όμορφο, ακριβώς το αντίθετο από το μελαγχολικό και καταθλιπτικό μέρος που φανταζόμουν ότι θα αντίκριζα….

….Η πρώτη λάμψη της Σπιναλόγκας είναι μια αξέχαστη εμπειρία, μια εμπειρία που δεν θα την ξεχάσω ποτέ….

Σπιναλόγκα

Σπιναλόγκα

Συνειδητοποίησα πως αυτοί οι ασθενείς με λέπρα δεν είχαν καταφύγει εκεί απλώς για να πεθάνουν. Είχαν πάει στο νησί της Σπιναλόγκας για να ζήσουν.”

(Hislop V., 2010, Το Νησί, εκδ. Διόπτρα)

Μ’ αυτά τα λόγια περιγράφει την πρώτη της επίσκεψη και τις εντυπώσεις από τη Σπιναλόγκα η Βρετανή Δημοσιογράφος και Συγγραφέας του βιβλίου Το Νησί, Victoria Hislop.

Η Σπιναλόγκα και η ιστορία της, έγιναν τόπος έμπνευσης για έναν Έλληνα εικαστικό, τον Κώστα Τσόκλη, ο οποίος το περασμένο καλοκαίρι, με μια σειρά εικαστικών επεμβάσεων και δρωμένων, μετέτρεψε το νησί σε ένα έργο τέχνης!

Εικαστική Παρέμβαση στη Σπιναλόγκα

Εικαστική Παρέμβαση στη Σπιναλόγκα

“Ο τελευταίος λεπρός” ήταν ο τίτλος των εκδηλώσεων που διήρκεσαν από τον Ιούνιο έως τον Οκτώβριο 2012. Στο νησί έγιναν διακριτικές παρεμβάσεις με στόχο να το μετατρέψουν σε ένα τεράστιο έργο γλυπτικής, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό του.

Ο Κώστας Τσόκλης ανέδειξε μέσα από αυτήν την έκθεση, την πιο μικρή λεπτομέρεια που ίσως ο επισκέπτης της Σπιναλόγκα δεν θα παρατηρούσε, δημιουργώντας συγκίνηση και έκπληξη.

Ποιος ήταν όμως ο στόχος αυτής της εικαστικής παρέμβασης;

Όπως είχε πει τότε ο Κ. Τσόκλης: “φιλοδοξώ πρώτα να ταυτίσω τον επισκέπτη με αυτούς που απομονωμένοι από την κοινωνία, έβλεπαν το σώμα τους και τις ψυχές τους σιγά-σιγά να λιώνουν και ύστερα να τον λυτρώσω μέσω της γοητείας της φύσης και της τέχνης, οδηγώντας τον τελικά στη συνειδητοποίηση της δικιάς του τύχης, του να είναι δηλαδή υγιής, αρτιμελής και να απολαμβάνει τα δώρα της Ζωής, της Ελευθερίας και της Τέχνης”.

Κώστας Τσόκλης

Κώστας Τσόκλης

Στο Μέγαρο Μουσικής, την Πέμπτη 31 Ιανουαρίου, θα προβληθεί 30’ βίντεο της εικαστικής αυτής παρέμβασης-οδοιπορικού στα 85.000 τ.μ. της Σπιναλόγκας και θα συνοδευτεί από ομιλίες του ίδιου του καλλιτέχνη, των επιμελητών του εγχειρήματος, της Προέδρου του Δ.Σ. του Κρατικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, Κατερίνας Κοσκινά και του ιστορικού τέχνης, Bruno Cora καθώς και του συλλέκτη Νίκου Φινοκαλιώτη. Θα συντονίσει η τεχνοκριτικός Έφη Ανδρεάδη και θα ακολουθήσει συζήτηση με το κοινό. Η μουσική είναι του Νίκου Ξυδάκη.

Τρισδιάστατα έργα ζωγραφικής, επιβλητικές εγκαταστάσεις, κατασκευές μεγάλων διαστάσεων, δρώμενα, αφηγούνται τη ζωή των απελπισμένων, που αν και έζησαν μέσα σε πολύ δύσκολες καταστάσεις, κατάφεραν να φτιάξουν μια δική τους ζωή, έγκλειστοι και αποκλεισμένοι από τον έξω κόσμο, που βρισκόταν σε απόσταση 800 μέτρων θάλασσας και τους είχε καταδικάσει σε ζωντανό θάνατο. Ο επισκέπτης ακολουθώντας τη διαδρομή των παρεμβάσεων, γίνεται ένας αυτόπτης σχεδόν μάρτυρας της ζωής των λεπρών και οι προβολές που προτείνει με τα έργα του ο Τσόκλης, τον ακολουθούν με την ένταση και τους στοχασμούς που προκαλούν, όταν παίρνει το δρόμο της επιστροφής.

«Ο Σταυρός, σύμβολο μαρτυρίου, στην είσοδο του νησιού, το μετατρέπει αυτόματα σε μνημείο προσκυνήματος, που παύει να είναι τουριστικός τόπος. Ο επισκέπτης καλείται να επισκεφθεί το νησί με σεβασμό», γράφει ο Κ. Τσόκλης στον κατάλογο αυτής παρέμβασης.

« Ο καλλιτέχνης αφενός μας καλεί να συμμεριστούμε τις συνθήκες διαβίωσης εκείνων που έζησαν αποκλεισμένοι στο νησί αυτό από το 1904 έως το 1957 και αφετέρου μας προσφέρει διέξοδο μέσω της τέχνης. Τρίτος στόχος του είναι η συλλειτουργία τεχνών και επιστήμης και η ουμανιστική συνθεώρηση παρελθόντος, παρόντος και μέλλοντος», σημειώνει η Κατερίνα Κοσκινά στο κείμενό της για την έκθεση.

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκτός από το πολυδιαβασμένο βιβλίο Το Νησί, της Victoria Hislop, το οποίο μεταφέρθηκε στην τηλεόραση, η σκηνοθέτης Λίλα Κουρκουλάκου, πήγε στη δεκαετία του 50 στο νησί, έζησε με τους κατοίκους του για ένα διάστημα και γύρισε την ταινία, «Το Νησί της Σιωπής». Το 1968, ο Γερμανός σκηνοθέτης Βέρνερ Χέρζογκ έκανε μια πειραματική ταινία μικρού μήκους για τον τελευταίο κάτοικο της Σπιναλόγκας, τις «Τελευταίες Λέξεις».

Κατερίνα Χουζούρη