Σμύρνη, εμπορικό σταυροδρόμι Ανατολής – Δύσης. Σύντομη Επισκόπηση* (Διαχρονικό μεταίχμιο δυτικών και ανατολικών επιρροών)

Την κρατούσα αντίληψη για τους όρους Ανατολή- Δύση εκφράζει ο Ιωάννης Νεγροπόντης υποστηρίζοντας πως από την εποχή της Αργοναυτικής Εκστρατείας υπάρχει «αντιπαράθεση του ανατολικού και ευρωπαϊκού πολιτισμού» είτε εξ ανατολών προς Δυσμάς (εκστρατείες των Μήδων κατά των Ελλήνων) είτε αντιστρόφως (εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου) μέχρι των ημερών του (απεβίωσε το 1897).  (1)

Η χερσόνησος της Μικράς Ασίας θεωρείται γενικά στη δυτική ιστοριογραφία σαν μία γέφυρα που συνδέει την Ασία με την Ευρώπη και στην εδαφική επικράτεια της οποίας δυτικές και ανατολικές επιδράσεις αγωνίζονται να υπερισχύσουν η μία  της άλλης διαμέσου των αιώνων. (2) Στο πλαίσιο αυτό η ελληνική παρουσία στα παράλια της δυτικής Μικράς Ασίας δεχόταν σφοδρές επιθέσεις και αμφισβητείτο από ασιατικές δυνάμεις όπως οι Πέρσες και οι Τούρκοι είτε  περιήρχετο υπό την κυριαρχία ευρύτερων σχημάτων  όπως οι  αυτοκρατορίες του Μεγάλου Αλεξάνδρου και της Ρώμης.

Η αντίθετη άποψη εκφράζεται επιγραμματικά στον ορισμό του δυτικού πολιτισμού από τον Georges Duhamel: «… ο πολιτισμός που αποκαλούμε δυτικός είναι έργο πολύ διαφορετικών λαών που έζησαν, υπέφεραν και εργάσθηκαν μεταξύ του εικοστού (νοτίως της Αιγύπτου) και του εβδομηκοστού βορείου παραλλήλου (συμπεριλαμβανομένης και της Σκανδιναβίας) αφ’ ενός, μεταξύ του εξηκοστού ανατολικού μεσημβρινού (δυτικά σύνορα του Πακιστάν) και του δεκάτου πέμπτου δυτικού μεσημβρινού (ως την Ισλανδία) αφ’ ετέρου, παρά την τεράστια αμερικανική μετάσταση». Οι δύο απόψεις, διαμετρικά αντίθετες, συμπληρώνονται και αμβλύνουν τις μεταξύ τους διαφορές κατά τη γνώμη μας, στο διάβα της ιστορίας και στην γόνιμη ή όχι σύνθεση που εκ των πραγμάτων γίνεται όταν οι λαοί, οι άνθρωποι, τα εμπορεύματα και οι ιδέες, επικοινωνούν με τον άλφα ή βήτα τρόπο μεταξύ τους.(3)

Μία μικρή ιστορική αναδρομή κρίνεται απαραίτητη για να δούμε τις ιστορικές μεταβολές με επίκεντρο το λιμάνι της Σμύρνης με έμφαση στους μέσους χρόνους επειδή συνδέονται περισσότερο με την νεότερη ιστορία.

Μέχρι και τη βυζαντινή εποχή οπότε η Κωνσταντινούπολη αναδείχθηκε ως εμπορικό κέντρο εις βάρος των παραλίων της Μικράς Ασίας, τα ασιατικά εμπορεύματα περνούσαν από τη Σμύρνη ή από την Έφεσο. Η Σμύρνη υποβαθμίστηκε κατά τι επειδή οι εμπορικές μεταφορές μετακινήθηκαν βορειότερα με τέρμα το Βόσπορο. (4)

Η Σμύρνη είχε περιέλθει σε δεύτερη μοίρα μετά τη Ρόδο στο ρόλο της ως γέφυρας μεταξύ Ανατολής- Δύσης λόγω των τεράστιων αλλαγών που επέφερε στην Ασία η εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με τη δημιουργία νέων πόλεων. Τότε ο ελληνικός πολιτισμός απέκτησε οικουμενική διάσταση και κατέστη μία από τις βάσεις του ευρωπαϊκού πολιτιστικού οικοδομήματος, δεχόμενος βέβαια την επίδραση ασιατικών στοιχείων.(5) Η Σμύρνη επανιδρύθηκε από τον Μέγα Αλέξανδρο μετά την καταστροφή της από τους Λυδούς.  Είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ο έντονα ελληνικός χαρακτήρας της πόλεως και της Ιωνίας γενικότερα δεν  καταλύει την ιδιαίτερη φυσιογνωμία μεγάλων περιοχών της Μικράς Ασίας που διατηρούν δικά τους χαρακτηριστικά. Η πόλη άνθισε τόσο κατά την ελληνιστική όσο και κατά τη ρωμαϊκή περίοδο. Η ευημερία της τερματίστηκε προσωρινά τον 7^ο αιώνα λόγω της αραβικής κατάκτησης που δημιούργησε συνθήκες ανασφάλειας για τις  εμπόριο στο Αιγαίο.(6)

Σταθμό στην  ιστορική εξέλιξη της Σμύρνης αποτελεί ο Χριστιανισμός. Την περίοδο αυτή οι ελληνορωμαϊκές πολιτιστικές εξελίξεις υφίστανται νέα επεξεργασία και δίνεται έμφαση σε θέματα όπως η κατάργηση της δουλείας, η ενίσχυση της ισότητας, κλπ. (7) Ο ρόλος της θρησκείας στην διαμόρφωση της ιστορικής εξέλιξης έχει εξεταστεί από πολλές πλευρές τόσο επιστημονικές, όσο και ιδεολογικές και μεταφυσικές. Ιδιαίτερη σημασία στην μεταβολή του ελληνορωμαϊκού κόσμου σε χριστιανικό έχει η επίκληση της θείας πρόνοιας  το ρόλο της οποίας διασώζει και ερμηνεύει ένας σύγχρονος Αγιος, ο Αγιος Νεκτάριος. Σύμφωνα με τη θεολογική ερμηνεία της ιστορίας, ο ελληνικός πολιτισμός εξαπλώνεται δια του Μεγάλου Αλεξάνδρου και έρχεται σε επαφή με το ιουδαϊκό έθνος, μία επαφή προαναγγελθείσα από τους Προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης. Η επαφή αυτή ολοκληρώνεται και διευκολύνεται μέσα από τις δομές της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και γεννιέται μία νέα θρησκεία. Ο Χριστιανισμός κληρονομεί τη Ρώμη και ιδρύει τη Νέα Ρώμη μεταφέροντας την πρωτεύουσα στην Κωνσταντινούπολη. (8)

Η Σμύρνη ως γνωστόν υπήρξε μία από τις 7 Εκκλησίες της Αποκαλύψεως και εκεί πρωτοχριστιανικό κέντρο. Μέσα στον ελληνορωμαϊκό κόσμο βέβαια γεννιέται και το Ισλάμ, πηγή νέων διαιρέσεων και ανακατατάξεων που δίνουν νέο περιεχόμενο στον όρο Ανατολή- Δύση. Η Χριστιανική Δύση αντιπαρατίθεται προς την μουσουλμανική Ανατολή. Στην αντιπαράθεση αυτή πλήττεται η καθ’ ημάς Ανατολή, η ανατολική Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία από τις δυνάμεις που κατέλυσαν το δυτικό ρωμαϊκό κράτος.  Οι εκκλησιαστικές αρχές της Σμύρνης, συνεργάζονται με τους Οθωμανούς μην μπορώντας να πράξουν διαφορετικά. Η πόλη λεηλατήθηκε από τουρκικές συμμορίες τον 11^ο αιώνα. Στη συνέχεια υπέστη πολλές επιθέσεις, κατελήφθη και καταστράφηκε πολλές φορές μέχρι την προσάρτησή της από τη δυναστεία των Αιδίνογλου και κατόπιν των Οθωμανών. Όπως και πολλοί άλλοι, ο επίσκοπος Μάρκος Ευγενικός (1391-1444) συνεργάστηκε με τους Οθωμανούς προτιμώντας τους από τους Δυτικούς. (9)

Ο εξισλαμισμός- εκτουρκισμός της Μικράς Ασίας αποτελεί μία διαφορετική εξελικτική διαδικασία από εκείνη του δυτικού ρωμαϊκού κράτους. Τα τουρκικά φύλα διεκδίκησαν την πολιτική εξουσία απορρίπτοντας την πολιτιστική ενώ τα βαρβαρικά φύλα που κατέλυσαν το δυτικό ρωμαϊκό κράτος εντάχθηκαν στην πολιτιστική κληρονομιά της κοινωνίας του. Διάκριση γίνεται ανάμεσα στους Σελτσούκους Τούρκους που υιοθέτησαν σειρά πολιτιστικών στοιχείων από το Βυζάντιο και τηρούσαν ανεξιθρησκεία και τους κατά βάση κτηνοτρόφους Τουρκομάνους που επιδίδονταν στη λεηλασία.(10)

Τον 14^ο αιώνα οι Οθωμανοί γίνονται εξαιρετικά ισχυροί στη δυτική Μικρά Ασία. Το 1581 ιδρύεται η «Εταιρεία της Ανατολής» (Levant Company) και η Αγγλία αναπτύσσει τις οικονομικές της σχέσεις με τους Οθωμανούς ενώ γύρω στα 1611 μεταφέρεται στη Σμύρνη το αγγλικό προξενείο υπό τον John Markham.(11) Η Σμύρνη εξελίσσεται σε μείζον εμπορικό κέντρο μεταξύ 1570-1650 και ιδιαίτερα μετά το 1770. Κατά τον 17^ο αιώνα η Σμύρνη μαζί με τη Θεσσαλονίκη και την Κωνσταντινούπολη γίνονται τα οικονομικά κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ενώ η Γαλλία και η Αγγλία παίρνουν στα χέρια τους το εμπόριο της Ανατολής.(12) Από το 16^ο έως και τον 18^ο αιώνα, το εξωτερικό εμπόριο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας  επικεντρώνεται κυρίως στην ανατολική Ευρώπη και την ανατολική  Μεσόγειο ενώ οι εμπορικές σχέσεις με τη δυτική Ευρώπη είναι περιορισμένες. (13)

Το εμπόριο μεταξύ της Σμύρνης και της Δύσης εκτινάσσεται  στα ύψη κυρίως μετά τα Ορλωφικά και τούτο συνεχίζεται στους δύο επόμενους αιώνες. Η πόλη καθίσταται το σπουδαιότερο λιμάνι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Πρόκειται για μια κοσμοπολίτικη πόλη χωρισμένη σε συνοικίες με πιο πολυπληθή την ελληνική ενώ , πέραν της τουρκικής, υπήρχε συνοικία Αρμενίων, Εβραίων και Λεβαντίνων. (14) Στο απόγειο της ακμής της φθάνει η Σμύρνη τον 19^ο αιώνα. «Κοσμοπολίτικη, εμπορική, μια πραγματική μεγαλούπολη της εποχής με πληθυσμό 150.000 κατοίκους, η Σμύρνη αποτελεί το μεγαλύτερο λιμάνι και οικονομικό κέντρο της Τουρκίας, ξεπερνώντας ακόμα και την Κωνσταντινούπολη και είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο για τον πλούτο και τη φινέτσα της».(15)

Στη σύντομη αυτή ιστορική επισκόπηση δεν αναφερθήκαμε στους διωγμούς τους οποίους υπέστησαν κατά καιρούς οι Έλληνες κάτοικοί της καθώς και στις καταστροφές που οφείλονταν σε διάφορες φυσικές επιδημίες. Περιοριζόμαστε να κάνουμε μνεία των σφαγών του τουρκικού όχλου εναντίον του ελληνικού πληθυσμού το 1770 μετά την ήττα του οθωμανικού στόλου από το ρωσικό στον Τσεσμέ. (16)

Όπως υποδηλώνει η θεματική του συνεδρίου, από τα αρχαία χρόνια υπήρχε μία αλληλεξάρτηση και αλληλοσύνδεση μεταξύ της Ιωνίας και του Αιγαίου πελάγους.

Για να μπορέσει  η Σμύρνη να επιτελέσει τον ρόλο που της επέβαλε η γεωγραφική της θέση  έπρεπε να υπάρχει η δυνατότητα ασφαλούς επικοινωνίας ανθρώπων και εμπορευμάτων τόσο από το εσωτερικό της μικρασιατικής χερσονήσου προς τα δυτικά παράλια αυτής όσο και στις θαλάσσιες μεταφορές διαμέσου του Αιγαίου.

Το ελληνικό στοιχείο κατοικούσε ανέκαθεν στα παράλια της Μικράς Ασίας τα οποία μαζί με την περιοχή της Ιωνίας συνιστούσαν πράγματι   μία  ενότητα. Από την αρχαιότητα όμως με εμφανές παράδειγμα την περσική απειλή, ο Ελληνισμός αντιμετώπιζε μία συνεχή πίεση από ασιατικές δυνάμεις. Η ευάλωτη θέση του Ελληνισμού της Ιωνίας σε συνδυασμό με τη γεωφυσική διαμόρφωση της Μικράς Ασίας υπήρξε ένας από τους λόγους που επηρέασαν αρνητικά τον Ιωάννη Μεταξά ως προς τις ελληνικές διεκδικήσεις στη Μικρά Ασία. Ο τελευταίος θεωρούσε ότι η Μικρά Ασία αποτελούσε ενιαία και αδιαίρετη γεωγραφική περιοχή και ήταν αδύνατος ο διαμελισμός της σε δύο τμήματα μεταξύ Ελλάδος- Τουρκίας. Ως εκ τούτου πρότεινε τον διαμελισμό της μικρασιατικής χερσονήσου σε πολλά τμήματα με στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή συρρίκνωση του τουρκικού τμήματος.(17)

Το 1922 διασπάται η αλληλοεξάρτηση αυτή καθώς ο Ελληνισμός στερείται του ασιατικού του σκέλους. Η ανταλλαγή των πληθυσμών  το 1922, τραγικό αποτέλεσμα της Μικρασιατικής Καταστροφής, αποτέλεσε την κορύφωση ενός δράματος που είχε αρχίσει νωρίτερα, την πολιτική εξόντωσης των χριστιανικών μειονοτήτων της Μικράς Ασίας. (18) Ο Ελληνισμός της Σμύρνης δέχθηκε πολλά πλήγματα κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας του τόσο εξ ανατολών όσο και εκ δυσμών. Μοιραία υπήρξαν τα πλήγματα που δέχθηκε τον περασμένο μόλις αιώνα. Περιοριζόμενοι  μόνο στα γεγονότα που προηγήθηκαν της  Μικρασιατικής Εκστρατείας, αναφέρουμε μόνο την περίοδο προ της ενάρξεως του Α Παγκοσμίου Πολέμου (Μάρτιος – Μάϊος 1914) κατά τη διάρκεια της οποίας μεγάλος αριθμός Ελλήνων της Ανατολικής Θράκης και των μικρασιατικών παραλίων εξαναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις εστίες τους εξαιτίας του οικονομικού αποκλεισμού και της γενικότερης πολιτικής που εφάρμοζαν εναντίον τους οι τουρκικές αρχές. Εντούτοις η Σμύρνη εξαιρέθηκε από τα μέτρα αυτά είτε για λόγους οικονομικούς είτε επειδή  βρισκόταν στο επίκεντρο της προσοχής των Συμμάχων. Ο ελληνικός πληθυσμός υπέφερε περισσότερο από τους συμμαχικούς βομβαρδισμούς. (19)

Μιλώντας γενικότερα και έχοντας υπόψη την παραπάνω πανοραμική άποψη της ιστορίας της πόλης της Σμύρνης μπορούμε να υποστηρίξουμε τα εξής: Συνθήκες πολιτικής και οικονομικής σταθερότητας ανάμεσα στις ευρωπαϊκές και ασιατικές όχθες του Αιγαίου επέτρεψαν κατά  καιρούς στο λιμάνι της Σμύρνης να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο ως σταυροδρόμι Ανατολής – Δύσης. Μιλώντας για τις θαλάσσιες μεταφορές στο χώρο του Αιγαίου αναφέρουμε επί παραδείγματι την υποβάθμιση της Σμύρνης λόγω της ανασφάλειας που προκάλεσε στο Αιγαίο η δράση των Αράβων και η αναβάθμιση της Σμύρνης λόγω της εκκαθάρισης του Αιγαίου από τους Ενετούς και τους Γενουάτες που πέτυχε προς όφελος των χριστιανών εμπόρων ο οθωμανικός στόλος.(20)Πέρα από την οικονομική της λειτουργικότητα, η Σμύρνη και η ευρύτερη περιοχή της Ιωνίας υπήρξαν πεδίο ανταλλαγής ιδεών και ρευμάτων ανάμεσα στις ασιατικές και ευρωπαϊκές επιρροές καθώς και χώρος αντίστοιχων ζυμώσεων. Το θέμα αυτό απαιτεί μακρά και ενδελεχή μελέτη η οποία υπερβαίνει τα όρια της παρούσης εργασίας.

Η σημασία της περιοχής του Αιγαίου και της Ιωνίας απέκτησε νέο περιεχόμενο  στη νεότερη εποχή  λόγω του πετρελαίου. Ο έλεγχος των ενεργειακών κοιτασμάτων  μέσω του ελέγχου της Τουρκίας και του Αιγαίου πελάγους αποτελεί μέχρι σήμερα  πρωταρχικό μέλημα των ΗΠΑ και πηγή ανταγωνισμού με την Ρωσία. Την εποχή του ψυχρού πολέμου υπερτονίστηκε η σημασία των Στενών του Βοσπόρου για την αποτροπή καθόδου της τότε Σοβιετικής Ένωσης στη Μεσόγειο. Στην πραγματικότητα όμως η σπουδαιότητα  της Τουρκίας και  του θαλάσσιου χώρου της ανατολικής Μεσογείου για τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ επικεντρωνόταν τότε και τώρα σε περίοδο ειρήνης. Τούτο διότι σε περίπτωση  γενικευμένης σύρραξης η Σοβιετική Ένωση  ευχερώς θα μπορούσε να αποσπάσει τον έλεγχο των Στενών από την Τουρκία με μια συνδυασμένη επίθεση από τη Βουλγαρία και ανατολικώς του Βοσπόρου. (21)

Σήμερα, μετά την κατάρρευση του Συμφώνου της Βαρσοβίας, η ευρύτερη Μέση Ανατολή – που περιλαμβάνει και τη ζώνη των χωρών της Κασπίας- διατηρεί το 70% των παγκόσμιων ενεργειακών αποθεμάτων. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η περιοχή αυτή αποτελεί την «καρδιά του πλανητικού συστήματος». Η ανάλυση των δεδομένων της σύγχρονης εποχής για τη σημασία της περιοχής Ιωνία- Αιγαίο Πέλαγος θα αποτελούσε αντικείμενο ξεχωριστής μελέτης. Όμως μέσω της περιοχής αυτής  μεταφέρεται το πετρέλαιο και οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου αποτελούν αντικείμενο πολιτικής και συγκρούσεων των μεγάλων δυνάμεων της εποχής μας.(22)

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ:

1. Ιστορικά Δοκίμια, Ιωάννης Νεγροπόντης,  επιμέλεια Καίτη Παπαμιχαήλ Νεγρεπόντε, Εκδ. Δ. Μαυρομμάτη, Αθήνα χ.ημ. σελ. 158-9
2. The Daily Express Encyclopaedia, Τόμ. 1 λήμμα «Μικρά Ασία»Λονδίνο 1934
3. Κιτσίκη Δημ. Συγκριτική Ιστορία Ελλάδος και Τουρκίας στον 20^ο αιώνα, Εκδ.Βιβλιοπωλείον της «Εστίας»3^η Εκδ. Αθήνα 1998 σελ. 37
4. Ράνσιμαν Στήβ. Βυζαντινός Πολιτισμός, Γ Εκδ. Εκδ. Ερμείας Αθήνα χ.ημ. σελ 14-231
5. Wilcken Ulrich, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, Εκδ. Παπαζήση 9^η Εκδ. Αθήνα 1976 σελ. 384, 391-5
6. Εγκυκλοπαίδεια ΔΟΜΗ λήμμα «Σμύρνη»
7. Τσούτσου Αθω, Κράτος και Ιστορία, Εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα Αθήνα – Κομοτηνή 1990 σελ. 209-210
8. Αγίου Νεκταρίου, Η αθανασία της Ψυχής, Εκδ. Χριστιανική Ενωση Καβάλας 1998 σελ. 157-163
9. Spiridonakis G.  Basile, Grecs Occidentaux  et Turcs de 1054 à  1453 :  Quatre siècles d’ histoire de rélations  internationales , Institute for Balkan Studies, Θεσσαλονίκη 1990 σελ. 247
10. Σαρρή Νεοκλή, Οσμανική Πραγματικότητα, 1. Το δεσποτικό κράτος Εκδ. Αρσενίδη Αθήνα χ.ημ. σελ. 29, 45,63, 157
11. Wood C. A. A History of the Levant Company 1935 rpt Λονδίνο Εκδ. Cass 1964 σελ. 72, 73
12. Σβορώνου Γ. Νίκου, Επισκόπηση της Νεοελληνικής Ιστορίας, Βιβλιογραφικός Οδηγός Σπ. Ασδραχά  Εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1994 σελ. 51-52
13. Σαρρή Νεοκλή, Προεπαναστατική Ελλάδα και Οσμανικό κράτος Εκδ. Ηρόδοτος /ιστορία Αθήνα 1993 σελ. 83
14. Περιοδικό «Ιστορία» τεύχ.346 Νικ. Κωσταρά «Η εμπορική ναυτιλία στη μετεπαναστατική περίοδο (1828-1856) σελ. 110
15. Νάσιουτζικ Παυλίνας, Αμερικανικά Οράματα στη Σμύρνη τον 19^ο αιώνα, Εκδ. Βιβλιοπωλείον της Εστίας, Αθήνα 2002, σελ. 69
16. Γριτσοπούλου Τάσου, Τα χρόνια της αρχιερατείας Γρηγορίου Ε εις Σμύρνην, ανάτυπο από τα «Μικρασιατικά Χρονικά» ΙΒ (1965) Αθήνα 1965 σελ. 110
17. Εφημ. Εστία, Πάλλη Α. Αλεξάνδρου, Η ελληνική περιπέτεια εις την Μικράν Ασίαν, φύλλο 18-10- 1992
18. Εθνική Μνημοσύνη, Επιμ. Χρήστου Σολομωνίδη, Εκδ. Σύλλογος Φοιτησάντων εις την Ευαγγελικήν Σχολήν Σμύρνης, Αθήνα 1973 σελ. 206, 220
19. Εφημ. Ελευθεροτυπία, περιοδικό «Ιστορικά» τεύχ149 , Αχλάδη Ευαγγελία, «Η Σμύρνη στον Α Ευρωπαϊκό Πόλεμο» σελ. 18-20
20. Βερέμη Θάνου, Ελληνοτουρκικές Σχέσεις, Εκδ. Αντ. Ν. Σάκκουλα, Αθήνα- Κομοτηνή 1986 σελ. 17
21. Περιοδικό Marrine- rundshau Οκτώβριος 1981, Gregor M. Manousakis, “Zur Strategischen und geopolitischen situation im Ostmittlemeer „ σελ. 527, 536
22. ΕΠΥΕΘΑ, Η Γεωπολιτική της Ευρασίας στο νέο διεθνές σύστημα, Μούρτου Γ. «Γεωπολιτικοί άξονες στη Μέση Ανατολή», Αθήνα 2000, σελ. 140-142

* Το παρόν κείμενο αποτελεί τον βασικό πυρήνα ανακοίνωσης του γράφοντος  στο συνέδριο με θέμα:»Οι πόλεις της Ιωνίας και το Αιγαίο » που έλαβε χώρα στη Χίο από 14 έως 17 -10-2004 και οργανώθηκε από το Κέντρο Ευρ. Μελετών «Ιωάννης Καποδίστριας»και τη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Χίου.