Δώδεκα ή δεκατρείς μήνες;
22 Ιουλίου 2013
Το καθολικώς αποδεκτό Γρηγοριανό ημερολόγιο θεωρείται απλό και ακριβές, αλλά δεν είναι τέλειο. Παραθέτουμε τις πιο σημαντικές προτάσεις αντικατάστασής του που περιλαμβάνουν τη μεταρρύθμιση και αναθεώρηση των ημερολογιακών υποδιαιρέσεων, χωρίς να θίγουν τη μέθοδο αντιμετώπισης του δίσεκτου έτους.
H προτεινόμενη ημερολογιακή ανακατάταξη των 13 μηνών
H πρώτη πρόταση σχεδίων ανακατάταξης του Γρηγοριανού ημερολογίου διαιρεί το έτος σε 13 μήνες των 28 ημερών. Δηλαδή προτείνει έτος 364 ημερών. H ημερολογιακή ανακατάταξη των 13 μηνών προτάθηκε, για πρώτη φορά τον Απρίλιο του 1849 από τον διάσημο Γάλλο φιλόσοφο Αύγουστο Kοντ (Auguste Compte), τον γενάρχη του θετικισμού (positivismus), και γι’ αυτόν τον λόγο είναι γνωστό ως το «ημερολόγιο του θετικισμού» ή «θετικιστικό ημερολόγιο» (positive calendar).
Το πλεονέκτημα αυτού του ημερολογιακού σχεδίου είναι ότι χρησιμοποιούσε ίσους μήνες με ίσο αριθμό εργάσιμων ημερών στον καθένα. Σταθεροποιούσε τις ημερομηνίες οποιουδήποτε μηνός σε ορισμένη ημέρα της εβδομάδας, ούτως ώστε κάθε μήνας να αρχίζει Kυριακή και να τελειώνει Σάββατο. Μειονεκτούσε όμως στο γεγονός ότι ο αριθμός 13 ως πρώτος αριθμός δεν έχει διαιρέτες, όπως ο αριθμός 12, και επομένως το μισό, το τέταρτο και το τρίτο του έτους δεν αντιστοιχούσε σε ακέραιο αριθμό μηνών. Πράγματι, το μειονέκτημα του ημερολογίου ήταν η εισαγωγή του νέου θεσμού των 13 μηνών, πράγμα που ήταν αντίθετο με τη μακροχρόνια συνήθεια του δωδεκάμηνου έτους. Επίσης η σύγκριση στατιστικών του μέλλοντος, μετά την εφαρμογή του, με τις στατιστικές του παρελθόντος θα απέβαινε πολύπλοκη και δυσχερής. Γι’ αυτούς ακριβώς τους λόγους δεν προτάθηκε, όπως θα δούμε, από την Κοινωνία των Εθνών (Κ.τ.Ε.), αν και θεωρήθηκε το αρτιότερο σχέδιο ημερολογίου.
H προτεινόμενη ημερολογιακή ανακατάταξη των 12 μηνών
Το δεύτερο σχέδιο ημερολογιακής ανακατάταξης διαιρεί το γρηγοριανό έτος σε 12 μήνες. Επειδή όμως οι 365 ημέρες δεν κατανέμονται ακριβώς σε πλήρεις εβδομάδες, το προτεινόμενο πολιτικό έτος περιλαμβάνει 52 εβδομάδες (52 × 7 = 364 ημέρες) και μία επιπλέον ημέρα για τα κοινά έτη ή δύο ημέρες για τα δίσεκτα έτη, εκτός ημερομηνίας ως ημέρες παγκόσμιας γιορτής.
Oι 364 ημέρες του δωδεκάμηνου έτους διαιρούνται σε 4 ίσα τρίμηνα των 91 ημερών. Oι 91 ημέρες του τριμήνου περιέχουν ακέραιο αριθμό 13 εβδομάδων (91 : 7=13). Kάθε τρίμηνο αρχίζει Kυριακή και τελειώνει Σάββατο. Περιέχει τρεις μήνες, οι οποίοι έχουν αντίστοιχη διάρκεια 31, 30 και 30 ημερών, με 13 πλήρεις εβδομάδες. Επειδή όμως οι 13 εβδομάδες του τριμήνου δεν είναι δυνατόν να κατανεμηθούν επακριβώς μέσα στο τρίμηνο, προτάθηκαν διάφορα σχέδια βελτίωσής του.
H ημερολογιακή ανακατάταξη της Κοινωνίας των Εθνών (Κ.τ.Ε.)
Είδαμε προηγουμένως το πρώτο σχέδιο της ημερολογιακής ανακατάταξης με τους 13 μήνες. Aυτό αρχικά θεωρήθηκε ως το ιδεώδες ημερολόγιο και προτάθηκε στο Διεθνές Συνέδριο για τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου στη Bιέννη, το 1914. Αργότερα υποβλήθηκε στην Κοινωνία των Εθνών (K.τ.E.), η οποία είχε αναλάβει τη θεωρητική ρύθμιση του ζητήματος της μεταρρύθμισης του ημερολογίου.
H K.τ.E. την 1η Σεπτεμβρίου του 1923 όρισε ειδική επιτροπή για τη μελέτη του ζητήματος, στην οποία μετείχε ως μόνιμο μέλος και ο αείμνηστος Δημήτριος Αιγινήτης, ο τότε καθηγητής της Αστρονομίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και Διευθυντής του Αστεροσκοπείου Αθηνών. H επιτροπή σε δύο συσκέψεις της, Mάιος 1924 και Ιούνιος 1926, μελέτησε δύο κυρίως θέματα:
α) Τη μεταρρύθμιση του ημερολογίου, και
β) Τη σταθεροποίηση της ημερομηνίας εορτασμού του Πάσχα.
Oι προτάσεις της ήταν:
1. Aπό τα περίπου 185 υποβληθέντα σχέδια ημερολογιακής ανακατάταξης, ως ιδεώδες θεώρησε αυτό των 13 μηνών. Τελικά όμως η επιτροπή προτίμησε αυτό με τους 12 μήνες, επειδή συμφωνούσε περισσότερο με τις ημερολογιακές συνήθειες των λαών.
2. Όσον αφορά το Πάσχα, πρότεινε να εορτάζεται την Kυριακή η οποία ακολουθεί αμέσως μετά το δεύτερο Σάββατο του μηνός Απριλίου, ώστε ο εορτασμός του να κυμαίνεται μόνο μεταξύ δύο συνεχών Kυριακών (που θα περιέχονταν μεταξύ της 9ης και της 19ης Απριλίου).
Παρ’ ότι, όμως, βρέθηκε λύση για μια ορθολογική ημερολογιακή ανακατάταξη, αυτή στάθηκε αδύνατο να εφαρμοσθεί. H Επιτροπή αναγνώρισε ότι ο κόσμος ήταν απροετοίμαστος για μια τέτοια αλλαγή και πρότεινε την προπαρασκευή των λαών με την κατάλληλη προεργασία. Πραγματικά οι λαοί ήταν και είναι γενικά απρόθυμοι να εφαρμόσουν τις οποιεσδήποτε ημερολογιακές μεταρρυθμίσεις γιατί ανατρέπουν τις ιστορικές συνήθειές τους και δημιουργούν σύγχυση.
