Ο γέρο-Παναής Χατζηιωνάς όπως τον γνώρισα…

20 Ιουλίου 2013

Τον γνώρισα όταν ήμουνα 14 χρόνων. Τότε πληροφορήθηκα από τη μητέρα μου ότι με τον αδελφό του Βασίλη διαβάζανε και μιλούσανε για τα Ευαγγέλια και διάφορες ιστορίες Αγίων. Σταματήσανε να βγαίνουν έξω στο Σωματείο «Αγάπη του Λαού» που ήτανε μέλη, και μένανε στο σπίτι τους διαβάζοντες την Αγία Γραφή και το βιβλίο του Αγίου Συμεών Θεσσαλονίκης που το είχε κάποιος χωριανός μας. Άλλο μελέτημά τους ήτανε το περιοδικό «Ζωή» που έπαιρναν τα φύλλα της κι είχαν όλους τους τόμους ως το 1935 όπου και εντρυφούσαν στην ερμηνεία των Ευαγγελίων και των Αποστόλων. Ακολούθως, αφού γνώρισα στη Λάρνακα το πρώτο θρησκευτικό βιβλιοπωλείο που ίδρυσε εκεί στον περίβολο του Αγίου Λαζάρου η Αδελφότης «Ζωή», τους έφερα τα Κυριακοδρόμια του Θεοτόκη και τον «Προορισμό του ανθρώπου» του Ευσεβίου Ματθοπούλου, που σκιρτήσανε από χαρά ως τα είδαν κι άρχισαν να εντρυφούν σ’ αυτά και να φλέγονται απ’ αυτά και να θέλουν να τα πληροφορήσουν στον κόσμο μας, άνδρες και γυναίκες. Είχαν τότε μαζί με τη μελέτη και την κατά μόνας προσευχή οι δυο μαζί Παναής και Βασίλης. Μετά το δείπνο τα βράδια, μόνοι να ξεκινούν σε μια πάντοτε κατεύθυνση βορειοδυτικά του χωριού, δυτικά της εκκλησίας μας, στην τοποθεσία «Παναγιά», και να προσεύχονται και μεταξύ των να συνδιαλέγονται για όλα τα θέματα που διαβάζανε, κι εκεί να κάνουν τον Εσπερινό τους και το Απόδειπνο που τα είχανε αποστηθίσει. Είναι εκεί που άκουσα ότι δεχθήκανε την επίσκεψη άγνωστου νέου, που μαζί τους συνομίλησε ως ξένος έπισκέπτης και τον αγαπήσανε, κι αφού μαζί του επιστρέψανε στο χωριό θέλοντας να τον φιλοξενήσουν, τους είπε πως βρισκόταν εκεί στο χωριό με τη μητέρα του κι αμέσως υστέρα τον χάσανε. Που αυτό δεν ήτανε άλλο παρά η εις Εμμαούς συνάντηση του Κυρίου και η φλόγα που τους ενέπνευσε για το έργο το πνευματικό που ακολούθως φούντωσε με τη σοφία που τους χάρισε. Η αφορμή δόθηκε όταν στο χωριό μας ήλθαν οπαδοί προτεσταντικής αίρεσης και πήρανε αίθουσα για συγκεντρώσεις και μαθήματα. Η αίθουσα γέμιζε από κόσμο, ιδίως άνδρες που διψούσαν λόγο Θεού κι αναζητούσαν διδαχή. Τότε μερικοί τάραξαν τα πράγματα ότι δεν είναι Ορθόδοξοι και τους έκλεισαν την αίθουσα, κι έγινε σύγχυση στον κόσμο που αναζητούσε διδασκαλία θρησκευτική. Τότε ξεκίνησε ο γέρο Παναής με τον αδελφό του Βασίλη να συγκεντρώνουν, μετά τη Λειτουργία της Κυριακής, αρχικώς τις γυναίκες και να τους διαβάζουν και να μιλούν, όπως και άνδρες ακολούθως τα βράδια, ανθρώπους που ήξεραν ότι αναζητούσαν λόγο Θεού κι ηταν εκτιμητές της θρησκευτικής ζωής. Ιδίως επί ώρες τους κρατούσαν στο δρόμο μετά τους Εσπερινούς και τις Λειτουργίες και ιδίως ο γέρο Παναής τους μιλούσε ερμηνεύοντας τα Ευαγγέλια κι άλλες πατερικές διδαχές. Ήτανε τότε που τους γνώρισα κι εγώ, όταν απέναντι από το σπίτι μας στεκόντουσαν και μιλούσαν και μου κέντρισαν το ενδιαφέρον. Ακολούθως έκαναν συγκεντρώσεις στο σπίτι τους τ’ απογεύματα της Κυριακής στις γυναίκες, και τα βράδια στους άνδρες, που έρχονταν με πολύ ενδιαφέρον ν’ ακούσουν, και αυξανόταν συνεχώς ο αριθμός σε όλες τις ηλικίες, γέρους, μεσήλικες, νέους.

pappousPanagis6-620x420

Θέλησαν να οργανωθούν για ίδρυση θρησκευτικού σωματείου, αλλά ο πόλεμος του 1940 δεν το επέτρεψε, γιατί οι τόποι συγκεντρώσεων κατελήφθηκαν από τον αγγλικό στρατό. Ο ζήλος όμως του γέρο Παναή το ξεκίνησε στο σωματείο «Αγάπη του Λαού», που είχε εκεί γνωστούς του ανθρώπους και νέους κατηχητόπαιδά του. Κάθε Σάββατο βράδυ πήγαινε και διάβαζε ερμηνεία του Ευαγγελίου από του Θεοτόκη τα Κυριακοδρόμια στα μέλη του Σωματείου που τον άκουγαν με πολλή αγάπη.

Είχε θεϊκή έπίδραση ο λόγος του, η παρουσία του, η αγάπη του, η αρετή του. Είχε την τόλμη με την Αγία Γραφή, στον κόρφο του κάτω από το σακκάκι του, να τρέχει τα βράδια στα καφενεία και πλησιάζοντας εκεί κάποιο γνωστό του να δίνει δι’ αυτού αναφορά στους θαμώνες του καφενείου αν θέλουν να τους διαβάσει από την Αγία Γραφή, και δεν του αρνούντο, και συζητούσε θέματα θρησκευτικά κι έλυνε απορίες, και συγκέντρωνε ψυχές στην εκκλησία κι οδηγούσε αυτές προς σωτηρία.

Το 1944 ιδρύθηκε το θρησκευτικό σωματείο «Προφήτης Ηλίας» με την πρωτοβουλία του γέρο Παναή ως πρόεδρου του, και συγκέντρωσε αρκετά μέλη. Διάβαζε όλα τα βράδια μια και πλέον ώραν από την Αγία Γραφή κι άλλα μελετήματα, ιδίως τα Κυριακοδρόμια του Θεοτόκη, Ευαγγελίων και Αποστόλων, κι εξηγούσε τη θεία Λειτουργία. Ήταν όντως ευλογία Θεού. Τότε ανέλαβε και κανδηλανάπτης στην εκκλησία κι είχε τα κλειδιά της και δεν παρέλειπε Εσπερινούς και Όρθρους να κάμνει Παρακλήσεις και να συγκεντρώνει θεοφιλείς ψυχές. Όλα τα Σάββατα προς την Κυριακή, δεσποτικές και θεομητορικές εορτές και μεγάλων Αγίων, γίνονταν αγρυπνίες μέχρι την 4ην πρωϊνή με συγκέντρωση ευσεβών. Τί να πρωτογράψει κανείς; Το ακούραστο; Τις γονυκλισίες τους επί ώρες; Τις μετά δακρύων μνημονεύσεις του γέρο Παναή;! Επί ώρες γονυπετής μνημόνευε όλες τις εξουσίες, πολιτικές, κοινωφελών ιδρυμάτων και θεραπευτηρίων ονομαστί, κι ακολούθως ονόματα αμέτρητα που γνώριζε η αγάπη του τα προβλήματά τους, τις δοκιμασίες τους, κι έβλεπαν τα δάκρυά του να βρέχουν τα μάρμαρα της εκκλησίας έναντι της εικόνας της Παναγίας. Επί μια δεκαετία από 1963 έως το 1974 δεν έπαψαν κάθε βράδυ μετά τον Εσπερινό να ψάλλουν Παράκληση από το Μέγα Ευχολόγιο περί επιδρομής αλλοφύλων.

Συγκέντρωνε πολλά χαρίσματα· την άσκηση, τη νηστεία (ποτέ τους δεν φάγανε κρέας, αφού γνωρίσανε τον ευσεβή αυτό βίο), πάντοτε με βία στον εαυτό τους στον κόπο και την ορθοστασία στις ακολουθίες. Στις αγρυπνίες ενθουσιώδεις κι ακούραστοι στο ψάλσιμο, που το ξέρανε με μουσική και μέλος, με ξεχωριστή πάντα κατάνυξη ο γέρο Παναής, όταν διάβαζε βίους Αγίων, τα μαρτύριά τους, την άσκησή τους, και ιδίως όταν έψαλλε δεήσεις και παρακλήσεις στην Παναγία, από το Θεοτοκάριο που δεν παρέλειπε ποτέ, όπως και όταν διάβαζε τις ευχές της Θείας Μεταλήψεως.

Είχανε εξομολόγο στο Σταυροβούνι το μακαριστό πατέρα Κυπριανό που ενέπνευσε σ’ αυτούς το ασκητικό φρόνημα την αγάπη στην παρθενία, την αφιέρωσή τους και το βίωμα το ασκητικό στον κόσμο. Ήταν πηγή ελέους ο γέρο Παναής, τόσο πνευματικής όσο και υλικής στις ανάγκες φτωχών ανθρώπων, σύμφωνα με το ευαγγελικό «μη γνώτω η αριστερά σου τι ποιεί η δεξιά σου». Τα βράδια περπατώντας στη σκοτεινιά, όταν δεν είχαμε κολώνες με φώτα και ακολούθως στις σκιές των σπιτιών διέσχιζε τα σοκκάκια του χωριού για να πάρει κάποια βοήθεια σε φτωχές οικογένειες και σε πονεμένες λόγο παρηγοριάς. Πολλάκις να συμβουλεύσει και να συμφιλιώσει ανθρώπους σε διάσταση. Πάντα μακρόθυμος, ειρηνικός, συμβουλευτικός με το βίωμα, «τις ασθενεί και ουκ ασθενώ, ή τις σκανδαλίζεται και ουκ εγώ πυρούμαι». Κτήμα του ήταν η ταπείνωση, η απλότης, το αφιλάργυρο. Ποτέ του δεν δεχόταν αμοιβή στην υπηρεσία του ως νεωκόρος· αν του δίνανε καμιά φορά σε μυστήρια βαπτίσεων κάποια αμοιβή, έτρεχε να τη βάλει στο κουτί της Παναγίας, σαν να κρατούσε φωτιά στα χέρια του. Ήταν σ’ όλα υπάκουος στους ιερείς, χωρίς ιδικό του ποτέ θέλημα, κι έκαμνε ό,τι του υπαγόρευαν χωρίς συζήτηση σε κανένα θέμα, έστω και σε διατάξεις τυπικού.

Προσευχόταν για ώρες γονυπετής κατά μόνας και σε ολονύκτιες προσευχές στη νεότητά του, κι είχε αμέριστη αγάπη προς όλους. Οδήγησε εκατοντάδες ψυχές, άνδρες και γυναίκες, στην ευσέβεια και τη μετάνοια και γενικά έδωσε στο χωριό του πνοή ευσεβείας στο λαό με ένα παραδειγματικό εκκλησιασμό. Ήταν πάντα σεβαστός σ’ όλους ως πνευματικός καθοδηγητής, και λύχνος όντως φαεινός αρετής. Το σπίτι του το έκαμε πανδοχείο αναξιοπαθών και φτωχών. Όσοι έρχονταν στο χωριό για βοήθεια ανάπηροι, τυφλοί, φτωχοί, στο σπίτι τους οδηγούντο για διαμονή και τους εδέχοντο με πολλή αγάπη κι έφευγαν ελεημένοι και υλικά και ψυχικά. Οι κατηχήσεις του στους νέους ήταν ν’ αγαπήσουν με όλη τους την ψυχή το Θεό και ποτέ δεν άφηνε ευκαιρία να διδάξει και να προσευχηθεί για όλους. Έλεγε σε νέες τότε, μάθετε να ψάλλετε, να λέτε Απόστολο και θα σας βρεθούν, και όντως αυτές οδηγήθηκαν στα Μοναστήρια ως μοναχές και τον ευγνωμονούν, και μιλούν πως όντως είχε προορατικό χάρισμα σ’ αυτή την προτροπή. Έλεγε δε πάντοτε σ’ αυτές να μην κρατάνε το θέλημά τους και να έχουν ταπείνωση και παραδειγματικά τους έλεγε να είναι σαν την μπάλα που, όπου την κλωτσήσουν, κυλά κι εννοούσε με τούτο την τυφλή κι απόλυτη υπακοή, όπως λέγουν και τα γεροντικά διδάγματα. Πολλάκις τον παρακίνησα για προσκύνημα στους Αγίους Τόπους ή κι εδώ στην πατρίδα μας σε προσκυνήματα, αλλά δεν θέλησε ποτέ. Μια ήταν η απάντηση. Όπου και αν είναι κανείς, μπορεί να είναι με πόθο νοερά εκεί, και μέσα του να νιώθει και να βλέπει τον Τάφο του Χριστού και το Γολγοθά, τον Ιορδάνη ποταμό, και: «Να τώρα», έλεγε, «είμαι εκεί και τα βλέπω», κι έλαμπε το πρόσωπό του κι εσκιρτούσε από χαρά. Αν και ποτέ δεν παρακίνησε κανένα ή καμιά να πάει σε μοναστήρια, αφού δεν ήξερε κανένα εκτός από το Σταυροβούνι, όμως με τις διδαχές του και ιδίως το ασκητικό του παράδειγμα οδηγήθηκαν προς αυτά και άλλες ψυχές στην ιεροσύνη, γεγονότα, που πολύ τον χαροποιούσαν. Εμείς, έλεγε, δεν είμαστε άξιοι για τη μεγάλη αυτή τιμή να δεχθούμε το ευλογημένο ράσο.

Όταν τον παρακίνησαν νέο να ιερωθεί για το χωριό του, δεν δέχθηκε, γιατί το κανόνιον της Εκκλησίας υπαγόρευε το γάμο για τους ιερείς στις κοινότητες, που γι’ αυτόν ήταν όρος ανεπιθύμητος όπως και για τον αδελφό του Βασίλη. Θέλησαν να ζήσουν την απλή ασκητική ζωή στον κόσμο, με μυστικότητα βιώματος πνευματικού, για να βοηθήσουν ψυχές δοκιμασμένες να βρουν παρηγοριά και σωτηρία. Και όντως βοήθησαν, τόσο στο χωριό τους πριν την εισβολή, όσον και στην προσφυγιά στη Λάρνακα όπου κατέφυγαν μετά την εισβολή. Η ακτινοβολία του βίου τους και οι διδαχές τους πολλές ψυχές οδήγησαν στην ιεροσύνη και στα μοναστήρια, τόσο του Αγίου Όρους όσο και εδώ στην πατρίδα τους. Μαρτυρίες της αγιότητος του γέρο Παναή έχουν να δώσουν τώρα πολλοί που τον γνώρισαν, που ακόυσαν τις διδαχές του, φοίτησαν στο «σχολείο» τους στους Αγίους Αναργύρους στη Λάρνακα. Ήτανε όντως ένσαρκος άγγελος στο βίωμά του, που μιλούσε κι αυτή η σιωπή του και το βλέμμα του στις ψυχές των ανθρώπων, σ’ όσους τον προσέγγιζαν και τους ενέπνεε αγάπη στο Θεό. Δεν αμφιβάλλω περί της αγιότητός του, κι ότι και μετά τη φυγή του από το μάταιο αυτό κόσμο θα έχει παρρησία στο Θεό δεόμενος για όλο τον κόσμο, όπως δεόταν και στη ζωή αυτή.

Πηγή: Αρχιμανδρίτης Γαβριήλ· Καθηγούμενος Ιεράς Μονής Αποστόλου Βαρνάβα, § Πότε εγνώρισα το γέρο Παναήν Χ» Ιωνά και τι γνώρισα από τη ζωή του, Περιοδικό Ορθόδοξη Μαρτυρία [ www.orthodoximartyria.com ], Έκδοση Παγκυπρίου Συλλόγου Ορθοδόξου Παραδόσεως «Οι Φίλοι του Αγίου Όρους» τεύχος 100, Λευκωσία Χειμώνας 2013.