Αναζητώντας το πνευματικό στη τέχνη

Με αφορμή την αναδρομική έκθεση με τον τίτλο «Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης. Φυσικός Εκκλησιασμός 1934-1993. 3+1 Θέματα, 3 Ουρανοί» ήρθε στο προσκήνιο  η συζήτηση για το πνευματικό στην τέχνη. Πρόκειται για αναζητήσεις που αρχίζουν με το τέλος του προηγούμενο αιώνα και αποτυπώνονται σε έργα του Γύζη, θα συνεχιστούν με τον Παρθένη αλλά και με τους ζωγράφους της γενιάς του ΄30

Για παράδειγμα ο Πεντζίκης που η τέχνη του όπως και ο λόγος του  παρουσιάζουν διακυμάνσεις διότι ζωγραφίζει ως συγγραφέας για να ανακαλύψει την πνευματικότητά του, φαίνεται πως πετυχαίνει το στόχο του αφού τα έργα του αποπνέουν το απόκοσμο, το μυστηριώδες και υπερβατικό δίνοντας  ταυτόχρονα μουσικά ερεθίσματα .[1]

Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης, Αγία Άννα

Ακόμα και ο Παπαλουκάς που δεν νοιάζεται να εκφράσει συγκινήσεις και παραμερίζει την ατομικότητά του για χάρη του καθολικού και αποκαλύπτει την ζωγραφική με τους νόμους της,[2] δεν μπορούμε να πούμε πως η τέχνη του στερείται πνευματικότητας.

Ο καλλιτέχνης Ρέγκος δεν αφήνει περιθώρια αμφιβολιών μια και γι αυτόν η ζωγραφική ήταν ιεροτελεστία που προέχονταν από μελέτη, νηστεία, προσευχή με στόχο την ηθική τελείωση είτε πρόκειται για αγιογραφίες, είτε άλλη θεματογραφία.[3] Τα έργα του συνολικά διακρίνονται για ποιητική θρησκευτικότητα του συναισθήματος.[4] Παρόμοια, άλλοι λιγότερο και άλλοι περισσότερο αποτυπώνουν την πνευματικότητα του χώρου και των κατοίκων του ίσως γιατί από μόνο του το θέμα έχει εσωτερικότητα και θεϊκή πνοή.

Ακόμα και οι μορφές των μοναχών που σου ζητούν από την μια την κατάνυξη από την άλλη  «σε παίρνουν απ΄το χέρι και δεν σε οδηγούν στους ναούς, αλλά έξω στο ελεύθερο ύπαιθρο όπου «ο Θεός εξηγεί τον κόσμον και ο κόσμος εξηγεί τον Θεόν». Σας μιλούν για το πάνδημον μεγαλείον της φύσεως».[5] Γιατί η ίδια η τέχνη είναι συνάμα γήινη με θεϊκή προέλευση. « Χαιρετίσματα στον ουρανό, αντιμίλησα. και πες στο Θεό, δε φταίμε εμείς , φταίει αυτός που έκαμε τον κόσμο τόσο ωραίο».[6]