Ο λόγος της Ορθόδοξης Βιοηθικής στο σύγχρονο κοσμικό κράτος

Το επόμενο απόσπασμα από την αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε στην “Πεμπτουσία” η γνωστή Βιοηθικολόγος Cornelia Delkeskamp-Hayes, και δημοσιεύεται εδώ σε μετάφραση της συνεργάτιδός μας Φιλοθέης, αφορά τις ορθόδοξες βιοηθικές θέσεις έναντι των προκλήσεων που θέτει το σύγχρονο εκκοσμικευμένο κρατικό πλαίσιο.

Πηγή: wecaresurrogacy.com/

«Πεμπτουσία»: Στο συνέδριο στην Alba Iulia στη Ρουμανία, με τίτλο «Θρησκεία και Πολιτική», σας είδαμε να είστε με μια ομάδα Ορθόδοξων βιο-ηθικολόγων από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Πόσο σημαντική είναι η Βιοηθική και τα θέματά της; Αξίζει τον κόπο οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί να “σπαταλούν” τόσο χρόνο γι’ αυτά;

«Cornelia Delkeskamp-Hayes»: Το συνέδριο στην Alba Iulia επικεντρώθηκε τόσο στην πολιτική θεωρία όσο και στη θεολογία.  Περιέλαβε τη θεολογία ως πηγή πολιτισμικής κριτικής. Οι φίλοι μας και οι μαθητές του Engelhardt μοιράζονται τις απόψεις του για το θεμελιώδη ρόλο που διαδραματίζει η βιο-ιατρική στο σημερινό εκκοσμικευμένο Δυτικό πολιτισμό. Αυτός ο πολιτισμός προσδιορίζεται από τους όρους και ηθικούς κανόνες του Διαφωτισμού, όπως έχουν εμποτιστεί στην Ευρώπη μέσω της Γαλλικής Επανάστασης και τα δορυφορικά κράτη του Ναπολέοντα. Η Βιοηθική ασχολείται με ένα τομέα ( κυρίως «παρεμβατικό») στον οποίο αυτοί οι κανόνες εφαρμόζονται. Το εύρος με το οποίο οι παρεμβατικές διαδικασίες επηρεάζουν ακόμα και τις πλέον προσωπικές και ευάλωτες πτυχές της ανθρώπινης ζωής έχει σε μεγάλο βαθμό αγνοηθεί από την ακαδημαϊκή διδασκαλία και έρευνα για την ηθική ή τη δεοντολογία. Η βιοηθική αναπληρώνει αυτό το κενό. Προσφέρει ένα εμπειρικό τρόπο με τον οποίο μπορεί να αποδειχτεί αν  ο κοινωνικός δημοκρατικός πλουραλισμός του πολιτισμού μας έχει καταστεί στην πράξη καταστροφικός. Ένας πολιτισμός όχι μόνο «θανάτου» αλλά ακόμα και εχθρικός προς τη ζωή.

Ως φιλοξενούμενοι από τη Δύση, είχαμε σκοπό να συμπληρώσουμε την προσέγγιση των Ρουμάνων όσον αναφορικά στην αντίθεση μεταξύ της Αυτοκρατορίας του Μεγ. Κωνσταντίνου (με τους κληρονόμους της στην Ανατολή) και την Ευρωπαϊκή Ένωση της Μετά- Μάαστριχτ εποχής. Είχαμε επικεντρωθεί στον ισχυρισμό της Ένωσης ότι η αρχή του διαχωρισμού Εκκλησίας και κράτους προστατεύει τη θρησκευτική ελευθερία. Τέτοιος διαχωρισμός θεωρείται ότι προσφέρει ένα ουδέτερο έδαφος στο οποίο πιστοί και μη- πιστοί  μπορούν ειρηνικά να προωθήσουν τα αποκλίνοντα, ενυπάρχοντα ή υπερβατικά καθηλωμένα οράματα της ανθρώπινης ευημερίας. Φυσικά, όπως επεσήμανε ο Engelhardt, κάποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι ένα θεωρητικά “ελάχιστο κράτος» ( όπως π.χ. αναπτύχθηκε από τον Robert Nozick) μπορεί να διασφαλίσει μια κοσμοθεωρία ουδετερότητας. Ωστόσο τέτοιο κράτος δεν υπάρχει πουθενά στον κόσμο. Κατ’ ακρίβεια τα υπάρχοντα κράτη, ακόμα και αυτά που απαρτίζουν την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι κάτι περισσότερο από «ελάχιστα κράτη». Πρέπει να αποφασίζουν πώς να βρίσκουν και πώς να κατανέμουν τους δημόσιους πόρους. Πρέπει να προσδιορίζουν πώς να νομοθετούν τις εμπορικές και ιδιωτικές συναλλαγές μέσα στην κοινωνία. Τέτοιες αποφάσεις προϋποθέτουν ειδική και επομένως λεπτομερή κατανόηση του τι σημαίνει «κοινό καλό». Αυτή η κατανόηση και το συναφές όραμα της κοινωνικής ευημερίας, υποστηρίζεται ότι είναι γενικά αποδεκτό. Έτσι επιβάλλεται σε όλα τα μέλη της κοινωνίας, είτε  είναι φορολογούμενοι είτε  αποδέκτες δημόσιων πόρων και δημόσιας εκπαίδευσης, είτε ευεργέτες και αντίπαλοι δημόσιων χορηγιών στις τέχνες και την επιστήμη,  είτε ευεργετηθέντες ή θύματα της μοντέρνας τεχνολογίας, της αστικής ανάπτυξης, της εργασίας, της κίνησης στους δρόμους, των ασφαλιστικών ταμείων και των συντάξεων, και πάνω απ όλα αυτού που οι κανονισμοί της Ευρώπης  ορίζουν ως «σεβασμού» των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Τώρα η βιο-ιατρική ενέχεται σε πολλές όψεις ενός τέτοιου πολιτικού συστήματος. Από το επίπεδο αποφάσεων για τη δημόσια χρηματοδότηση των υπηρεσιών υγείας, τη διοργάνωσή τους, την εποπτεία, την ανάπτυξη και το περιεχόμενο τους μέχρι το επίπεδο των συναντήσεων γιατρού και ασθενή. Η ζωή στις τεχνολογικά ανεπτυγμένες κοινωνίες της Δύσης θεωρείται σήμερα «θέμα ιατρικής». Η βιο-ιατρική πλαισιώνει δυναμικά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι γεννιούνται, επενδύουν πόρους για υγιείς ή ανθυγιεινούς τρόπους ζωής, αναπαράγονται, αντιμετωπίζουν την ανικανότητα στους εαυτούς τους ή στους άλλους και τελικά πότε και πώς θα πεθάνουν. Είναι γι αυτόν τον λόγο που η βιοηθική μπορεί να δράσει ως μεγεθυντικός φακός για την πραγματικές επιπτώσεις του ηθικού προφίλ της κοινωνίας.

Ο ορισμός «κοσμικό φονταμενταλιστικό κράτος» τον οποίο έδωσε ο Engelhardt και επανερχόταν στις παρουσιάσεις των μαθητών του, συνοψίζει τη διάγνωση στην οποία επικεντρώθηκαν όλες οι εργασίες μας: ότι αυτό το κράτος με το να στρατολογεί όλους τους φορολογούμενους στη χρηματοδότηση των εκτρώσεων, στην επιβολή σε όλους τους γυναικολόγους την υποχρέωση να πληροφορούν τις εγκύους για την δυνατότητα έκτρωσης εμβρύου που έχει διαγνωστεί με πιθανότητα ατελειών, στη νομιμοποίηση των ομοφυλοφιλικών γάμων, στην απαγόρευση προσφοράς επιθυμητών θεραπειών για την ομοφυλοφιλία, στη νομιμοποίηση της υιοθεσίας από  μονογονεϊκές οικογένειες, στην επιβολή της σεξουαλικής εκπαίδευσης σε όλα τα παιδιά, στην επιδοκιμασία των προγαμιαίων σχέσεων και την προώθησή τους με την παραχώρηση αντισύλληψης, στην επιβολή στους ιατρούς της υποχρέωσης να σεβαστούν την ιδιωτική ζωή των παιδιών ακόμα και έναντι των γονιών τους, στη σταδιακή αποδυνάμωση της αντίστασης στην ιατρική υποβοήθηση του τερματισμού της ζωής, στην έκθεση θρησκευτικών νοσοκομείων στην απειλή παράνομης διάκρισης γιατί εργοδοτούν μόνο Χριστιανούς, με λίγα λόγια-  ότι αυτό το κράτος με το να επιβάλλει στους Χριστιανούς όλων των ειδών τους περιορισμούς, φανερώνει τη δική του αντιχριστιανική προκατάληψη. Επομένως η επικέντρωσή μας στη βιοηθική μπορεί να δώσει σάρκα και οστά στην κοινή, μεγάλη μας ανησυχία: Ότι οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί δεν πρέπει να αμύνονται κάθε φορά που υποστηρίζουν (όπως και πρέπει) τo «απαλό χριστιανικό καθεστώς» (soft establishment of Christianity). Τέτοιο πρόγραμμα δεν θα είναι λιγότερο πολιτισμένο και «λογικά σεβαστό» από την απαλή εγκαθίδρυση αντιχριστιανικών αρχών υπό την υποτιθέμενη κοσμοθεωρία ουδετερότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης.