Όσ. Πορφύριος: «Όποιος θέλει να γίνει χριστιανός, πρέπει πρώτα να γίνει ποιητής»

13 Ιανουαρίου 2014

Δημοσιεύουμε σήμερα το δεύτερο μέρος της μελέτης του Καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Ανέστη Κεσελόπουλου (προηγούμενο άρθρο: http://www. pemptousia.gr/?p=60064), σχετικά με τη σημασία της πνευματικής ζωής, όπως αναδεικνύεται μέσα από τη διδασκαλία του Γέροντος Πορφυρίου. Υπενθυμίζουμε ότι το άρθρο είχε γραφτεί προ της αγιοκατατάξεώς του, και γι’ αυτό ο Όσιος Πορφύριος αποκαλείται «γέρων» ή «πατήρ».

gerpo2

Η αγαπητική και ερωτική  διάσταση της πνευματικής ζωής είναι στοιχείο που σφραγίζει όλη τη διδασκαλία του, όπως προσανατόλιζε και ολόκληρη τη ζωή του. Γι’ αυτό τόνιζε πως «άμα αγαπάεις, ζεις στην Ομόνοια και δεν ξέρεις ότι βρίσκεσαι στην Ομόνοια. Ούτε αυτοκίνητα βλέπεις, ούτε κόσμο βλέπεις, ούτε τίποτα. Είσαι μέσα σου με το πρόσωπο που αγαπάεις. Το ζεις, το ευχαριστιέσαι, σ’ εμπνέει. Δεν είναι αληθινά αυτά; Σκεφθείτε αυτό το πρόσωπο που αγαπάτε να είναι ο Χριστός. Ο Χριστός στο νου σου, ο Χριστός στην καρδιά σου, ο Χριστός σ’ όλο σου το είναι, ο Χριστός παντού»[10]. Άλλωστε ο ίδιος μας βεβαιώνει ότι όλα αυτά δεν είναι θεωρίες, αλλά δικά του βιώματα και δική του στάση ζωής: «Μ’ αυτά ασχολούμαι. Προσπαθώ να βρίσκω τρόπους ν’ αγαπήσω τον Χριστό. Δεν χορταίνεται αυτή η αγάπη. Όσο αγαπάεις τον Χριστό, τόσο νομίζεις ότι δεν τον αγαπάεις κι όλο λαχταράεις περισσότερο να Τον αγαπήσεις. Χωρίς, όμως, να το καταλαβαίνεις, πηγαίνεις πιο ψηλά, πιο ψηλά!»[11].

Οι καίριες επισημάνσεις του Γέροντα για την αγαπητική διάσταση της πνευματικής ζωής παραμένουν αφυπνιστικές και καθοδηγητικές για όλους μας. Σε άλλη συνάφεια υπογραμμίζει ότι η πνευματική ζωή «είναι αγάπη, είναι έρωτας, είναι ενθουσιασμός, είναι τρέλα, είναι λαχτάρα του θείου. Είναι μέσα μας όλα αυτά. Είναι απαίτηση της ψυχής μας η απόκτησή τους. Για πολλούς, όμως, η θρησκεία είναι ένας αγώνας, μία αγωνία κι ένα άγχος. Γι’ αυτό πολλούς απ’ τους ‘θρήσκους’ τους θεωρούνε δυστυχισμένους, γιατί βλέπουνε σε τι χάλια βρίσκονται…..»[12]. Εδώ φυσικά ο Γέροντας μιλάει για τις παρενέργειες και την παθολογία που μπορεί να εμφιλοχωρήσει στη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, καταστάσεις δυστυχώς πολύ συνηθισμένες σε πολλούς από τους αποκαλούμενος «θρησκευτικούς» ανθρώπους.

Η Χριστοκεντρικότητα από τη μια, αλλά και η αγαπητική και ερωτική διάσταση της πνευματικής ζωής δεν θα ήταν υπερβολή αν λέγαμε ότι χαρακτηρίζουν τη διδασκαλία του Γέροντος Πορφυρίου, αλλά  αποτελούσαν και τη μεγάλη κατάκτηση της ζωής του. Έζησε ο ίδιος την πληρότητα αυτής της σχέσεως και γι’ αυτό προτρέπει και εμάς να συντονιστούμε στην ίδια συχνότητα: «Διαρκώς ν’ ατενίζετε προς τα άνω, προς τον Χριστό, να εξοικειώνεσθε με τον Χριστό, να εργάζεσθε με τον Χριστό, να ζείτε με τον Χριστό, ν’ αναπνέετε με τον Χριστό, να πονάτε με τον Χριστό, να χαίρεσθε με τον Χριστό. Να είναι το παν για σας ο Χριστός. Η ψυχή σας να ζητάει, να φωνάζει τον Νυμφίο της: ‘Σε, Νυμφίε μου, ποθώ….’. Ο Χριστός είναι ο Νυμφίος, είναι ο Πατέρας, είναι το παν. Δεν υπάρχει ανώτερο πράγμα στη ζωή από το ν’ αγαπάμε τον Χριστό. Ο,τι θέλομε είναι στον Χριστό. Ο Χριστός είναι το παν. Όλη η χαρά, όλη η ευφροσύνη, όλη η παραδεισιακή ζωή. Όλα τα μεγαλεία έχομε, όταν έχομε τον Χριστό μέσα μας. Η ψυχή που είναι ερωτευμένη με τον Χριστό είναι πάντα χαρούμενη και ευτυχισμένη, όσους κόπους και θυσίες κι αν κοστίσει αυτό»[13].

Η αγάπη προς τον Θεό, έχει ως απαραίτητη προϋπόθεση και την αγάπη προς τον πλησίον. Έτσι γινόμαστε ένα με τον Χριστό και τον αναγνωρίζουμε ως πατέρα μας και κεφαλή της Εκκλησίας. «Η αγάπη προς τον αδελφό καλλιεργεί την αγάπη προς τον Θεό. Είμαστε ευτυχισμένοι, όταν αγαπήσομε όλους τους ανθρώπους μυστικά. Θα νοιώθουμε τότε ότι όλοι μας αγαπούν. Κανείς δεν μπορεί να φθάσει στον Θεό, αν δεν περάσει από τους ανθρώπους»[14]. Η αγάπη αυτή επεκτείνεται και σ’ αυτούς που νομίζουμε ότι δεν βαδίζουν σωστά στη ζωή τους, γιατί δεν εξαρτάται από την ηθική ποιότητα των συνανθρώπων μας. Άλλωστε, πολλές φορές η διάθεση και ο καημός μας να τους διορθώσουμε, «είναι ένα είδος προβολής του εαυτού μας. Στην πραγματικότητα, θέλομε εμείς να γίνομε καλοί και επειδή δεν μπορούμε, το απαιτούμε από τους άλλους και επιμένουμε σ’ αυτό. Κι ενώ όλα διορθώνονται με την προσευχή, εμείς πολλές φορές στενοχωρούμεθα και αγανακτούμε και κατακρίνομε»[15]. Ο ‘ηθικολόγος’ που υπάρχει μέσα μας, όταν βλέπει κάποιον να παρεκτρέπεται, επαναστατεί, ενώ πολλές φορές αυτός που κρίνει έχει κάνει την ίδια παρεκτροπή. Όμως δεν τα βάζει με τον εαυτό του αλλά με τον άλλο. Κι αυτό δεν το θέλει ο Θεός»[16].

Η στάση αυτή του Γέροντα δεν υπαγορεύεται από κάποια ηθική η ψυχολογία, αλλά είναι βαθύτατα εκκλησιολογική, αφού υπάρχει ως η αληθινά εκκλησιαστική ζωή. Ο πατήρ Πορφύριος τόνιζε ότι ο Χριστός φανερώνεται στην μεταξύ μας ενότητα και στην αγάπη Του, την Εκκλησία. Για όλους μας το σημαντικό είναι να μπούμε στην Εκκλησία και να ενωθούμε με τους συνανθρώπους μας, παίρνοντας τις χαρές και τις λύπες όλων. Στην Εκκλησία προσευχόμαστε για όλους, πονάμε για τη σωτηρία όλων και γινόμαστε ένα με κάθε δυστυχισμένο και πονεμένο και αμαρτωλό. Κανείς δεν πρέπει να θέλει να σωθεί μόνος του, χωρίς να σωθούν και οι άλλοι. Όταν ξεχωρίζουμε τον εαυτό μας δεν είμαστε χριστιανοί. Αντίθετα, είμαστε αληθινοί χριστιανοί, όταν αισθανόμαστε βαθιά ότι είμαστε μέλη του μυστικού σώματος του Χριστού με μια συνεχή σχέση αγάπης, δηλαδή όταν ζούμε την ενότητα μέσα στην Εκκλησία Του με το αίσθημα του ενός. Κι αυτό φανερώνει περισσότερο την έννοια της Εκκλησίας[17].

Επίσης ο Γέροντας Πορφύριος μας δίδαξε πως ο,τι κάνουμε στην πνευματική ζωή πρέπει να γίνεται από αγάπη και χωρίς υστεροβουλία. Οι μετάνοιες και κάθε κόπος έχουν αξία, όταν γίνονται χωρίς υπολογισμούς∙ όχι για να κερδίσουμε κάτι, έστω και αν αυτό είναι ο παράδεισος, αλλά για την αγάπη του Χριστού[18]. Έτσι η αγάπη νοηματοδοτεί και την άσκηση, αφού είναι μια έμπονη πορεία που κάνει τον χριστιανό αληθινό ποιητή. «Όποιος θέλει να γίνει χριστιανός, πρέπει πρώτα να γίνει ποιητής. Αυτό είναι! Πρέπει να πονάεις. Ν’ αγαπάεις και να πονάεις. Να πονάεις γι’ αυτόν που αγαπάεις. Η αγάπη κάνει κόπο για τον αγαπημένο. Όλη νύκτα τρέχει, αγρυπνεί, ματώνει τα πόδια, για να συναντηθεί με τον αγαπημένο. Κάνει θυσίες, δεν λογαριάζει τίποτε, ούτε απειλές, ούτε δυσκολίες, εξαιτίας της αγάπης. Η αγάπη προς τον Χριστό είναι άλλο πράγμα, απείρως ανώτερο». Και αμέσως σπεύδει να διευκρινίσει: «Και όταν λέμε αγάπη, δεν είναι οι αρετές που θ’ αποκτήσομε αλλά η αγαπώσα καρδία προς τον Χριστό και τους άλλους»[19].

[Συνεχίζεται]

10. Ο. π., σ 215.
11. Ο.π., σ. 218.
12. Ο.π., σ. 206-7.
13. Ο.π., σ. 232. Πρβλ. Μαρτυρικόν απολυτίκιον, «Η αμνάς Σου Ιησού….».
14. Ο.π., σ. 383.
15. Ο.π., σ. 394.
16. Ο.π., σ. 449-450.
17. Βλ. Ο.π., σ. 196-197.
18. Βλ. ο.π., σ. 258.
19. Ο.π., σ. 234.