Η αγιότητα του Πατρός Σεργίου Chévitch († 25 Ιουλίου 1987) [μέρος 2ο]

31 Ιουλίου 2014

7. Η φωτεινότητα

Τέλος, ένα από τα πιο χαρακτηριστικά στοιχεία του πατρός Σεργίου, όσον αφορά την εξωτερική του εμφάνιση, ήταν η φωτεινότητα του προσώπου και του βλέμματός του, φανερή και κατά την καθημερινή του ζωή αλλά πολύ περισσότερο όταν τελούσε τη θεία Λατρεία, έφθανε δε στο αποκορύφωμα της λαμπρότητας κατά τη νύχτα του Πάσχα, οπότε τον βλέπαμε εντελώς μεταμορφωμένο.

 

P_Serge_Skit_1971_2

8. Η άσκηση του πατρός Σεργίου

Ο πατήρ Σέργιος, όπως και ο άγιος Ιγνάτιος Μπριαντσιανίνωφ, υποστήριζε μια μετριοπαθή αλλά τακτική άσκηση. Θεωρούσε ότι κάθε υπερβολή πληρώνεται – κυρίως επειδή σχεδόν πάντοτε ακολουθείται από χαλάρωση και εισάγει την ακαταστασία στην πνευματική ζωή – συνδέεται δε συχνά με το ίδιον θέλημα και τον εγωισμό και ακυρώνει όλη την αξία της ασκήσεως. Για κείνον, σημασία είχε το πνεύμα της ασκήσεως και όχι το γράμμα. Στόχος μας, έλεγε, δεν είναι να γίνουμε «τάφοι κεκονιαμένοι», αλλά να καθαρθούμε εσωτερικά και να μεταμορφωθούμε πνευματικά.

Και ενώ ποτέ δεν επέβαλλε κανόνα στα πνευματικά του παιδιά, ήταν πολύ αυστηρός ως προς τον εαυτό του. Αρκείτο σε τροφή εξαιρετικά ελαφρά, που πολλές φορές του την προμήθευαν οι πιστοί που ήξεραν τις διατροφικές του συνήθειες. Το ευαίσθητο στομάχι του τον ανάγκαζε να περιορίζει τα γεύματά του σε μια σούπα, και, ανάλογα με τις ημέρες λίγο κουάκερ ή μερικές κουταλιές πληγούρι και ένα φρούτο, στο οποίο πρόσθετε, αν δεν ήταν νηστεία, ένα κομμάτι ψάρι βρασμένο με λαχανικά. Έπινε μόνο τσάι στο τέλος του γεύματος.

Κοιμόταν λίγο, ξάπλωνε πάντοτε κατά τις δύο τα ξημερώματα, αφού είχε ολοκληρώσει το πρόγραμμα της προσευχής του, προσευχής ατομικής, για τα πνευματικά του παιδιά και για τον κόσμο.

Άντεχε αδιαμαρτύρητα, ακόμη και στα βαθειά του γεράματα, τις μακρές ακολουθίες (έως και επτά ώρες κατά τη περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής), πάντοτε όρθιος, για να εξυπηρετήσει όχι μόνον τις ανάγκες του Θυσιαστηρίου, αλλά και για να ψάλλει μαζί με τους μοναχούς και σε άλλες ακολουθίες πλην της Θείας Λειτουργίας.

Περπατούσε πολλές ώρες μέσα στο Παρίσι για να επισκεφθεί τους ασθενείς και φορούσε όλο το χρόνο, χειμώνα καλοκαίρι, τόσο στο σπίτι του όσο και έξω βαρειές και ψηλές μπότες, σαν κι εκείνες των παλιών Ρώσων. Ήταν εξαιρετικά άβολες, ζεστές το καλοκαίρι και κουραστικές, δεν παραπονιόταν όμως ποτέ.

Τέλος, στην ενότητα αυτή δεν μπορούμε να μην αναφερθούμε στην πτωχεία του πατρός Σεργίου. Στην πρώτη του κατοικία στην περιοχή Vanves, στο αδιέξοδο Alexandre, όπου βρισκόταν και η εκκλησία, ζούσε μέσα στη φτώχεια, σ’ ένα μικρό δωμάτιο σε μια ανθυγιεινή περιοχή, γεμάτη χημικές αναθυμιάσεις από ένα βαφείο-λευκαντήριο. Όταν το κτήριο κατεδαφίστηκε, και η εκκλησία στεγάστηκε σ’ ένα σπίτι που με τρόπο θαυμαστό γλύτωσε από την έκρηξη ανοικοδόμησης που χαρακτήριζε τη συνοικία, εκείνος επέλεξε να νοικιάσει ένα μικρό δωμάτιο στη σοφίτα, με μοναδική επίπλωση ένα κρεβάτι, ένα μικρό τραπέζι μια καρέκλα και μια μικρή βιβλιοθήκη. Τα ενδύματά του ήταν φτωχικά, δεν τα ανανέωνε. Για τα μυστήρια που τελούσε δεν έπαιρνε αμοιβή (γάμους, βαπτίσεις, κηδείες, παννυχίδες), και η ενορία ήταν πολύ φτωχή για να τον μισθοδοτεί. Τα λίγα χρήματα που λάμβανε από δωρεές, τα μοίραζε αμέσως στους φτωχότερους απ’ αυτόν, κυρίως στους αστέγους του Παρισιού που κάθε μέρα του χτυπούσαν την πόρτα του και τους οποίους δεν απόδιωχνε ποτέ, αλλά υποδεχόταν πάντα με πολλή χαρά.

 

 Pere Serge skit_1974

9. Η συγκέντρωση κατά τις ακολουθίες της Εκκλησίας

Ένα τελευταίο στοιχείο που θα ήθελα να υπογραμμίσω είναι η άκρα αφοσίωση του πατρός Σεργίου στις λατρευτικές ακολουθίες. Ήταν απόλυτα απορροφημένος, τις ζούσε βαθειά και τους έδινε έναν ιδιαίτερο ρυθμό. Τις τελούσε πάντοτε με ταπείνωση και συντριβή, με μεγάλη εσωτερική ηρεμία και πολλή συγκέντρωση, κάτι που όμοιό του δεν έχω δει, παρά σε έναν άλλο άγιο της εποχής μας, τον Πατριάρχη Παύλο της Σερβίας. Οι ακολουθίες στην εκκλησία της Vanves ή στη σκήτη του Αγίου Πνεύματος σφραγίζονταν με μια υπερκόσμια ειρήνη και ενέπνεαν την ευλάβεια. Οι λειτουργίες που τελούσε ο πατήρ Σέργιος ήταν αληθινές μυσταγωγίες τις οποίες εκείνοι που τις έζησαν δεν μπορούν να ξεχάσουν.

10. Τα χαρίσματα του πατρός Σεργίου ως εξομολόγου και πνευματικού πατρός

Ο πατήρ Σέργιος έχαιρε πολλής εκτίμησης ως πνευματικός. Είχε τον δικό του, πολύ ιδιαίτερο τρόπο, όπως όλοι οι μεγάλοι πνευματικοί. Κατ’ αρχήν γνώριζε να ξεχνά εντελώς τον εαυτό του, για να μπορεί να ακούει με όλο του το είναι. Συχνά έσκυβε το κεφάλι και το στήριζε στο χέρι του που ακουμπούσε στο στασίδι. Ταυτόχρονα, ήταν απολύτως παρών για κείνον που εξομολογείτο με την προσοχή του ολοκληρωτικά δοσμένη σε ό,τι έλεγε. Τις εξομολογούμενες αμαρτίες δεν τις αντιλαμβανόταν με τρόπο εξωτερικό, αλλά τις αναδεχόταν ο ίδιος. Όταν, στη συνέχεια, έδινε συμβουλές, παραδεχόταν στον εξομολογούμενο ότι και αυτός είναι αμαρτωλός και ότι και αυτός ώφειλε να εφαρμόζει τις ίδιες πνευματικές οδηγίες. Έλεγε συχνά το «εμείς»: «όταν κάνουμε αυτό το σφάλμα, τότε πρέπει να το διορθώσουμε έτσι…».

Προς τους αμαρτωλούς έδειχνε μεγάλη συμπάθεια. Δεν ενδιαφερόταν για τα αμαρτήματά τους, αλλά μόνο για το πώς θα μπορούσαν να τα αποφύγουν στο μέλλον, πώς θα ωριμάσουν και θα μεταμορφωθούν πνευματικά. Αυτό που τον ενδιέφερε πάντοτε, στις συμβουλές που έδινε, ήταν ο επιδιωκόμενος σκοπός. Γι’ αυτό και στις πνευματικές του οδηγίες ήταν απαιτητικός, πολύ πιο απαιτητικός παρά αν έδινε απλούς κανόνες προς τήρηση. Για παράδειγμα, αρνείτο να δώσει κανόνα προσευχής, διότι ο στόχος είναι να προσευχόμαστε συνεχώς.

Αυτό που κυρίως πρέπει να τονίσουμε είναι ότι ο πατήρ Σεργιος διέθετε ως πνευματικός ένα χάρισμα που τον ανέβαζε στην κατηγορία του στάρετς: το δώρο της διορατικότητας και της καρδιογνωσίας, το οποίο του επέτρεπε να αντιλαμβάνεται τους λογισμούς ή τις ανεξομολόγητες ή ανεπίγνωστες-υποσυνείδητες καταστάσεις και να δίνει τις κατάλληλες οδηγίες, που συχνά άφηναν έκπληκτο το πρόσωπο που τις ελάμβανε. Το χάρισμα αυτό είναι δωρεά του Αγίου Πνεύματος που δίδεται σε ορισμένους μόνο πνευματικούς πατέρες, εκείνους δηλαδή που έχουν φθάσει σε υψηλό βαθμό εσωτερικής καθαρότητος, απαθείας, ταπεινώσεως και αγάπης.

Ως πρώτο συμπέρασμα, θα μπορούσα να πω ότι ο πατήρ Σέργιος σφράγισε σχεδόν όλα τα πρόσωπα που τον πλησίαζαν ως πνευματικό ή απλώς τον συναντούσαν.

Ασφαλώς, την αγιότητά του δεν την αντιλήφθηκαν όλοι• κάποιοι είδαν στο πρόσωπό του απλώς έναν ευγενή ιερέα ή καλό μοναχό, αλλά μήπως αυτό δεν συνέβη και με πολλούς αγίους, όπως και με τον άγιο Σιλουανό που κατά κάποιο τρόπο υπήρξε ο πνευματικός του πατέρας; Η αγιότητα δεν γίνεται αντιληπτή παρά από εκείνους που, όπως προείπα, έχουν μάτια για να δούν, ή ακόμη και με μια ειδική χάρη του Θεού, όπως συνέβη με τον Μοτοβίλωφ όταν συναντήθηκε με τον άγιο Σεραφείμ του Σάρωφ.

Ένα δεύτερο συμπέρασμα είναι ότι ο πατήρ Σέργιος θα μπορούσε άνετα να συγκριθεί με τους μεγάλους πνευματικούς που είχα την ευκαιρία να συναντήσω (π. Παΐσιος ο Αγιορείτης, παπα-Εφραίμ Κατουνακιώτης, ο ηγούμενος της Μονής Διονυσίου παπα-Χαράλαμπος, ο ηγούμενος Εφραίμ της Φιλοθέου, ο π. Σωφρόνιος Σαχάρωφ, ο άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς και πολλοί άλλοι γέροντες και στάρτσι, Έλληνες και Ρώσοι ή Σέρβοι), θα μπορούσε δε να θεωρηθεί ότι σε κάποιες περιπτώσεις, λόγω πνευματικών χαρακτηριστικών και χαρισμάτων, τους ξεπερνά. Σε ένα βιβλίο που εκδόθηκε πρόσφατα στη Ρωσία, ο πατήρ Σέργιος συγκαταλέγεται μεταξύ των πενήντα μεγαλυτέρων Ρώσων «στάρετς» και πνευματικών πατέρων του 20ου αιώνα.

Σήμερα, σε πολλές χώρες, ο πατήρ Σέργιος τιμάται ολοένα και περισσότερο. Είναι δε λογικό να ελπίζουμε ότι και η Ρωσική Εκκλησία σύντομα θα αναγνωρίσει και επισήμως την αγιότητά του.

 

Μετάφραση: Πολυξένη Τσαλίκη