Ο άγιος Μητροφάνης Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως

Ο θεοφόρος πατήρ ημών Άγιος Μητροφάνης έζησεν κατά τους χρόνους του Μεγάλου Κωνσταντίνου. Υπήρξεν υιός του Δομετίου, αδελφού του αυτοκράτορος της Ρώμης Πρόβου (276-282 μ.Χ.) και ο οποίος απέκτησε δύο υιούς τον Πρόβον και τον Μητροφάνην.

Ο Δομέτιος πολύ ενωρίς ησπάσθη πανοικί τον Χριστιανισμόν και κατώκησεν εις το Βυζάντιον. Εκεί εσχετίσθη πνευματικώς με τον Επίσκοπον Τίτον, τον οποίον και διεδέχθη εις τον θρόνον του Βυζαντίου και αυτόν αλληλοδιαδόχως οι δύο υιοί του Πρόβος και Μητροφάνης.

Επί των ημερών του Αγίου Μητροφάνους, έπαυσαν οι κατά των Χριστιανών διωγμοί και ο αυτοκράτωρ και μετέπειτα Άγιος, Μέγας Κωνσταντίνος ( †22 Μαΐου 337 μ.Χ.), έκτισεν την Κωνσταντινούπολιν εις την περιφέρειαν του Βυζαντίου, μεταφέρων εκείσε την πρωτεύουσαν της αυτοκρατορίας του από την Ρώμην. Επομένως ωνομάσθη πρώτος Αρχιεπίσκοπος της Αγίας Πόλεως ταύτης μετά την μετονομασίαν της από Βυζάντιον εις Κωνσταντινούπολιν και επί των ημερών της Αρχιεπισκοπείας του ετέθησαν τα θεμέλια των τριών μεγάλων ναών της Βασιλίδος των Πόλεων, ήτοι της Αγίας Σοφίας, της Αγίας Ειρήνης και της Αγίας Δυνάμεως, ως επίσης μετεκομίσθησαν από της Ιερουσαλήμ οι 12 κόφινοι της αρτοκλασίας του Κυρίου και απετέθησαν «εν τω ειλήματι του Φόρου».

Κατά τον χρόνον συγκλήσεως της Α’ εν Νικαία Οικουμενικής Συνόδου (325 μ.Χ.) διήγεν το 117^ον έτος της ηλικίας του και ευρίσκετο κλινήρης. Δια τούτο μη δυνηθείς να συμμετάσχη εις τας εργασίας της Συνόδου, ώρισε και αντεπροσωπεύθη υπό των μετέπειτα διαδόχων του και Αγίων της Εκκλησίας μας, Αλεξάνδρου Πρωτοπρεσβυτέρου και Παύλου Αναγνώστου του Ομολογητού. Λαβών ουρανόθεν δι’Αγγέλου πληροφορίαν, εκοιμήθη εν ειρήνη την 4^ην Ιουνίου του 325 μ.Χ.

Η παράδοσις διασώζει ότι ο Μέγας Κωνσταντίνος προς τιμήν του έκτισε ναόν εντός του οποίου ανεστηλώθη και η εικών του και τον οποίον κατέστρεψαν οι Αρειανοί. Κατ’άλλους ο ναός του έκειτο πλησίον του ναού του Αγίου Μάρτυρος Ακακίου εν τω Επτασκάλω και εκεί εφυλάσσοντο και τα ιερά του λείψανα. Σήμερον, η θαυματουργός και ευωδιάζουσα κάρα του, φυλάσσεται εις την Ιεράν Μονήν Δοχειαρίου Αγίου Όρους.

Μέγας υπάρχων δια της ταπεινώσεως εν τη ζωή, Μέγας αναδεικνύεται και δια των θαυμάτων μετά θάνατον. Παρρησίαν έχων εν τη εισόδω των Αγίων, παρίσταται τω θρόνω της χάριτος και ζητεί το έλεος του Θεού δι’όλους τους αγωνιζομένους τον καλόν αγώνα επί της γης Χριστιανούς. Τυγχάνει πάντοτε παρών δια της θαυματουργίας του εις όσους μετά πίστεως τον επικαλούνται. Η μνήμη αυτού, τελείται την 4^ην Ιουνίου εκάστου έτους.

Στίχοι εις τον Άγιον:

«Γης μητρός εκστάς Μητρόφανες παμμάκαρ,

Εκεί μετήρας, ού Πατήρ πάντων μέγας.

Μητροφάνης δε τετάρτη έδυ χθόνα βωτιάνειραν».

Απολυτίκιον. Ήχος α’. Του Λίθου σφραγισθέντος.

Το μέγα της Τριάδος μυστήριον κηρύττων, την εν Χριστώ οικονομίαν διετράνωσας πάσιν, ως ποίμνης Ποιμήν της λογικής, διώξας λύκους τους νοητούς, και τα θρέμματα της τούτων, φθοροποιού λύμης σώσας βοώντα Πάτερ Μητρόφανες∙ δόξα τω δεδωκότι σοι ισχύν, δόξα τω σε υψώσαντι∙ δόξα τω βεωβαιούντι δια σου, πίστιν την Ορθόδοξον.

Κοντάκιον. Ήχος δ’. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.

Τον Ιεράρχην του Χριστού Μητροφάνην, της Εκκλησίας τον φωσφόρον λαμπτήρα, τον ομοούσιον Λόγον τω Πατρί, εν μέσω κηρύξαντα, θεοφόρων Πατέρων, και θρόνον κοσμήσαντα, Βασιλίδος εν πρώτοις και προφητείας Χάριν εκ Θεού, σαφώς λαβόντα, συμφώνως υμνήσωμεν.

Μεγαλυνάριον

Χαίροις των Πατέρων η καλλονή, χαίροις των  Οσίων, κανών θείος εν αρετή. Χαίροις Εκκλησίας, ωράϊσμα και κλέος, βάθρον Πατριαρχείας, Πάτερ Μητρόφανες.

*Περισσότερα για τον βίο, την εικονογραφία και τις ακολουθίες του Αγίου Μητροφάνους βλέπε στο βιβλίο του Αρχιμανδρίτου Δημητρίου Καββαδία, «Ο Άγιος Μητροφάνης Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως», Αθήναι 2008.