«Τέχνη θεραπεύουσα»

Το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης σε συνεργασία με το ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, σχεδίασαν και οργάνωσαν το εκπαιδευτικό πρόγραμμα «Φτιάχνω το δικό μου σπιτικό», το οποίο ολοκληρώθηκε τον προηγούμενο μήνα.  Η δράση αυτή εντάσσεται στο πρόγραμμα Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Χωρίς Σύνορα, που απευθυνόταν στα μέλη της Θεραπευτικής Κοινότητας του ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ, στις Γυναικείες φυλακές Κορυδαλλού. Για την υλοποίηση του προγράμματος συνεργάστηκαν το Τμήμα Εκπαίδευσης του ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ και η ομάδα του θεραπευτικού προσωπικού  της κοινότητας, η οποία είχε την επιμέλεια της θεραπευτικής αξιοποίησης του όλου εγχειρήματος.

Το πρόγραμμα αυτό πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις: στην πρώτη φάση, τα μέλη της Θεραπευτικής Κοινότητας προσέγγισαν μέσω της σύγχρονης τέχνης, το θέμα του σπιτιού. Παρουσιάστηκαν και συζητήθηκαν έργα των καλλιτεχνών: Έμιλυ Ζασίρ, Νίκης Καναγκίνη, Λος Καρπιντέρος, Κιμσούτζα, Σοφία Κοσμάογλου, Ντάρα Μπίρμπαουμ, Λίας Ναλμπαντίδου, Λούσι Όρτα, Ντόναλντ Ρόντεϊ, Μάρθα Ρόσλερ, Ντο Χο Σου, Μόνα Χατούμ, τα οποία αναδεικνύουν ποικίλες πτυχές του θέματος: το σπίτι ως οίκημα, τις καθημερινές συνήθειες, τη συνύπαρξη και τις ενδοοικογενειακές σχέσεις, το σπίτι ως καταφύγιο ή τόπο απομόνωσης και περισυλλογής, αλλά και ως χώρο εγκλωβισμού, το ιδεατό σπίτι, το σπίτι ως προσωπική ανάμνηση ή ως κομμάτι του εαυτού μας.
Στη δεύτερη φάση του προγράμματος, πραγματοποιήθηκε εικαστικό εργαστήρι με τη συνεργασία της εικαστικού Αϊλίν Μπότσφορντ. Τα μέλη της ομάδας χρησιμοποίησαν ποικίλα αλλά και καθημερινά υλικά και μέσα καλλιτεχνικής έκφρασης, όπως χαρτόνι, χρώμα, ύφασμα, αντικείμενα, φως αλλά και τον γραπτό λόγο και δημιούργησαν η κάθε μία χωριστά, το δικό της σπιτικό και όλες μαζί μια κοινότητα. Αφού ολοκληρώθηκε το εικαστικό μέρος του προγράμματος, η κάθε συμμετέχουσα παρουσίασε το σκεπτικό και το συμβολικό περιεχόμενο του «σπιτικού» της και επέλεξαν από κοινού τον τρόπο με τον οποίο η αποτελούμενη από όλα τα σπιτικά «κοινότητα», αναπτύχθηκε στον χώρο.

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος, οι θεραπευόμενες δέχτηκαν στο στερητικό περιβάλλον της καθημερινότητάς τους, διαφορετικά ερεθίσματα, εξωτερίκευσαν τις δικές τους αγωνίες και συναισθήματα, ανέπτυξαν τη μεταξύ τους επικοινωνία και εκφράστηκαν καλλιτεχνικά.
Όταν ζητήθηκε από τα μέλη της ομάδας, να συνοψίσουν την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα, είπαν χαρακτηριστικά: «Τα σπιτάκια ήταν για μας μια ακόμη αφορμή να σκεφτούμε με ευθύνη το παρελθόν, να συνειδητοποιήσουμε το παρόν και να μπορέσουμε να ονειρευτούμε το μέλλον με αισιοδοξία, καθαρές και απαλλαγμένες από αρνητικές και παραβατικές συμπεριφορές».

Το Θεραπευτικό Προσωπικό του ΚΕΘΕΑ ΕΝ ΔΡΑΣΕΙ αποτίμησε τη δράση ως εξής: «Μέσα από τη συνεργασία με το Εθνικό  Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, δόθηκε η ευκαιρία στην ομάδα των θεραπευόμενων να επεξεργαστούν με καλλιτεχνικό τρόπο και να απεικονίσουν τις έννοιες του σπιτιού, της οικειότητας και της προσωπικής τους ιστορίας. Η συνεργασία με το Μουσείο υπήρξε εξαιρετικά επωφελής και εμπλούτισε το καθημερινό πρόγραμμα της Κοινότητας, δίνοντας έναυσμα για καλλιτεχνική δημιουργία».  Αλλά και για το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης η συνεργασία αυτή ήταν μια θετική εμπειρία, που αποδεικνύει την επικοινωνιακή δύναμη της τέχνης.

Σε συνέχεια της παραπάνω συνεργασίας, το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης μαζί με το Τμήμα Εκπαίδευσης του ΚΕΘΕΑ, οργάνωσε επιμορφωτικά σεμινάρια με θέμα «Τέχνη και Απεξάρτηση: Εκπαίδευση Εκπαιδευτών, Θεραπευτών και Στελεχών Πρόληψης». Σκοπός των σεμιναρίων ήταν η αξιοποίηση της σύγχρονης τέχνης, στο θεραπευτικό πρόγραμμα του ΚΕΘΕΑ. Μέχρι τώρα πραγματοποιήθηκαν δυο διήμερα σεμινάρια, ένα στην Αθήνα και ένα στη Θεσσαλονίκη. Ο νέος κύκλος σεμιναρίων θα ξεκινήσει το φθινόπωρο.

Κατερίνα Χουζούρη