«Το Άγιον Όρος στον 17ο και 18ο αιώνα»

Ξεκίνησαν την Παρασκευή 9 Οκτωβρίου, στο Αμφιθέατρο «Στέφανος Δραγούμης» του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού, οι εργασίες του 10^ου Διεθνούς Συνεδρίου της Αγιορειτικής Εστίας με θέμα «Το Άγιον Όρος στον 17^ο και 18^ο αιώνα Από τους μεταβυζαντινούς στους νεώτερους χρόνους».

Με το Συνέδριο αυτό, ολοκληρώνεται ο πρώτος κύκλος επιστημονικού έργου που κάλυψε την ιστορία, την τέχνη, την αρχιτεκτονική, τον πνευματικό βίο, τους θεσμούς, στην διαδρομή των δέκα αιώνων ζωής της Μοναστικής Πολιτείας, με περισσότερες από 300 επιστημονικές ανακοινώσεις.

Για το θέμα του 10^ου Συνεδρίου, ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου και Διευθυντής Ινστιτούτου Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών. Κρίτων Χρυσοχοΐδης, σημειώνει μεταξύ άλλων

«Ο 17ος αιώνας, περίοδος διάχυτης ρευστότητας και οιωνεί στασιμότητας καθώς και ο επόμενος 18ος αιώνας, εποχή καθολικής και πολυεπίπεδης ανακάμψεως του Ελληνισμού αλλά και του βαλκανικού κόσμου μέσα και έξω από την Οθωμανική αυτοκρατορία, αποτελούν μιαν ενιαία, αλλά με διακριτά χαρακτηριστικά, ιστορική περίοδο, κατά την οποία διαμορφώνεται σταδιακά η φυσιογνωμία του Αγίου Όρους της σύγχρονης εποχής. Ο αθωνικός μοναχισμός ξεπερνά την «μεταβυζαντινή» του φάση, αποκτά εν πολλοίς «νεοελληνική» φυσιογνωμία, χαρακτηρίζεται από εξωστρέφεια και συναντά αλλά και αλληλοεπιδρά με την περιρρέουσα νεωτερικότητα».

Οι εργασίες του συνεδρίου ξεκίνησαν με την παρουσία του υφυπουργού Εξωτερικών Δημήτρη Μάρδα, που εκπροσώπησε την Κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, προξένων, κληρικών, Αγιορειτών, εκπροσώπων φορέων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και πλήθους κόσμου.

Διαβάστηκαν οι χαιρετισμοί του Οικουμενικού Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου, της Ιεράς Κοινότητας του Αγίου Όρους και του Δημάρχου Θεσσαλονίκης και Προέδρου του Δ.Σ της Αγιορειτικής Εστίας Γιάννη Μπουτάρη.

Η Ιερά Κοινότητα του Αγίου Όρους, τονίζει στον χαιρετισμό της μεταξύ άλλων και τα εξής σχετικά με τους δυο αιώνες στους οποίους είναι αφιερωμένο το Συνέδριο:

«Αι εξελίξεις, αι οποίαι συντελούνται κατά τον 17^ο αι. εις τους διοικητικούς θεσμούς, εις τον δομημένον χώρος και εν γένει τον πνευματικόν βίον, κυοφορούν μίνα φυσιογνωμίαν με έντονα «νεοελληνικά» χαρακτηριστικά και δεν έχουν τύχει συστηματικής και συνθετικής ερεύνης, αλλά ιδίως δεν έχει αποτιμηθεί η θέσις των εις την ιστορίαν του Άθω κατά τους νεωτέρους χρόνους.

Κατά τον 18^ο αι. ως γνωστόν, οι εσωτερικοί θεσμοί διοικήσεων παγιώνονται προς την όλο και περισσότερον αντιπροσωπευτικήν καθιέρωσιν της διαχειρίσεως των κοινών, παρατηρείται έντονος πνευματική και οικονομική εξωστρέφεια, εισάγονται νέα καλλιτεχνικά ρεύματα κ.λ.π. Ο ελληνισμός εν γένει ανακάμπτει εις όλα σχεδόν τα επίπεδα, και αύτη η ανάκαμψις ευρίσκει την αποτύπωσίν της και εις την πορείαν του αγιορειτικού μοναχισμού».

Στον χαιρετισμό του ο υφυπουργός Εξωτερικών Δημήτρης Μάρδας, αναφέρθηκε και στο έτος Ελλάδος – Ρωσίας για το 2016 και τις εκδηλώσεις που προετοιμάζονται στον Άθω και τη Θεσσαλονίκη, στις οποίες συμμετέχει και η Αγιορειτική Εστία.

Στο μήνυμά του για το Συνέδριο, ο Δήμαρχος Θεσσαλονίκης και Πρόεδρος του Δ.Σ της Αγιορειτικής Εστίας Γιάννης Μπουτάρης, σημειώνει:

«Το φετινό θέμα «Το Άγιον Όρος στον 17ο και 18ο αιώνα. Από τους μεταβυζαντινούς στους νεώτερους χρόνους» δεν ολοκληρώνει απλώς την καταγραφή της χιλιόχρονης παρουσίας του Αγίου Όρους. Προσεγγίζει μια εξαιρετικά κρίσιμη περίοδο της Ιστορίας της, καθώς συνδέεται με την αυτοσυνειδησία του Ελληνισμού στην ευρύτερη περιοχή, σηματοδοτεί την πορεία του στους νεώτερους χρόνους και ουσιαστικά την σημερινή θεσμική καταστατική, εκκλησιολογική και γεωπολιτική θέση του στον Ορθόδοξο κόσμο. Είναι γι’ αυτό ιδιαίτερα επίκαιρο και σημαντικό».

Στη συνέχεια, ο Πρόεδρος της Επιστημονικής Επιτροπής του Συνεδρίου, Κρίτων Χρυσοχοΐδης, παρουσίασε την Κεντρική εισήγηση με θέμα: «Βήματα προς την νέα εποχή. Το Άγιον Όρος κατά τον 17^ο και 18^ο αιώνα».

Οι εργασίες του Συνεδρίου θα συνεχίζονται σήμερα Σάββατο και θα ολοκληρωθούν την Κυριακή το πρωί.

Η Πεμπτουσία επικοινώνησε με τον Διευθύνοντα της Αγιορειτικής Εστίας, τον κ. Δημήτρη Σαλπιστή, ο οποίος μεταξύ άλλων επισήμανε ότι το Διεθνές αυτό Συνέδριο και οι παράλληλες εκδηλώσεις (έκθεση φωτογραφίας τεσσάρων ξένων ζωγράφων για το Άγιο Όρος, αφιερωματικός τόμος στα δεκαπεντάχρονα της Αγιορειτικής Εστίας, αναμνηστικά κ.λ.π.) πραγματοποιούνται τον Οκτώβριο, που είναι μεταξύ άλλων και ο μήνας που πανηγυρίζει η συμπρωτεύουσα την εορτή του Αγίου Δημητρίου. Επίσης, ανακοίνωσε ότι «από του χρόνου το Διεθνές Συνέδριο θα αντικατασταθεί από ένα forum έρευνας, όπου θα παρουσιαστεί το έργο διαφόρων επιστημόνων όπως αρχιτεκτόνων, μηχανικών, συντηρητών έργων τέχνης, ιστορικών της τέχνης και άλλων ειδικοτήτων, που πραγματοποιείται στο Άγιο Όρος αυτή τη στιγμή».   Είναι αλήθεια ότι υπάρχει μια έλλειψη πληροφόρησης σ’ αυτόν τον τομέα. Αντίθετα, συχνά παρουσιάζονται σε συνέδρια αρχαιολογικές ανακαλύψεις πολύ σημαντικές, ενώ δεν είναι ευρέως γνωστή η παραγωγή επιστημονικής έρευνας, που πραγματοποιείται στο Άγιο Όρος. Ο κ. Σαλπιστής επισήμανε το γεγονός, ότι «μεταξύ αυτών (των επιστημόνων) είναι και πολλές γυναίκες επιστήμονες, οι οποίες έχουν εξειδικευτεί σε θέματα ιστορίας της τέχνης και έχουν ως αντικείμενο μελέτης υφαντά, ενδύματα κληρικών κ.λ.π. και εργάζονται με επιτυχία πάνω σ’ αυτό το αντικείμενο (φυσικά) εκτός Αγίου Όρους…». «Είναι πολύ σημαντικό ότι με την πραγματοποίηση αυτού του forum, θα δοθεί ένα βήμα στον επιστημονικό κόσμο για την παρουσίαση των μελετών και ερευνών τους», σημείωσε ο κ. Σαλπιστής.

Κατερίνα Χουζούρη