Τα Χριστούγεννα και οι αρετές στη ζωή των Χριστιανών

[Προηγούμενη δημοσίευση:http://bitly.com/1YymHH6]

γ) Το θεολογικό περιεχόμενο της εορτής. Ο ποιμαντικός συσχετισμός του σκοπού της θείας ενανθρώπησης με την άσκηση των αρετών στη ζωή των Χριστιανών.

Μελετώντας λοιπόν, κανείς τίς περισπούδαστες ομιλίες των Πατέρων στην εορτή των Χριστουγέννων αντιλαμβάνεται πως ο λόγος γιά τη θεία συγκατάβαση είναι ταυτόχρονα λόγος για τη θέωση και σωτηρία του ανθρώπου. Είναι λόγος για την ακύρωση της εκ του προπατορικού αμαρτήματος πορείας του ανθρώπου προς τον θάνατο και την ευθυγράμμισή του στην οδό της σωτηρίας, της αιώνιας ζωής και της θεώσεως. Ο Θεός αποκαλύπτεται στον κόσμο ως σωτήρας των ανθρώπων διά συγκαταβάσεως και μακροθυμίας. Έτσι, κάθε μία από τις ομιλίες των Πατέρων αποτελεί, ως έκφραση της θεωτικής εμπειρίας, μία επισήμανση της σωτηριώδους θείας παρουσίας στον κόσμο καί μία ποιμαντική απαίτηση ή κλήση για την μεταστροφή του φρονήματος του ανθρώπου[46]. Η θεία συγκατάβαση σηματοδοτεί την ειρήνη στη γη, γιατί αποκαθιστά τη σωστή σχέση ανάμεσα στον θεό και τόν άνθρωπο, απαλλάσσοντας το ανθρώπινο γένος από την πολλαπλή δουλεία στη φθορά, τον θάνατο και την αμαρτία.[47]

Ο Θεός κατεβαίνει μέχρι του ανθρώπου, ώστε ο άνθρωπος να υψωθεί μέχρι του Θεού. Ο Θεός μετέχει της ανθρώπινης φύσεως, προκειμένου να μετάσχει και ο άνθρωπος της θείας. Ο Θεός γίνεται υιός ανθρώπου για να γίνει ο άνθρωπος υιός του Θεού. Ο προορισμός τού πρώτου Αδάμ θα εκπληρωθεί από τον Χριστό, τον δεύτερο Αδάμ. Ἐν Χριστῷ δύναται πλέον ο άνθρωπος νά αποκαταστήσει την άστοχη προσπάθεια της θέωσης και αφθαρτοποίησής του στον παράδεισο[48]. Ο Χριστιανός, ενσωματωθείς στη νέα πραγματικότητα που εισήγαγε ο Χριστός διά της επέμβασής του στην ιστορία της θείας οικονομίας καλείται επιτατικά από τούς Πατέρες να διακόψει κάθε σχέση με την αμαρτία και να μορφώσει τον εαυτό του στην αρετή. Ο ιερός Χρυσόστομος σέ σχετική ομιλία του εἰς τὴν γενέθλιον ἡμέρα τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ καλεί τούς πιστούς να επικεντρώσουν τις ενέργειές τους στήν σωτηρία των ψυχών και την επιμέλεια των αρετών:  « Θεῷ δέ ἀμοιβή οὐδεμία παρ’ ἡμῶν γένοιτ’ ἄν, ἄλλ’ ἢ μόνον ἡ σωτηρία ἡμῶν καὶ τῶν ἡμετέρων ψυχῶν, καὶ ἡ περὶ τὴν ἀρετὴν ἐπιμέλεια. Μὴ τοίνυν γενώμεθα ἀγνώμονες περὶ τὸν εὐεργέτην, ἀλλὰ τὰ κατὰ δύναμιν ἃπαντες εἰσενέγκωμεν  πίστιν,  ἐλπίδα,  ἀγάπην,  σωφροσύνην, λεημοσύνην, φιλοξενίαν [49] ».

Σε  άλλο σημείο της ομιλίας του καλεί τους πιστούς να μιμηθούν τους Μάγους και να προσφέρουν δώρα : « Ἀντί γιά χρυσάφι σωφροσύνη καί ἀρετή, ἀντί γιά λιβάνι προσευχές  καί  πνευματικό θυμίαμα, ἀντί γιά σμύρνα, ταπεινοφροσύνη, ταπεινή καρδιά καί ἐλεημοσύνη [50]». Η αγαθή διάνοια, η καθαρή καρδιά που καίγεται από την αγάπη, η μετάνοια, η μεταστροφή και η πρόοδος στις αρετές ἐν Χριστῷ αποτελούν καρποφορία της καινής κτίσεως. Όπως τονίζει ο Αμφιλόχιος Ικονίου, οι άνθρωποι οφείλουν να συνειδητοποιήσουν το μεγαλείο της θείας κλήσης, να ευχαριστήσουν τον Θεό και να καταστούν έμπρακτα δόκιμοι στις αρετές: « Διό, ἀδελφοί, μακαρίας κλήσεως ἐπουρανίου μέτοχοι, πρός υἱοθεσίαν Θεοῦ καὶ ἀδελφότητα κεκλημένοι, εὐχαριστεῖν ὀφείλομεν τῷ καλέσαντι ἡμᾶς, καὶ παρέχειν ἑαυτούς ἀξίους εἶναι τοῦ παρέχοντος ἡμῖν τὴν ἀδελφότητα, καὶ δεξαμένου ἡμᾶς εἰς υἱοθεσίαν, ἑκόντες οὖν καὶ ἐξ ἀγάπης δουλεύσωμεν αὐτῷ, ἓτοιμοι ὄντες πρὸς πᾶσαν δικαιοσύνης κατόρθωσιν[51] ».

Οι άνθρωποι λοιπόν, καλούνται να υπερβούν όλες εκείνες τις εκδηλώσεις του « παλαιού » ανθρώπου καί νά  « δουλεύσουν ἐξ ἀγάπης » στόν Θεό. Η αγάπη αποτελεί το τέλος των αρετών[52]. Και βέβαια, ενέργεια και απόδειξη της τέλειας και πλούσιας αγάπης προς τον Θεό αποτελεί η γνήσια και ανυπόκριτη αγάπη προς το πλησίον. Μόνο αν αγαπά κανείς αληθινά και έμπρακτα τον συνάνθρωπό του, αγαπά αληθινά και τον Θεό. Και  μόνο  αν  αγαπά αληθινά τον Θεό, αγαπά και τον άνθρωπο. Αυτές τις απόψεις διατυπώνει και ο ιερός Χρυσόστομος στον Λόγο του εἰς τὴν ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ γέννησιν [53]. « Θεῷ δέ ἀμοιβή παρ’ ἡμῶν οὐδεμία γενατ᾿  ἂν, ἄλλ’ ἢ μόνον ἡ σωτηρία ἡμῶν καί τῶν ἡμετέρων ψυχῶν, καὶ ἡ περὶ τὴν ἀρετὴν ἐπιμέλεια, καὶ ἡ πρὸς τοὺς ἀδελφοὺς τοὺς ἡμετέρους πρόνοια. Καὶ γὰρ οὐδὲν οὔτω γνώρισμα καὶ χαρακτὴρ γένοιτ’ ἂν τοῦ πιστοῦ καὶ τὸν Χριστὸν φιλοῦντος, ὡς τὸ τῶν ἀδελφῶν κήδεσθαι, καὶ τὸ τῆς σωτηρίας ἐπιμελεῖσθαι τῆς ἐκείνων^. ἐπεὶ καὶ ὁ Χριστός οὐχ ἑαυτῷ ἤρεσεν, ἀλλὰ τοῖς πολλοῖς. Οὔτω καὶ ὁ Παῦλός φησιν. Οὐ ζητῶ τὸ ἐμαυτοῦ συμφέρον, ἀλλὰ τὸ τῶν πολλῶν, ἳνα σωθῶσι[54] ».

[Συνεχίζεται]

[46] Ματσούκας, Ν. (Ed.) 1992. Δόγμα καί ήθος στό κήρυγμα. In Μυστήριον έπί τῶν ἱερῶς κεκοιμημένων. Θεσσαλονίκη: Πουρναρά : 63 – 82.

[47] Στογιάννος, Β. 1976. Ἐπί γῆς Εἰρήνη. Γρηγόριος Παλαμάς. 59 : 292 – 295.

[48] Γέβτιτς, Α.,1981. Θεός ἐφανερώθη ἐν σαρκί. Απόστολος Βαρνάβας. 42 : 380-384.

[49] Ιωάννη Χρυσοστόμου, Εἰς τὴν γενέθλιον ἡμέραν τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, PG 49, 360.

[50]  Μαυρομάτης, Γ. 1987. Τά Χριστούγεννα. Αθήνα : Τέρτιος, σ. 37.

[51] Ό.π.

[52] « Ἀρχή και τέλος ἀρετῆς ἁπάσης ἡ ἀγάπη» : Ἰωάννη Χρυσοστόμου, Κατά Ἀνομοίων, Λόγος Χ, PG 48, 795.

[53]  π. Καρδαμάκης, Μ. 1993. Ορθόδοξη Πνευματικότητα. Ν. Σμύρνη : Ακρίτας, σ. 375.

[54] Ιωάννη Χρυσoστόμου, Λόγος εἰς τήν ἁγίαν τοῦ Χριστοῦ γέννησιν, PG 63, 832.