Γλώσσα των Λειτουργικών Κειμένων και Νέες Τεχνολογίες

Γλώσσα των Λειτουργικών Κειμένων

και Νέες Τεχνολογίες Πληροφοριών και Επικοινωνίας

στο Α.Π.Θ.

Πριν από λίγες δεκαετίες οι έρευνες στο χώρο της διδακτικής της γλώσσας έστρεψαν την προσοχή σε μηχανικούς τρόπους εκμάθησης της γλώσσας και σύντομα βρήκαν έναν πολύ καλό σύμμαχο στις Νέες Τεχνολογίες. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής μετατράπηκε σε έναν υπομονετικό διαμεσολαβητή της μαθησιακής διεργασίας, ο οποίος παρέχει μεθοδικά και σταδιακά την ύλη, ενισχύει την επιτυχία μέσω του επαίνου και παρέχει την κατάλληλη ανατροφοδότηση, ώστε ο εκπαιδευόμενος να οδηγηθεί στην κατανόηση και στην ορθή λύση του γλωσσικού προβλήματος. Πρόκειται για χαρακτηριστικά που, σε συνδυασμό με τη δυνατότητα γρήγορης και αντικειμενικής αξιολόγησης  συνέβαλαν στη μετατροπή των Νέων Τεχνολογιών Πληροφοριών και Επικοινωνίας (Τ.Π.Ε.) σε ένα αποτελεσματικό διδακτικό εργαλείο.

Τη συνεισφορά των Τ.Π.Ε. στο διδακτικό σχεδιασμό της μελέτης της γλώσσας των λειτουργικών εκκλησιαστικών κειμένων, με στόχο υψηλά μαθησιακά αποτελέσματα, αξιοποιεί ένα καινοτόμο Πρόγραμμα Επιμόρφωσης του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, με τίτλο «Γλώσσα των λειτουργικών κειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας». Η σύγχρονη διδακτική εργαλειοθήκη εξασφαλίζει επιπλέον δυνατότητες εκμάθησης της γλώσσας από τον προσωπικό χώρο του καθενός και σε επιθυμητό χρόνο (εξ αποστάσεως διδασκαλία, e-learning), που συμβάλλουν στην αποτελεσματική δια βίου μάθηση. Πρόκειται για ένα  Πρόγραμμα επιμόρφωσης που υλοποιείται  στο πλαίσιο της Δομής Δια Βίου Μάθησης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Καινοτομία του Προγράμματος

Το επιμορφωτικό Πρόγραμμα διακρίνεται για:

1. το εξειδικευμένο γνωσιακό περιεχόμενό του, που είναι προσανατολισμένο αποκλειστικά στα λειτουργικά κείμενα της Ορθοδόξου Εκκλησίας,
2. τον τρόπο υλοποίησής του, με αποκλειστικά εξ αποστάσεως διδασκαλία, μέσω της ηλεκτρονικής πλατφόρμας Moodle, και
3. τον ειδικά διαμορφωμένο διδακτικό σχεδιασμό, που στηρίζεται στις αρχές της εκπαίδευσης ενηλίκων και της εξ αποστάσεως διδασκαλίας και στην αξιοποίηση των Τ.Π.Ε..

Σκοπός και στόχοι του Προγράμματος

Το Πρόγραμμα προσεγγίζει πρωτότυπα και διεπιστημονικά τα λατρευτικά κείμενα της Ορθοδόξου Εκκλησίας. Σκοπός του είναι η συμβολή στην αντιμετώπιση των δυσκολιών κατανόησης των λειτουργικών κειμένων, με τη βοήθεια της γλωσσικής ανάλυσης και την  παράλληλη μελέτη σχετικών μεταφραστικών, λειτουργικών και ποιμαντικών ζητημάτων. Ειδικότερα στοχεύει στην απόκτηση γνώσεων μέσω της καλλιέργειας μιας σειράς δεξιοτήτων, όπως:

• γλωσσικών: βασικές γνώσεις γραμματικής, συντακτικού και λεξιλογίου, κατανόηση της γλωσσικής «ταυτότητας»  των λειτουργικών κειμένων, αναγνώριση της δομής του λειτουργικού λόγου,
• τεχνολογικών: ηλεκτρονική επεξεργασία κειμένων, χρήση διαδικτύου/ηλεκτρονικού υπολογιστή για εξ αποστάσεως μάθηση,
• μεταγνωσιακών: αναγνώριση της αξίας και της μοναδικότητας των πρωτότυπων κειμένων, εκτίμηση του πλούτου της εκκλησιαστικής γλώσσας και γραμματείας, κατανόηση της συμβολής της διεπιστημονικής προσέγγισης στη μελέτη εκκλησιαστικών κειμένων.

Χαρακτηριστικά του Προγράμματος

Η διδασκαλία των γλωσσικών και συναφών θεολογικών αντικειμένων γίνεται από μέλη Δ.Ε.Π. του Τμήματος Θεολογίας και του Τμήματος Φιλολογίας του ΑΠΘ., με σκοπό την καλύτερη δυνατή διεπιστημονική προσέγγιση των κειμένων.

Η επιμόρφωση και η αξιολόγηση των επιμορφουμένων γίνεται επίσης εξ αποστάσεως στο ειδικά διαμορφωμένο ηλεκτρονικό μαθησιακό περιβάλλον, με την παρακολούθηση βιντεοσκοπημένων διδασκαλιών, τη μελέτη ηλεκτρονικού υλικού και την πραγματοποίηση πρωτότυπων εργασιών και ασκήσεων με ερωτήσεις ανοικτού και κλειστού τύπου σε κάθε ενότητα της ηλεκτρονικής γλωσσικής διδασκαλίας.

Αξιολόγηση του Προγράμματος

Το Πρόγραμμα  για τη  γλώσσα των λειτουργικών κειμένων υλοποιήθηκε για πρώτη φορά το εαρινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2014-2015 και επαναλήφθηκε το χειμερινό εξάμηνο του ακαδημαϊκού έτους 2015-2016.

Το Μάρτιο του 2015 το Πρόγραμμα παρουσιάστηκε στην ετήσια Ημερίδα της Δομής Δια Βίου Μάθησης του Α.Π.Θ. και απέσπασε γραπτή εύφημο μνεία από τον προϊστάμενο του Κέντρου Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης του Α.Π.Θ., τόσο για τον πρωτοποριακό χαρακτήρα, που συνδυάζει τη μελέτη της γλώσσας με την εξ αποστάσεως διδασκαλία με αυξημένη διαδραστικότητα, όσο και για την αρτιότητα του ηλεκτρονικού σχεδιασμού και την αυξημένη συμμετοχή.

Από τη μελέτη των στατιστικών στοιχείων των προηγούμενων δύο κύκλων του Προγράμματος, προκύπτει πως στους συμμετέχοντες υπήρξαν άνδρες και γυναίκες, λαϊκοί, κληρικοί, ιερομόναχοι και μοναχές, από διαφορετικά μέρη της Ελλάδος και από πληθώρα άλλων χωρών, όπως από την Κύπρο, την  Τουρκία, την Αγγλία, τη Γερμανία, την Ελβετία, την Αμερική, την Κορέα και το Κογκό. Η εξ αποστάσεως διδασκαλία έδωσε τη δυνατότητα συμμετοχής  ατόμων όχι μόνο από διαφορετικούς τόπους αλλά και με ποικιλία στην επαγγελματική ιδιότητα και την οργάνωση του προσωπικού χρόνου (αρχιτέκτονες, ιατροί, στρατιωτικοί, ελεύθεροι επαγγελματίες, εκπαιδευτικοί, μεταπτυχιακοί φοιτητές). Ένα άλλο χαρακτηριστικό που συνέβαλε στη βελτίωση του γνωσιακού περιεχομένου του Προγράμματος ήταν το υψηλό μορφωτικό επίπεδο των επιμορφουμένων: μεταξύ τους υπήρξαν πτυχιούχοι ΑΕΙ (Θεολογίας, Φιλολογίας, Νομικής, Ιατρικής, Πολυτεχνικών Σχολών), ΑΤΕΙ, διδάκτορες και κάτοχοι μεταπτυχιακών τίτλων.

Προοπτικές

Το 98% των συμμετεχόντων των δύο προηγούμενων κύκλων ολοκλήρωσε το Πρόγραμμα επιτυχώς, με άριστη επίδοση (μέσος όρος 87%). Τα σχόλια που κατέθεσαν στην ηλεκτρονική αξιολόγηση του Προγράμματος ήταν εξαιρετικά θετικά και σχεδόν όλοι διατύπωσαν την επιθυμία για μελλοντική υλοποίηση κάποιου αντίστοιχου Προγράμματος.

Η θετική αποτίμηση του Προγράμματος οδήγησε στην εκ νέου προκήρυξη και υλοποίηση για τρίτη φορά του Προγράμματος «Γλώσσα των λειτουργικών κειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας» κατά το εαρινό εξάμηνο του τρέχοντος ακαδημαϊκού έτους 2015-2016 (για πληροφορίες δείτε http://diaviou.auth.gr/koltsiou_e-learning_c).

Καταλήγοντας, εκτιμούμε ότι, όπως προκύπτει και από την εφαρμογή του προγράμματος αυτού,  η τεχνολογία μπορεί και πρέπει να σταθεί αρωγός και να συμβάλει στην προσπάθεια μελέτης και κατανόησης των λειτουργικών κειμένων της Ορθοδόξου Εκκλησίας, που αποτελούν ανεκτίμητα κειμήλια της ελληνοχριστιανικής παράδοσης.

* Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν  να απευθύνονται στην επιστημονικά υπεύθυνη καθηγήτρια Άννα  Κόλτσιου-Νικήτα ([email protected]).