Χριστιανικές Ομολογίες και Ανθρώπινα Δικαιώματα
10 Ιουλίου 2016[Προηγούμενη δημοσίευση: https://www.pemptousia.gr/?p=171232]
Αξίζει να σημειωθεί ότι ακόμη και σήμερα πολλοί υποστηρικτές του διαφωτισμού βλέπουν με υποψία τα «ανοίγματα» θεολόγων.
Από την άλλη η απορριπτική στάση της εκκλησία οφείλεται σε 2 λόγους (κατά Honecker)
- ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ: Οι εκκλησίες στην ηπειρωτική Ευρώπη διέκριναν στα δικαιώματα του ανθρώπου την επανάσταση του εκκοσμικευόμενου ανθρώπου ενάντια στον χριστιανισμό. Ταυτίστηκαν τα ατομικά δικαιώματα με τον αντιεκκλησιαστικό φιλελευθερισμό και αργότερα τα κοινωνικά δικαιώματα με τον άθεο σοσιαλισμό.
- ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ: Υπήρχε βασική διαφορά στην χριστιανική ιδέα του ανθρώπου και της ανθρωπολογίας του διαφωτισμού καθώς α) στον Διαφωτισμό τονίζεται η λογική φύση του ανθρώπου, το άτομο μπορεί να δηλώσει νομικές διακδικήσεις (ατομικισμός) και είναι από τη φύση του καλός και β) στο Χριστιανισμό ο άνθρωπος είναι δημιούργημα, νοείται σε σχέση με την κοινότητα, τοποθετεί τα καθήκοντα απέναντι στους άλλους πάνω από τα δικά του δικαιώματα, είναι αμαρτωλός και έχει ανάγκη δικαίωσης.
Στάση Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας και ΑΔ:
- -1η φάση (Γαλλική επανάσταση –Πάπα Πιου 9ος) :άνευ όρων αντίσταση
- -2η φάση (Πάπα Λέοντος 13ος –Πάπα Πιου 12ου): προσέγγιση
- 3η φάση Πάπα Ιωάννη 23ου –εκκλησιαστική Magna Charta δικαιωμάτων ανθρώπου –διακήρυξη Β Βατικανικής συνόδου –σήμερα: Ενεργό σύμπραξη
Σήμερα υπάρχει μια αλλαγή στάσης και μία συμπόρευση της εκκλησίας και του κινήματος των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Η αλλαγή στάσης (που έγινε μετά την εμπειρία των 2 παγκοσμίων πολέμων) θα πρέπει ωστόσο να συνοδεύεται με μια στάση αυτοκριτικής (Τodt).
Συμπέρασμα
Δημιουργικός διάλογος και όχι άκαρπη αντιπαράθεση. Εκκλησία και θεολογία θα πρέπει να ακροαστούν το μήνυμα των ΑΔ και διαλεχθούν με τον μοντέρνο κόσμο όσον αφορά το νέο ήθος της αυτονομίας. Άλλωστε η Εκκλησία έχει να αρθρώσει το δικό της λόγο για την ορθή θεώρηση και πραγμάτωση των ΑΔ καθώς κανείς δεν καταξίωσε το ανθρώπινο πρόσωπο όσο η Εκκλησία.
ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ
Η ορθόδοξη παράδοση επέδειξε μια κριτική στάση επικεντρώνοντας την αμφισβήτησή της κύρια σε δύο σημεία:
- Ατομοκρατία
- Υποκειμενισμός
Πιο συγκεκριμένα, σε ότι αφορά την κριτική ότι το κίνημα των ΑΔ χαρακτηρίζεται από ατομοκρατία υποστηρίχθηκε ότι προωθείται ο HOMO SOLUS, ο μοντέρνος άνθρωπος παραδίδεται σε ατομικές διεκδικήσεις, η αυτονομία συχνά εκφράζεται ως ασύδοτη αυτοπραγμάτωση.
Επίσης, στη δυτική σκέψη δεν υπάρχει η σωστή πρόσβαση στην έννοια του προσώπου (όπως νοείται στην ορθόδοξη παράδοση), το πρόσωπο ταυτίζεται με το άτομο.
Ακόμη, στην κριτική για υοκειμενισμό και ατομοκρατία υποστηρίχτηκε ότι υπάρχει αναλογία της ατομικής σωτηρίας και των ατομικών δικαιωμάτων. Στο ίδιο πνεύμα ο Νίτσε τόνισε: «ένας θρησκευόμενος άνθρωπός σκέφτεται μόνο τον εαυτό του»
Η ατομοκρατία δημιουργεί προβλήματα όχι μόνο στην ορθόδοξη σκέψη αλλά και σε άλλους λαούς της Ασίας και Αφρικής όπου βλέπουν στα δικαιώματα του ανθρώπου δυτικές ιδέες.
Η άποψη της ορθοδοξίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα συνοψίζεται στα εξής:
- Υπέρβαση από τα δεσμά του εγώ, αγάπη
- Ο θεός της ορθοδοξίας είναι κοινωνία προσώπων, η σωτηρία έρχεται μέσα από την κοινότητα,
- Ο ορθόδοξος ασκητισμός αντιπαραθέτει στον διεκδικητισμό την παραίτηση από τα δικαιώματα και τη διακονία.
ΠΡΟΤΑΣΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ
- Υπάρχει κοινό σημείο στις δύο χριστιανικές παραδόσεις καθώς και οι δύο τοποθετούν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου στο γεγονός ότι αποτελούν εικόνα του θεού, και στην ουσία της θείας εικόνας στον άνθρωπο ανήκει η ελευθερία.
- Στη δύση τονίστηκε ότι ο Χριστιανός είναι ελεύθερος κύριος των πάντων και δεν είναι υποτελής σε κανέναν (1ο σκέλος ορισμού της χριστιαν. Ελευθερίας του Λούθηρου). Στην ανατολή η ανθρώπινη ελευθερία ως δωρεά θείας χάρης δεν επιμένει στη διεκδίκηση δικαιωμάτων αλλά σε αυθυπέρβαση και κίνηση προς τον πλησίον. (Ο χριστιανός είναι πρόθυμος δούλος των πάντων και υποτελής στον καθένα 2ο σκέλος ορισμού της χριστιαν. Ελευθερίας του Λούθηρου). Άρα λοιπόν, μπορεί να θεωρηθεί ότι Ανατολή και Δύση αλληλοσυμπληρώνουν την έννοια της Ελευθερίας.
Πρόταση για διάλογο: Θετική αξιολόγηση του ανθρωπιστικού πυρήνα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, ανάπτυξη, εμβάθυνση και εμπλουτισμός με βάση την ορθόδοξη πρόταση ζωής.
