Οι περιπέτειες του αγάλματος του Αγ. Νικολάου στην Κω

[Προηγούμενη δημοσίευση:https://www.pemptousia.gr/?p=165578]

Δυστυχώς, μετά την αποχώρηση των Ιταλών το άγαλμα έχασε τη θέση του (ευτυχώς παρέμεινε η επιγραφή) και μεταφέρθηκε στη Ρόδο, όπου σήμερα φυλάσσεται ασφαλές στο παρεκκλήσιο του παλατιού του Μεγάλου Μαγίστρου.

Στην αρχική του θέση έμεινε ένα χάσμα, ένα κενό, που αλλοιώνει την αρχική κατασκευή και προκαλεί ένα αίσθημα ερήμωσης και εγκατάλειψης του μνημείου. Με αφορμή τις κατά καιρούς εκφρασθείσες προθέσεις για αποκατάστασή του διατυπώθηκε λόγος και αντίλογος γεγονός που παρότρυνε και εμάς να εκθέσουμε κάποιες σκέψεις μας.

Το άγαλμα του Αγίου Νικολάου έξω από το ναό του στο Μπάρι, όπου φυλάσσονται και τα λείψανά του. Η φωτογραφία του αδελφού μου Γιώργου Μουστάκη.

Το πρώτο που πρέπει να σημειώσουμε είναι ότι όπως διαφυλάχθηκαν όλα τα έργα των Ιταλών (εκτός ίσως από το καμπαναριό του Agnus Dei, του σημερινού Μητροπολιτικού Παρεκκλησίου του Ευαγγελισμού) ακέραια μέχρι σήμερα το ίδιο έπρεπε να συμβεί και με το άγαλμα του Αγίου Νικολάου. Με το να χρησιμοποιούμε τα ιταλικά κτήρια και έργα, κατά κάποιον τρόπο αποζημιωνόμαστε για τις θυσίες και τους κόπους των πατέρων μας κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής. Ανάμεσα σε όλα τα σημαντικά και άκρως χρηστικά έργα θα πρέπει να ξεχωρίσουμε τους δύο ιταλικής κατασκευής ναούς, που σε αντίθεση με την ορθόδοξη πρακτική, είναι στραμμένοι προς τη δύση, ή ακριβέστερα προς το Βατικανό. Οι δύο αυτοί ναοί, ο Ναός του Αγίου Παύλου στο Λινοπότι και το Ιερό Μητροπολιτικό Παρεκκλήσιο του Ευαγγελισμού, από τις πρώτες στιγμές μετά την απελευθέρωση αξιοποιήθηκαν —και πολύ σωστά— δίχως κανένα δισταγμό, παρά το ότι ο δεύτερος κυρίως διατηρεί κάποια χαρακτηριστικά της λατινικής λατρευτικής πρακτικής (π.χ. η Αγία Τράπεζα (= Altarium) στο νότιο τμήμα του). Δεν θα ήταν απίθανο κάποιοι να υποστήριζαν ότι έπρεπε να κατεδαφιστούν κάτι που ευτυχώς δεν έγινε. Η τάση να διαγράφουμε οι Έλληνες στοιχεία της ιστορίας μας δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, αλλά παραμένει τραγικά θλιβερό.

Μεγάλη η μορφή του Αγίου Νικολάου, τον οποίο φέρνω στο νου μου να συνομιλεί και να συνεργάζεται κατά τη διάρκεια των εργασιών της Α΄ Οικουμενικής Συνόδου με τον θεοφόρο Επίσκοπο Κώου Μελίφρονα, τον πρώτο καταγεγραμμένο επίσκοπο της Κω, ο οποίος ήταν και αυτός ένας από τους 318 Πατέρες που το 325 μ.Χ. συγκρότησαν τη Σύνοδο αυτή. Ένας και ο αυτός Άγιος σε ανατολή και δύση. Πράος, ταπεινός, ασκητικός, κανόνας (δηλαδή μέτρο) της πίστης μας, αλλά και δυναμικός χαρακτήρας που δεν ανεχόταν τα παιχνίδια του Αρείου. Άφησε τη σφραγίδα του στη Σύνοδο. Γείτονας κοντινός της Κω, ως Επίσκοπος των Μύρων της Λυκίας, προστάτης και φίλος κάθε θαλασσινού. Τα λείψανά του μεταφέρθηκαν διά της βίας στη δύση, στο Μπάρι της Ιταλίας, όπου έχουν γίνει πόλος έλξεως για Ορθοδόξους και Ρωμαιοκαθολικούς πιστούς, οι οποίοι συνεχώς καταφθάνουν στον ναό του για να προσκυνήσουν.

Η κατασκευή το 1935 πριν τοποθετηθεί το άγαλμα του Αγίου Νικολάου.

Η χρήση αγαλμάτων στη χριστιανική λατρεία αποτελεί χαρακτηριστικό της δύσης και στην ανατολή ποτέ δεν έγινε αποδεκτή, καθώς η ορθόδοξη εικονογραφική τέχνη προσφέρει πολλά περισσότερα στον πιστό παρουσιάζοντας την πραγματικότητα όχι εικονιστικά/ρεαλιστικά αλλά χαριτωμένα μεταμορφωμένη, μέσα από το πρίσμα της σαρκώσεως του Υιού και Λόγου του Θεού. Αυτή η σημαντικότατη διαφορά όμως ποτέ δεν οδήγησε τους Ορθοδόξους στην ανάγκη να καταστρέψουν και να αφανίσουν τα αγάλματα ή πολύ περισσότερο τις εικόνες που δεν ακολουθούν τις θεολογικές και αισθητικές παραμέτρους της ορθόδοξης παράδοσης.

Μάλιστα, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο τέτοιες εικόνες που σαφώς δεν συνάδουν με την παράδοσή μας να χρησιμοποιούνται από Αγίους (π.χ. η εικόνα της Θεοτόκου που χρησιμοποιούσε στο κελλί του ο Άγιος Νεκτάριος) ή ακόμη και να φιλοτεχνούνται από Αγίους, όπως οι θαυμάσιες αλλά μη σύμφωνες με τα βυζαντινά πρότυπα εικόνες που αγιογραφούσε ο Άγιος Σάββας στην Κάλυμνο και σώζονται στη Μονή των Αγίων Πάντων, αλλά και στο Εκκλησιαστικό Μουσείο της Κω. Ευχής έργο η αποκατάσταση του μνημείου καθώς η παρουσία του αγάλματος θα μας θυμίζει τον Άγιο και θα μας δίνει την ευκαιρία να ψιθυρίσουμε το απολυτίκιό του και να απευθύνουμε μία προσευχή προς αυτόν, καθώς περνάμε από το σημείο.

[Συνεχίζεται]