Βυζαντινά Δημήτρια: Όταν η Θεσσαλονίκη γιόρταζε με την οικουμένη

Τα Δημήτρια, η γιορτή του πολιούχου της Θεσσαλονίκης Αγίου Δημητρίου, ήταν μια ξεχωριστή γιορτή για όλη την οικουμένη. Στη Θεσσαλονίκη, όπως αναφέρεται στο έργο «Τιμαρίων» που γράφτηκε τον 12ο αιώνα, «συγκεντρώνονται όχι μόνο ντόπιοι και από μια φυλή, αλλά απ’ όλα τα μέρη της Ελλάδας και από κάθε εθνότητα – Έλληνες από κάθε τόπο, διάφορες φυλές Βουλγάρων, από αυτούς που κατοικούν ανάμεσα στο Δούναβη και τη Νότια Ρωσία, Ιταλοί, Καμπανοί, Ισπανοί, Πορτογάλοι και Κέλτες, που ζουν πέρα από τις Άλπεις»!

Αλλά και οι κάτοικοι της πόλης ετοιμάζονταν από πολύ νωρίς για το φθινοπωρινό Πάσχα, το δικό τους Πάσχα, τη γιορτή του σωζόπολη Αγίου τους. Από τα μέσα Σεπτεμβρίου, που συμπίπτουν με τη γιορτή της Υψώσεως του Σταυρού η οποία αποτελεί και μέρα αυστηρής νηστείας, ξεκινούσε η φθινοπωρινή σαρακοστή και η πνευματική τους προετοιμασία.

Εν τω μεταξύ από όλα τα μήκη και τα πλάτη της οικουμένης και με όλα τα μέσα της εποχής ξεκινούσαν οι προσκυνητές και οι έμποροι, για να βρίσκονται στη Θεσσαλονίκη μία εβδομάδα τουλάχιστον πριν από τη γιορτή.

Τότε ακριβώς ξεκινούσε ουσιαστικά και το πανηγύρι των Δημητρίων, με τη λατρευτική Μεγάλη Εβδομάδα του Αγίου Δημητρίου, με ακολουθίες ανάλογες με της Μεγάλης Εβδομάδας της Ανάστασης. Μαζί μάλιστα με τη γιορτή του Αγίου είχε καθιερωθεί και ο συνεορτασμός της Θεοτόκου. Και τότε η πόλη γινόταν η ίδια μια οικουμένη, με άξιο καραβοκύρη τον νεαρό της πολιούχο -γιατί της Σαλονίκης μοναχά της πρέπει τέτοιος καπετάνιος- και άξιους πηδαλιούχους τους λαμπρούς και μεγάλους της θεολόγους, τους αγίους, τους μητροπολίτες και τους εμπνευσμένους λογίους, που ήξεραν να τιμούν και να υμνούν τον προστάτη τους με λόγους, ύμνους και ωδές πνευματικές. Και έτσι γινόταν η Θεσσαλονίκη παγκόσμια πρωτεύουσα της φθινοπωρινής Λαμπρής.

Καλό φθινοπωρινό Πάσχα!

Η εισαγωγή για το αφιέρωμα με τον ομώνυμο τίτλο που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Μακεδονία της Κυριακής» στις 26/9/2010.