Αστέριος Κουκούδης: Οι Βλάχοι Μακεδονομάχοι ήταν στυλοβάτες του αγώνα

10 Μαρτίου 2018

Για το α΄μέρος βλέπε εδώ

Για το β’ μέρος βλέπε εδώ

Μέρος γ’

Αναφέρετε στον πρόλογό σας για τη στάση των Βλάχων στους αγώνες του ελληνισμού για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Θέλετε να μας πείτε περισσότερα πράγματα; Αυτός είναι και ο λόγος που το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα πραγματοποιεί την έκθεση αυτή;

Βλάχοι κατοικούν και έχουν προσφέρει στη μοίρα και άλλων περιοχών της Ελλάδας, κυρίως στη Θεσσαλία και την Ήπειρο, ωστόσο το ενδιαφέρον της έκθεσης εστιάζεται στα βλαχοχώρια της Μακεδονίας. Αναμφίβολα, η στάση της συντριπτικής πλειοψηφίας των Βλάχων στους αγώνες του ελληνισμού για την απελευθέρωση της Μακεδονίας είναι ένας από τους σοβαρούς λόγος από όπου μπορούν και αντλούν περηφάνια οι σημερινοί συμπατριώτες μας βλάχικης καταγωγής. Στις αρχές του 20ού αιώνα, στα υπό οθωμανική κυριαρχία μακεδονικά εδάφη παιζόταν ένα σκληρό παιχνίδι για την τύχη τους, όχι μόνο ανάμεσα στα βαλκανικά κράτη και έθνη, αλλά κι ανάμεσα στις τότε Μεγάλες Δυνάμεις. Κατά τον Μακεδονικό Αγώνα, παρά τις έντονες παρεμβάσεις, τις προπαγανδιστικές ενέργειες, τη μεροληπτική στάση των αρχών και τα μεγάλα κεφάλαια που ξοδεύτηκαν, τίποτε δεν ήταν τόσο αξιωματικό όσο η ταύτιση και η συμπόρευση των Βλάχων με τη ρωμιοσύνη. Όχι μόνο προσαύξαναν δημογραφικά το δυναμικό του τοπικού ελληνισμού, αλλά με τις καίριες και ρυθμιστικές κοινωνικές και οικονομικές θέσεις που κατείχαν μπορούσαν να επιβάλλουν τις επιλογές τους. Οι οποίες άλλωστε δεν υπαγορεύονταν από απλό συμφέρον, μιας και στηρίζονταν πάνω σε ισχυρά δομημένη και μαρτυρημένη ιδεολογική βάση. Ναι, ο βλάχικος παράγοντας υπήρξε καταλυτικός για την απελευθέρωση της Μακεδονίας. Οι βλάχικης καταγωγής μακεδονομάχοι και στυλοβάτες του αγώνα που δόθηκε τότε ήταν ιδιαίτερα πολυάριθμοι και το Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα δεν θα μπορούσε να τους ξεχάσει.

Στις μέρες μας πολύ εύκολα μιλούμε για πολυπολιτισμό, αλλά ανάλογες δραστηριότητες θεωρούνται απλώς φολκλορικές ουτοπίες. Ποια είναι η δική σας άποψη;

Η ενασχόληση με τους Βλάχους και η δημόσια προβολή τους δεν είναι ένα θέμα που αφορά τον σεβασμό απέναντι σε μια σύγχρονη πολυπολιτισμικότητα. Οι Βλάχοι είναι συστατικό και αναπόσπαστο στοιχείο του ελληνισμού, όπως τον γνωρίζουμε σήμερα, για να μην αναφερόμαστε και σε παρελθοντικούς χρόνους. Το ζητούμενο δεν μπορεί να είναι το αν οι Βλάχοι είναι Έλληνες ή όχι. Αυτό θα ήταν και κουτό και προσβλητικό. Νομίζω πως αυτό που θα έπρεπε να αναζητούμε και να προβάλλουμε πια είναι η βλάχικη διάσταση της Ελλάδας, μία από τις πολλές και καθόλου ουτοπικές ή φολκλορικές, που διαθέτει και που την κάνουν «πλούσια και ισχυρή».

Τι ετοιμάζετε για τη συνέχεια;

Τώρα δουλεύω την ιστορία του σχολείου όπου εργάζομαι, του 57ου Δημοτικού Σχολείου, στο κέντρο της Θεσσαλονίκης. Έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον, καθώς αποτελεί μετεξέλιξη της Αστικής Σχολής Βαρδαρίου, του δεύτερου πρωτοβάθμιου εκπαιδευτήριου που έθεσε σε λειτουργία η ελληνορθόδοξη κοινότητα της Θεσσαλονίκης στα 1866. Τα μαθητολόγια, όπου καταγράφεται η προέλευση και η καταγωγή των μικρών μαθητών, αποτελούν μαρτυρίες για τις περιπέτειες που έζησε η πόλη και ένα μεγάλο μέρος των κατοίκων της.

Ο Αστέριος Κουκούδης, στη σειρά «Μελέτες για τους Βλάχους», που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Ζήτρος, εξέδωσε τους εξής τόμους: «Η Θεσσαλονίκη και οι Βλάχοι», «Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων», «Οι Ολύμπιοι Βλάχοι και τα Βλαχομογλενά», «Οι Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβανιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας». Για την εξαιρετική αυτή εργασία, όπως αναφέραμε και πιο πάνω, τιμήθηκε με βραβείο από την Ακαδημία Αθηνών.

Πηγή: Εφημερίδα “Μακεδονία” 6 Αυγούστου 2006.