Αντ.-Αιμ. Ταχιάος: Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, Το έργο τους είναι κοσμοϊστορικής σημασίας

Συνέντευξη στον Στέλιο Κούκο

Η συνέντευξη με τον πρόσφατα αποδημήσαντα καθηγητή Αντώνιο-Αιμίλιο Ταχιάο, δημοσιεύτηκε στο αφιέρωμα με τίτλο “Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, Οι φωτιστές των Σλάβων, Πολιτισμική επανάσταση στην καρδιά της Ευρώπης”, της εφημερίδας “Μακεδονία της Κυριακής”, στις 13 Μαΐου 2015.

Μετά λόγου ακριβούς επιστημονικής γνώσεως μας μίλησε ο ομότιμος καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος για τους δύο θεσσαλονικείς αγίους Κύριλλο και Μεθόδιο. Ο ίδιος δύσκολα μπόρεσε να κρύψει τη συγκίνησή του όταν του ζητήσαμε να μας μιλήσει πιο προσωπικά για την πνευματική του πορεία αντάμα με τους δύο φωτιστές των Σλάβων.

Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος.

Ο Αντώνιος-Αιμίλιος Ταχιάος άλλωστε είναι διεθνώς ένας από τους σημαντικότερους μελετητές της ζωής και του έργου τους, αν όχι ο σημαντικότερος, ενώ τα βιβλία του, που έχουν μεταφραστεί σε αρκετές γλώσσες, αποτελούν κλασικά εγχειρίδια για το θέμα αυτό.
Όπως είναι γνωστό στους επιστημονικούς κύκλους, ο κ. Ταχιάος συνέδεσε την επιστημονική του δραστηριότητα με τον όλο κόσμο των σλαβικών εκκλησιών, αφού πρώτος δίδαξε το 1965 στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ Ιστορία και Γραμματεία των Σλαβικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, μέχρι και το πέρας της πανεπιστημιακής του σταδιοδρομίας. Η επιστημονική του προσφορά έγινε ευρύτερα αποδεκτή, και για τον λόγο αυτό μέχρι σήμερα αποτελεί αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, αλλοδαπό μέλος της Σερβικής Ακαδημίας Επιστημών και Τεχνών και της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών, καθώς επίσης επίτιμο μέλος του Ομίλου Βυζαντινολόγων της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών Αγίας Πετρουπόλεως.
Πέρα όμως από τη διεθνή ακτινοβολία του επιστημονικού του έργου, το όνομά του συνδέθηκε άμεσα και με την ευρύτερη προσπάθεια που έκανε η εκκλησία της Θεσσαλονίκης για την απόδοσης της πρέπουσας τιμής προς τους δύο ιεραποστόλους αδελφούς.
Οι εργασίες του, οι οποίες αποτελούν καρπό εργώδους προσπάθειας και ενδελεχούς μελέτης των πρωτογενών παλαιοσλαβικών πηγών, δεν αφήνουν πλέον κανένα περιθώριο αμφισβήτησης για την ελληνική καταγωγή των δύο αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου.
Έτσι, η ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συζήτηση μαζί του ξεκίνησε από το ζήτημα αυτό.

Από ποιες ιστορικές πηγές πιστοποιείται η καταγωγή των δύο αδελφών;

Οι βασικές ιστορικές πηγές για τη ζωή και το έργο τους είναι οι βιογραφίες τους (βίοι), οι οποίες έχουν διασωθεί σε πλήθος χειρογράφων σε παλαιοσλαβική γλώσσα. Από την προσεκτική μελέτη των βιογραφιών αυτών προκύπτει σαφώς ότι οι θεσσαλονικείς αδελφοί ήταν Έλληνες και όχι Σλάβοι. Μελετώντας προσεκτικά αυτές ακριβώς τις πηγές έχω συγγράψει ειδική πραγματεία επί του θέματος αυτού, η οποία είχε δημοσιευθεί το 1973 και σε γαλλική γλώσσα.

Αυτό είναι πλέον κοινά αποδεκτό από όλους τους ιστορικούς και ερευνητές, Έλληνες και ξένους;

Οι σοβαρότεροι ιστορικοί και σλαβολόγοι έχουν αποδεχθεί την ελληνική καταγωγή των Κυρίλλου και Μεθοδίου. Πριν ακριβώς έναν χρόνο, τον Μάιο του 2011, ο πατριάρχης Μόσχας Κύριλλος, μιλώντας στην Ερυθρά πλατεία, ενώπιον ακροατηρίου χιλιάδων ανθρώπων, είπε ότι οι Κύριλλος και Μεθόδιος, που έθεσαν τις βάσεις του ρωσικού πολιτισμού, ήταν «φωτισμένοι Έλληνες». Το 1996, μιλώντας στο Εμπορικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης, ο διεθνούς φήμης ιστορικός και καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης σερ Ντ. Ομπολένσκι είπε το εξής: «Σε ένα σπουδαίο άρθρο, εξετάζοντας τις σχετικές μεσαιωνικές πηγές, ο καθηγητής Ταχιάος απέδειξε αποφασιστικώς ότι οι δύο αδελφοί ήταν Έλληνες και ότι μία αντίθετη άποψη, η οποία τους θεωρεί Σλάβους, είναι ένας ανιστόρητος θρύλος του 13ου αιώνα».

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος σε χαρακτικό. (Αγιορειτική Πινακοθήκη)

Μπορείτε να μας περιγράψετε την πνευματική ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης μέσα στην οποία μεγάλωσαν οι δύο αδελφοί;

Τον 9ο αιώνα η Θεσσαλονίκη παρουσίαζε μια πνευματική ακμή. Έχοντας παραμείνει στην εικονολατρία, διατηρούσε ανοιχτούς ορίζοντες προς την παιδεία και την τέχνη.

Την εποχή εκείνη μητροπολίτης ήταν ο Λέων ο Μαθηματικός (839-843), ένας από τους διαπρεπέστερους βυζαντινούς επιστήμονες του 9ου αιώνα. Αυτός, μολονότι ήταν εικονομάχος, είχε μια τακτική ανεκτικότητας και διαλλακτικότητας, μη ερχόμενος σε ρήξη με διακεκριμένα πρόσωπα της πόλης. Τον ενδιέφερε κυρίως η επιστήμη.

Ποιες ήταν εκείνη την εποχή στην πόλη οι δυνατότητες μόρφωσης για τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο;

Σχολεία δημόσια δεν υπήρχαν την εποχή εκείνη, αλλά υπήρχαν διδάσκαλοι που δέχονταν τους μαθητές τους στο σπίτι. Έτσι σπούδασαν και οι δύο αδελφοί, διακρινόμενοι για τα προσόντα τους από την παιδική τους ήδη ηλικία. Ειδικώς για τον Κύριλλο και τις επιδόσεις του στα μαθήματα οι πηγές μιλούν με επαίνους. Η ίδια η πόλη της Θεσσαλονίκης, με την ένδοξη ιστορία της ως δεύτερη πόλη μετά την πρωτεύουσα Κωνσταντινούπολη, ήταν αφ’ εαυτής ένα μεγάλο σχολείο. Τόσο ο Κύριλλος όσο και ο Μεθόδιος είχαν μεγάλη κλίση στημάθηση. Ο Μεθόδιος ήταν διαπρεπής νομικός, που από μικρό τον εκτιμούσαν οι νομικοί της Θεσσαλονίκης, γι’ αυτό και ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Γ’ του ανέθεσε τη διοίκηση μιας κομητείας, στην οποία υπήρχαν Σλάβοι, για να γνωριστεί με τα έθιμα του λαού αυτού. Τον Κύριλλο τον κάλεσε στην Κωνσταντινούπολη για να σπουδάσει.

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος στη Βασιλεύουσα – Η Ιεραποστολή

Ποιο ήταν το πνευματικό κλίμα στην Κωνσταντινούπολη όταν πήγαν εκεί για ανώτερες σπουδές;

Ήταν η εποχή που είχε καταργηθεί η εικονομαχία και αμέσως άρχισε μια περίοδος ακμής των γραμμάτων και των τεχνών. Τώρα άρχιζε να επικρατεί ένας νέος «ουμανισμός», ο οποίος δεν ερχόταν σε αντίθεση με τη χριστιανική παράδοση. Κυρίαρχες μορφές στα γράμματα και στις τέχνες ήταν ο μετέπειτα πατριάρχης Φώτιος, ο οποίος προωθούσε τη γνώση της αρχαιοελληνικής φιλοσοφίας, και ο τέως μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Λέων ο Μαθηματικός, ο σπουδαίος επιστήμονας και εφευρέτης.

Εκεί σε ποιες σχολές φοίτησαν και ποιων δασκάλων τα μαθήματα διδάχτηκαν;

Ο Κύριλλος σπούδασε αρχικώς σε ιδιωτικούς καθηγητές, ενώ στη συνέχεια γράφηκε στη σχολή της Μαγναύρας, που ήταν το νεοϊδρυθέν πανεπιστήμιο της Κωνσταντινουπόλεως. Πρώτοι διδάσκαλοί του ήταν ο Λέων ο Μαθηματικός και ο μετέπειτα πατριάρχης Φώτιος. Εδώ ο Κύριλλος σπούδασε ρητορική, μαθηματικά, αστρονομία, μουσική, προπαντός όμως αρχαιοελληνική φιλοσοφία, στην οποία διέπρεψε, γι’ αυτό και του αποδόθηκε ο τίτλος «Φιλόσοφος». Επίσης έχουμε πληροφορία και για μια ευρεία γλωσσομάθεια του Κυρίλλου, ο οποίος είχε ειδίκευση στις σημιτικές γλώσσες.

Πώς έγινε η επιλογή των δύο αδελφών για να ηγηθούν της πνευματικής αυτής αποστολής, στην οποία βεβαίως το παλάτι είχε επενδύσει και πολιτικά;

Οι αδελφοί επιλέχθηκαν, πρώτον, λόγω των προσόντων μόρφωσης και ικανοτήτων που διέθεταν και, δεύτερον, λόγω της προέλευσής τους. Ο πατέρας τους ήταν ανώτερος αξιωματούχος της Θεσσαλονίκης, έμπιστος του αυτοκράτορα, γι’ αυτό και ο τελευταίος στον μεν Μεθόδιο, που ήταν ο μεγαλύτερος, ανέθεσε υψηλό κρατικό αξίωμα, τον δε Κύριλλο κάλεσε στην Κωνσταντινούπολη για ανώτερες σπουδές. Στη συνέχεια ανέλαβε ο Κύριλλος υψηλό αξίωμα ως γραμματέας του πατριαρχείου.
Οπωσδήποτε η βυζαντινή διοίκηση σχεδίαζε εξαρχής να χρησιμοποιήσει τους δύο αδελφούς σε ειδικές αποστολές, οι οποίες θα εξυπηρετούσαν και κρατικούς σκοπούς και συμφέροντα. Η αποστολή που ανέλαβαν στον κόσμο των Σλάβων εξυπηρετούσε και εκκλησιαστικό αλλά συγχρόνως και πολιτικό σκοπό.

Πανήγυρη των Θεσσαλονικέων Αγίων στη Ρωσία.

Πόσο οργανωμένη ήταν η ιεραποστολή αυτή και μέσα σε ποιο πλαίσιο έγινε; Υπήρξε κάποια αφορμή;

Η αποστολή που ανέλαβαν ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος στη Μεγάλη Μοραβία (σημερινή Τσεχία, Σλοβακία και κάποιες περιοχές της σημερινής Ουγγαρίας και Πολωνίας) δεν ήταν τυχαία. Έγινε ύστερα από πρόσκληση του ηγεμόνα της χώρας αυτής Ραστισλάβ, ο οποίος, με επιστολή του, ζήτησε από τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ’ να του στείλει επίσκοπο και διδάσκαλο, που να μπορεί να διδάξει τον λαό του στη δική του σλαβική γλώσσα. Ο Ραστισλάβ γνώριζε ότι το Βυζάντιο θα μπορούσε να τον απαλλάξει από τον γερμανικό κλήρο στη Μοραβία, ο οποίος είχε επιβάλει στην εκκλησιαστική ζωή της χώρας τη λατινική γλώσσα.

Οι Άγιοι Κυριλλος και Μεθόδιος.

Ποιες ήταν οι πρώτες σχέσεις και εμπειρίες του Κύριλλου και του Μεθοδίου με τους Σλάβους;

Ο Μεθόδιος, μετά από κάποια χρόνια υπηρεσίας ως διοικητής βυζαντινής επαρχίας, παραιτήθηκε και έγινε μοναχός και στη συνέχεια ηγούμενος σε μοναστήρι του Ολύμπου της Βιθυνίας στη Μικρά Ασία. Αργότερα ήρθε κοντά του και ο Κύριλλος, και κατά τη μαρτυρία της βιογραφίας του, εδώ «ασχολείτο με βιβλία», πράγμα που σημαίνει φιλολογική εργασία. Στη Βιθυνία είχαν μεταφέρει σλαβικούς πληθυσμούς οι βυζαντινοί αυτοκράτορες Κώνστας Β’ (το 665) και Ιουστινιανός Β’ (το 688-689), υπάρχουν δε μαρτυρίες ότι στα εκεί μοναστήρια είχαν μονάσει και Σλάβοι. Εδώ λοιπόν ο Μεθόδιος δημιούργησε έναν φιλολογικό κύκλο ελλήνων και σλάβων συνεργατών, με προοπτική μια δραστηριότητα μέσα σε κάποια σλαβική χώρα. Σε μια ανακοίνωσή μου σε διεθνές συνέδριο το 1963 έχω καταδείξει επίδραση ελληνικών λέξεων της Μικράς Ασίας σε παλαιοσλαβικά κείμενα. Επίσης υπάρχουν ενδείξεις ότι ο Μεθόδιος είχε υπηρετήσει ως διοικητής στην «κομητεία» της Βιθυνίας, όπου υπήρχαν οι Σλάβοι, και εδώ ακριβώς τον είχε στείλει ο αυτοκράτορας, «ώστε να μάθει όλες τις σλαβικές συνήθειες και να εξοικειωθεί μ’ αυτές», όπως λέγεται στη βιογραφία του. Εδώ προφανώς οι δύο αδελφοί έμαθαν τη γλώσσα των Σλάβων.

Ο Απόστολος Παύλος μιλώντας στους Αθηναίους τους είπε πως θα αναφερθεί στον Άγνωστο Θεό, του οποίου διατηρούσαν βωμό στην αγορά της Αθήνας. Στην περίπτωση των Κυρίλλου και Μεθοδίου, πώς είχαν προετοιμαστεί για να επικοινωνήσουν με τους Σλάβους;

Η γνώση της σλαβικής γλώσσας και η ικανότητα να προσφέρουν σ’ αυτήν τις αλήθειες της χριστιανικής πίστης ήταν το βασικό μέσο προσέλκυσης του ενδιαφέροντος των Σλάβων για την αποστολή τους στη Μοραβία. Αυτό το γεγονός άλλωστε ανταποκρινόταν απολύτως στο αίτημα που είχε διατυπώσει ο ηγεμόνας της Μεγάλης Μοραβίας προς τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου. Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος έφερναν στη Μεγάλη Μοραβία το Ευαγγέλιο και άλλα ελληνικά κείμενα μεταφρασμένα στην παλαιοσλαβική γλώσσα της χώρας αυτής, ανοίγοντας έτσι έναν δρόμο όχι μόνο πολιτισμού αλλά και απελευθέρωσης από τη λατινική γλώσσα που είχαν επιβάλει εκεί οι Γερμανοί. Αυτή η προσφορά περιέκλειε μια τεράστια δύναμη και αξία και γι’ αυτό εκτιμήθηκε δεόντως από τους Σλάβους.

Οι Άγιοι σε γραμματόσημο της Τσεχίας.

Η δημιουργία του πρώτου σλαβικού αλφαβήτου και η μετάφραση των ιερών βιβλίων στα σλαβικά εκφράζει και τον σεβασμό προς την εθνική ιδιαιτερότητα και παράδοση των λαών αυτών;

Η αποστολή των Κυρίλλου και Μεθοδίου στη Μεγάλη Μοραβία είχε οπωσδήποτε και έναν πολιτικό σκοπό. Το Βυζάντιο, γνωρίζοντας ότι οι Σλάβοι της Μεγάλης Μοραβίας δεν αποτελούν κίνδυνο γι’ αυτό, απέβλεπε να τους προσεταιριστεί, ώστε οι Βούλγαροι, που ήταν πραγματικά κίνδυνος για την αυτοκρατορία, να έχουν στον Βορρά τους στο πρόσωπο του Ραστισλάβ έναν ενδεχόμενο σύμμαχο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Κατά τα άλλα, το Βυζάντιο σεβόταν απόλυτα την εθνική και πολιτιστική αυτονομία των Σλάβων, κι αυτός είναι ο λόγος που δεν έκανε απολύτως καμία προσπάθεια για να τους εξελληνίσει. Οι θεσσαλονικείς αδελφοί σεβάστηκαν τη γλώσσα των σλαβικών λαών και έθεσαν τις βάσεις της πνευματικής και πολιτιστικής αυτοτέλειάς τους. Έχοντας την ίδια χριστιανική πίστη και τις ίδιες βάσεις πολιτισμού με το Βυζάντιο, οι Σλάβοι της Μεγάλης Μοραβίας θα παρέμεναν μονίμως σύμμαχοι του Βυζαντίου. Εκτός των άλλων η αποστολή στη Μοραβία γινόταν και η απόδειξη ενός μεγάλου πειράματος.

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος δημιούργησαν μια πολιτισμική επανάσταση

Η αντίδραση του Βατικανού στη μετάφραση των ιερών βιβλίων αποσκοπούσε στην πνευματική εξάρτηση των Σλάβων και όχι στην αντίστοιχη απελευθέρωσή τους;

Είναι αλήθεια ότι η Ρώμη, στην εκκλησιαστική δικαιοδοσία της οποίας υπαγόταν η Μεγάλη Μοραβία, είχε δείξει μια παλινωδία αναφορικά προς την αποδοχή της χρήσης της παλαιοσλαβικής γλώσσας στην εκκλησιαστική ζωή των Σλάβων της Μεγάλης Μοραβίας. Η στάση των παπών της Ρώμης μεταβαλλόταν ανάλογα με την πολιτική ισχύ των Γερμανών της εποχής, οι οποίοι, αντιστεκόμενοι στη χρήση της παλαιοσλαβικής και εμμένοντας στην επιβολή της λατινικής, έβλεπαν έτσι να εξασφαλίζουν μια μόνιμη υποταγή της Μεγάλης Μοραβίας στη δική τους κρατική πολιτική. Ενώ ο πάπας Αδριανός δέχθηκε τους Κύριλλο και Μεθόδιο στη Ρώμη και ευλόγησε τη σλαβική μετάφραση των βιβλίων, στη συνέχεια η πολιτική της Ρώμης παρουσίασε διακυμάνσεις, με αποτέλεσμα να διωχθεί τόσο ο Μεθόδιος από τους Γερμανούς όσο τελικώς, μετά τον θάνατο αυτού το 885, και οι μαθητές των θεσσαλονικέων αδελφών, και έτσι να τεθεί τέλος στο έργο τους στη Μεγάλη Μοραβία.

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος.

Πόσο διαχωρισμένη ήταν η ιεραποστολική από τη διπλωματική ενέργεια;

Σε εποχή που επικρατούσε το θεοκρατικό σύστημα διακυβέρνησης, ήταν φυσικό η ιεραποστολή και η πολιτική δραστηριότητα να συγκλίνουν και να συμβαδίζουν. Αυτό φάνηκε τόσο κατά την αποστολή του Κυρίλλου στη χώρα των Αράβων όσο και στην αποστολή των δύο αδελφών στη χώρα των Χαζάρων και στη Μεγάλη Μοραβία.

Το όλο επίτευγμα των Αγίων μάς επιτρέπει να πούμε πως δημιούργησε μια πολιτισμική επανάσταση και μάλιστα στην καρδιά της Ευρώπης;

Αυτό μπορούμε να το πούμε με απόλυτη βεβαιότητα. Ο Κύριλλος και ο Μεθόδιος προσέφεραν στους Σλάβους γραφή, πνευματική ζωή και πολιτισμό. Ο πολιτισμός αυτός οικοδομήθηκε επάνω στην ελληνική γλώσσα, η οποία προσέφερε στην παλαιοσλαβική συντακτικά δάνεια, δημιουργία νέων όρων, σύνθετων λέξεων και αφηρημένων εννοιών.
Με όλα αυτά πλουτίστηκε η παλαιοσλαβική γλώσσα και από απλή ομιλούμενη της καθημερινότητας έγινε γραπτή και πέρασε στην ικανότητα διαμόρφωσης και έκφρασης υψηλότερων εννοιών. Αυτό υπήρξε ένα επίτευγμα κοσμοϊστορικής σημασίας, το οποίο οφειλόταν αποκλειστικώς στη μεγαλοφυΐα των θεσσαλονικέων αδελφών και στους ευρείς πολιτιστικούς ορίζοντες της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Επίσης ο Μεθόδιος έδωσε στη Μεγάλη Μοραβία νομοθεσία και δίδαξε τον ηγεμόνα πώς να διοικεί.

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος σε ελληνικό γραμματόσημο.

Γιατί καθυστέρησε η απόδοση της τιμής προς τους Αγίους από τους Έλληνες και ιδιαίτερα από τη γενέτειρά τους; Μπορείτε να μας πείτε πότε άρχισε η απόδοση της οφειλόμενης αυτής τιμής;

Αυτό είναι ένα πολύ ωραίο ερώτημα. Απλούστατα ο ελληνικός κόσμος προσέφερε στους Σλάβους και σε άλλους λαούς πολλές προσωπικότητές του, τις οποίες ο ίδιος στη συνέχεια λησμονούσε. Αυτό έχει συμβεί και με τον Μάξιμο τον Γραικό (1470-1550), ο οποίος έδρασε στη Ρωσία και τη φώτισε πνευματικώς, αλλά στον ελληνικό κόσμο έμεινε πολύ λίγο γνωστός. Ωστόσο, όσον αφορά στους Κύριλλο και Μεθόδιο, μπορεί στα νεότερα χρόνια να παρέμειναν λησμονημένοι, αλλά ο ελληνικός κόσμος δεν τους αγνόησε απολύτως. Το γεγονός ότι οι βιογραφίες τους είχαν γραφεί σε παλαιοσλαβική γλώσσα τους καθιστούσε απρόσιτους στο ελληνικό κοινό, παρά ταύτα όμως διασώθηκαν και ελληνικές πηγές που τους αναφέρουν.
Πρώτος πρέπει να μνημονευθεί ο εκτενής Βίος του μαθητή τους Κλήμη, επισκόπου Αχρίδος, τον οποίο συνέγραψε ο έλληνας αρχιεπίσκοπος Αχρίδος Θεοφύλακτος Ήφαιστος (11ος-12ος αι.), όπου δίνονται πληροφορίες και για τους θεσσαλονικείς αδελφούς. Ο Βίος αυτός, όπως και άλλα συντομότερα ελληνικά κείμενα, διασώθηκαν και σε ελληνικά χειρόγραφα του Αγίου Όρους του 14ου-16ου αι. και αναφέρουν τους δύο αδελφούς. Τον 18ο αιώνα τέτοια κείμενα εκδόθηκαν στο ελληνικό τυπογραφείο της Μοσχοπόλεως (στη σημερινή Αλβανία). Με αυτά διατηρήθηκε η μνήμη των αγίων αδελφών, ενώ το 1966 η ιερά μητρόπολη Θεσσαλονίκης με μητροπολίτη τον μακαριστό Παντελεήμονα Παπαγεωργίου (1951-1968) διοργάνωσε σε συνεργασία με τη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ διεθνές συνέδριο στη μνήμη τους, εκδόθηκαν μάλιστα και πρακτικά σε δύο τόμους. Ο μητροπολίτης ήθελε να κτίσει και ναό (το υπουργείο Εξωτερικών μάλιστα είχε διαθέσει ποσό 1.800.000 δρχ.), αλλά πολιτική παρέμβαση διέκοψε τη διαδικασία. Τελικώς, ναός προς τιμήν τους ανεγέρθηκε για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη από τον αείμνηστο μητροπολίτη Παντελεήμονα Χρυσοφάκη (1974-2004).

Από τον περασμένο χρόνο στη Θεσσαλονίκη λειτουργεί και το Κέντρο Μελέτης Πολιτιστικής Κληρονομίας Κυρίλλου και Μεθοδίου, το οποίο, σε συνεργασία με την ιερά μητρόπολη Βεροίας, διοργανώνει τον Ιούνιο ημερίδα διεθνούς συνεργασίας για τον πρώτο μαθητή των Κυρίλλου και Μεθοδίου, τον Κλήμη Αχρίδος, του οποίου η κάρα φυλάσσεται σε μονή της Βέροιας. Επίσης σχεδιάζεται, σε συνεργασία με τον δήμο Θεσσαλονίκης και άλλους φορείς, ο εορτασμός το 2013 των 1.150 χρόνων από την αποστολή των Κυρίλλου και Μεθοδίου στον κόσμο των Σλάβων.

Οι Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος σε επετειακό γραμματόσημο της Τσεχίας.

Οι εργασίες σας συνέβαλαν ιδιαίτερα και καθοριστικά στη γνωριμία, την προβολή αλλά και τη διασάφηση αρκετών πλευρών του έργου και της ζωής των συμπολιτών μας Αγίων. Θέλετε να μας περιγράψετε την προσωπική πνευματική αυτή πορεία και «περιπέτεια» και τους καρπούς της;

Δεν υπήρξε «περιπέτεια», υπήρξε χαρά! Σπούδασα Θεολογία στο ΑΠΘ και έκανα μεταπτυχιακές σπουδές στο Παρίσι, στο εκεί ρωσικό Ινστιτούτο Ορθοδόξου Θεολογίας και στη Σχολή Ανωτέρων Σπουδών της Σορβόνης, όπου ειδικεύθηκα στην ιστορία των Σλάβων και την παλαιοσλαβική γλώσσα και φιλολογία. Εργάστηκα στο Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, όπου το 1963 δημιούργησα τη Σχολή Σλαβικών Γλωσσών. Πρώτος δίδαξα από το 1965 στη Θεολογική Σχολή του ΑΠΘ Ιστορία και Γραμματεία των Σλαβικών Ορθοδόξων Εκκλησιών.
Ήταν πολύ φυσικό να με ενδιαφέρουν οι άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος, που υπήρξαν τέκνα της πόλης μας και εκπρόσωποι του ελληνικού πολιτισμού στον κόσμο των Σλάβων. Μελέτησα με ενδιαφέρον και συγκίνηση τη ζωή και το έργο τους. Το αποτέλεσμα ήταν να συγγράψω 27 μελετήματα και άρθρα γι’ αυτούς στα ελληνικά, αγγλικά, γαλλικά, ρωσικά και βουλγαρικά.
Το βιβλίο μου για τη ζωή και το έργο τους γνώρισε τρεις εκδόσεις στη Θεσσαλονίκη και σε ανάλογη μετάφραση κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ, Ιταλία, Ρουμανία και Ρωσία (δύο εκδόσεις). Η ρωσική έκδοση έγινε με τις ευλογίες του μακαριστού φιλέλληνα πατριάρχη Μόσχας Αλεξίου, ο οποίος συνιστούσε το έργο μου σε όλα τα μορφωτικά ιδρύματα της ρωσικής εκκλησίας. Ένας ρώσος σλαβολόγος, ο οποίος έγραψε εκτενέστατη κριτική, στην οποία συζητά μερικές απόψεις μου, καταλήγει λέγοντας ότι το βιβλίο αυτό θα έπρεπε να εισαχθεί σε όλα τα σχολεία της Ρωσίας.
Επίσης και στη Γερμανία γράφηκαν πολύ επαινετικές κριτικές, σε μία μάλιστα από αυτές λέγεται ότι «το βιβλίο του Ταχιάου στην αγγλική και την ιταλική έκδοση θα παραμείνει κλασικό».
Επίσης έχω δημοσιεύσει βιβλίο που περιλαμβάνει ελληνική μετάφραση των παλαιοσλαβικών Βίων των Κυρίλλου και Μεθοδίου και τον επόμενο χρόνο θα κυκλοφορήσει και σε αγγλική μετάφραση.

Οι Άγιοι σε γραμματόσημο της Τσεχοσλοβακίας.

Υπήρξαν στιγμές που τους νιώσατε με κάποιον τρόπο κοντά σας;

Υπήρξαν πολλές στιγμές που τους έβλεπα νοερώς παρόντες. Στο γραφείο μου, στο σπίτι μου, έχω μία ωραία εικόνα τους την οποία μου είχε χαρίσει το 1963 ο σοφός πατριάρχης Βουλγαρίας Κύριλλος και την έχω δημοσιεύσει και στην πρώτη έκδοση του βιβλίου μου. Τους βλέπω διαρκώς μπροστά μου, με εμπνέουν, και με σεβασμό, ζήλο και αγάπη εργάζομαι για την προβολή του κοσμοϊστορικής σημασίας έργου τους.