Πραότητα και Αυτονομία
8 Οκτωβρίου 2018Ένα άλλο στόλισμα της εν χάριτι ζωής της αγιότητας είναι και η πραότητα. Κατά τον άγιο Ιωάννη της Κλίμακος, πραότητα είναι: «μία αμετακίνητη κατάστασις του νου, που παραμένει η ίδια και στις τιμές και στις περιφρονήσεις» [359]. Με άλλα λόγια, είναι η ελευθερία του νου να παραμένει ο άνθρωπος ατάραχος είτε όταν τον αδικούν είτε όταν τον δικαιώνουν, αλλά και γενικότερα, το πώς αντιμετωπίζει τις διάφορες καταστάσεις της ζωής. Απ’ αυτό καταλαβαίνουμε πόσο ετερονομείται ο άνθρωπος από το πάθος της οργής ή της λύπης ή της κενοδοξίας, στερούμενος της πραότητας. Όταν δηλαδή ένας άνθρωπος αδικείται θα λυπηθεί ή και θα οργισθεί ακόμη.
Αντίστοιχα, όταν επαινείται χαίρεται ή κενοδοξεί. Ωθούμενος αναγκαστικά σαν από κάποια εσωτερική δύναμη, ανταποδίδει κακό έναντι αυτού που τον αδίκησε και καλό έναντι αυτού που τον τίμησε. Σ’ αυτό το στάδιο ο άνθρωπος κινείται από ιδιοτέλεια και φιλαυτία. Από τη μία, επιδιώκει απόδοση δικαιοσύνης ή αποκατάσταση του ονόματός του στην κοινωνία. Από την άλλη, επιβεβαιώνει την δικαίωση του εαυτού του. Πραότητα λοιπόν είναι η ακινησία της ψυχικής διάθεσης, ώστε να ανταποκρίνεται εξ ίσου και στις δύο περιπτώσεις. Χωρίς οργή και λύπη στην πρώτη και χωρίς υπερβολικές ευχαριστίες στην δεύτερη. Αυτή είναι όμως μία στάση που προϋποθέτει ανιδιοτέλεια και ελευθερία.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις η καρδιά του ανθρώπου είναι, παρά τη φύση της, άγρια και ταραγμένη, στερουμένη έτσι της φυσικής της ημερότηας και ηπιότητας. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος αναφέρει σχετικά μ’ αυτό ότι, ενώ ο άνθρωπος κατάφερε να εξημερώσει τα άγρια ζώα που από τη φύση τους είναι άγρια, «ποίαν ἒξει ἀπολογίαν, τήν ἑαυτοῦ πραότητα τήν κατά φύσιν εἰς ἀγριότητα ἐξάγων τήν παρά φύσιν, καί τό μέν ἂγριον φύσει ποιῶν ἣμερον, ἑαυτόν δέ τόν ἣμερον φύσει ποιῶν ἂγριον» [360]. Η πραότητα δηλαδή, όπως επίσης κι όλες οι αρετές, ανταποκρίνεται στην βαθύτερη φύση του ανθρώπου. Γι αυτό δικαίως χαρακτηρίζεται ως θηρίο και μη άνθρωπος ο άγριος τη καρδία και ως όντως άνθρωπος ο «πρᾶος τῇ καρδίᾳ» [361].Ο άγιος λοιπόν είναι όντως άνθρωπος κι επομένως όντως αυτόνομος, επειδή κατοικεί μέσα του ο «πρᾶος τῇ καρδίᾳ» Κύριος Ιησούς Χριστός. Δεν μπορεί όμως να κατοικήσει ο Θεός που είναι η Ίδια η πραότητα σε άγρια και ταραγμένη καρδιά [362]. Έτσι ο άγιος κάνει προσωπικό αγώνα κατά της άγριας καρδιάς του με τρόπο, ώστε να ανοιχτεί το πεδίο για την απόκτηση της πραότητας κι ως εκ τούτου, της αυτονομίας.
Διαβάστε ολόκληρη τη μελέτη εδώ
