Τύποι και περιεχόμενο της προσευχής (I)

Προσευχή είναι ο τρόπος επικοινωνίας, συνομιλίας, σχέσεως του ανθρώπου με τον Δημιουργό και Πατέρα του. Είναι μια «ασύρματη επικοινωνία», θα λέγαμε σήμερα, μια διαρκώς «ανοιχτή γραμμή, χωρίς χρέωση», που μας καλεί να ανταποκριθούμε σε μια κοινωνία απέραντης αγάπης και αλήθειας, δύναμης, καθοδήγησης, γνώσης και σοφίας, Θείας Χάρης και πλούτου χαρισμάτων. Εμείς προσφέρουμε την απόλυτη πίστη και εμπιστοσύνη μας στον Θεό με φόβο, σεβασμό, ταπείνωση και επίγνωση της μηδαμινότητάς μας μπροστά στην αγιότητα και το μεγαλείο Του κι Εκείνος γίνεται τα πάντα για χάρη μας: “Εγώ και πατέρας και μητέρα και αδελφός και σύζυγος και φίλος και σπίτι και ρούχο και τροφή και ό,τι θέλεις, ό,τι έχεις ανάγκη… μόνο να θέλεις να είσαι μαζί μου”, όπως βάζει στο στόμα του Χριστού ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος. “Εγώ για σένα έγινα φτωχός και στο σταυρό ανέβηκα και στον τάφο κατέβηκα και στον ουρανό επάνω παρακαλώ τον Πατέρα διαρκώς για σένα”.

Έτσι η προσευχή γίνεται «η αναπνοή της ψυχής», όπως την ονόμασαν. Κάποιοι με τη Χάρη του Θεού κατορθώνουν το «ἀδιαλείπτως προσεύχεσθαι», δηλαδή προσεύχονται συνεχώς έχοντας μέρα νύχτα στην καρδιά τους την «Ευχή του Ιησού», όπως λέγεται η μικρή και περιεκτική προσευχή: «Κύριε Ιησοῦ Χριστέ, Υἱέ τοῦ Θεοῦ, ἐλέησόν με» ή «Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ, ἐλέησον ἡμᾶς».

Εκτός από την παραπάνω σύντομη «Ευχούλα», την οποία μπορούμε όλοι να λέμε μέσα μας παντού και πάντοτε, υπάρχουν δύο τύποι προσευχής, που η μια προϋποθέτει την άλλη:

α) η ιδιωτική προσευχή, την οποία τονίζει ο Κύριος στην «Επί του Όρους Ομιλία» Του, για να αποτρέψει τους ανθρώπους από την υποκριτική προσευχή μπροστά στους άλλους. Να προσεύχεται κανείς, λέει, σ’ ένα ήσυχο δωμάτιο, μόνος με μόνο τον Θεό, χωρίς πολυλογίες και φλυαρίες, γιατί ο Θεός, σαν καλός Πατέρας που είναι, γνωρίζει όλες τις ανάγκες μας. Το μόνο που θέλει είναι να Τον αναγνωρίζουμε για Πατέρα, να στρεφόμαστε σ’ Αυτόν με αγάπη και εμπιστοσύνη και μόνο από Αυτόν να ζητούμε ό,τι χρειαζόμαστε. Κι Εκείνος αναλαμβάνει και τα κανονίζει όλα κατά τον καλύτερο τρόπο.

β) η δημόσια λατρεία, που γίνεται στους ναούς, με κέντρο το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας.
Η εικόνα είναι του Κωνσταντίνου Δημητρέλου και περιέχεται στο βιβλίο «Ήταν κάποτε παιδιά… Ο γέρων Ιάκωβος Τσαλίκης», των Εκδόσεων «Άθως –Παιδικά»