Τα φύκια μάς λένε αν η θάλασσα είναι καθαρή

[Προηγούμενη δημοσίευση: https://www.pemptousia.gr/?p=34626]

Από την άλλη πλευρά, τα φύκη που προτιµούν ρυπασµένα νερά είναι συνήθως πράσινα και µοιάζουν µε ταινίες ή φύλλα, και έχουν µία µαλακή υφή που κάποιες φορές θυµίζει ζελέ. Στην οµάδα αυτή πολύ γνωστό είναι το είδος Ulva, το οποίο λέγεται και µαρούλι της θάλασσας εξαιτίας της οµοιότητας του µε το γνωστό µας µαρούλι. Τα φύκη αυτά αναπτύσσονται σε µεγάλες ποσότητες σε ρυπασµένα λιµάνια, µώλους, µαρίνες, κοντά σε αγωγούς εκβολής λυµάτων, καλύπτοντας µαζικά την επιφάνεια βράχων σε πολύ µικρά βάθη – συνήθως στο σηµείο όπου σκάνε τα κύµατα.

Το µαρούλι της θάλασσας (Ulva) είναι ένα πράσινο φύκος που αναπτύσσεται σε µεγάλες µάζες σε ρυπασµένα νερά.

Συνεπώς, αν πάτε σε µία παραλία και εντοπίσετε µεγάλες πράσινες µάζες από φύκη πάνω στα βράχια (συνήθως είναι ορατά χωρίς να χρειάζεται να µπείτε µέσα στο νερό) τότε θα έχετε υποψίες ότι δεν βρίσκεστε και στην καθαρότερη παραλία του κόσµου!

Πολυδιάστατα

Τα τελευταία χρόνια, τόσο η Ποσειδωνία όσο και τα φύκη χρησιµοποιούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση ως από τα πλέον κατάλληλα εργαλεία για την εκτίµηση της καθαρότητας των νερών της Μεσογείου (Οδηγία για τα Νερά, WFD 2000/60/EC).

Εκτός όµως από τη χρήση τους ως βιοδείκτες, η Ποσειδωνία όσο και τα φύκη, φέρουν ένα σηµαντικότατο οικολογικό ρόλο. Όπως τα φυτά στην ξηρά, παράγουν τεράστιες ποσότητες οξυγόνου και σχηµατίζουν στην κυριολεξία δάση στο βυθό της θάλασσας.

Η Ποσειδωνία σχηµατίζει θαλάσσια λιβάδια σε αµµώδεις πυθµένες και αποτελεί «σπίτι» για εκατοντάδες είδη θαλάσσιων ζώων (π.χ. ψάρια, αχινοί, χταπόδια, σπόγγοι, ανεµώνες, θαλάσσιες χελώνες, κλπ). Οµοίως, τα φύκη. Το µαρούλι της θάλασσας (Ulva) είναι ένα πράσινο φύκος που αναπτύσσεται σε µεγάλες µάζες σε ρυπασµένα νερά συνιστούν υποθαλάσσιους κήπους – δάση σε βραχώδεις πυθµένες µε παρόµοιο οικολογικό ρόλο, αφού και αυτά αποτελούν τόπο έλξης εκατοντάδων άλλων θαλάσσιων οργανισµών.

Εποµένως, τόσο η Ποσειδωνία όσο και τα φύκη είναι αναγκαία για τη διατήρηση της ζωής στη θάλασσα (και όχι µόνο, γιατί το οξυγόνο που ελευθερώνουν χρησιµοποιείται από όλους τους οργανισµούς), και ο ρόλος τους είναι αντίστοιχος µε εκείνον των δασών της ξηράς για τα χερσαία άγρια ζώα. Μάλιστα, η Ποσειδωνία θεωρείται σήµερα από την Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και από την Ελληνική νοµοθεσία ως προστατευόµενο είδος και έχουν ήδη ξεκινήσει προσπάθειες χαρτογράφησής της στην Ελλάδα.

Ωστόσο, τα θαλάσσια φυτά έχουν επίσης ένα πλούσιο εφαρµοσµένο και εµπορικό ενδιαφέρον. Για παράδειγµα, τα εκβρασµένα φύλλα της Ποσειδωνίας χρησιµοποιούνται για την παρασκευή κοµπόστας για λίπασµα. Τα φύκη έχουν ακόµη περισσότερες εφαρµογές, µάλιστα κάποια είδη είναι εδώδιµα. Έτσι, στην Κρήτη ένα φύκος καταναλώνεται ως σαλάτα («σαλάτα του γιαλού»), ενώ από τα φύκη φτιάχνεται και το γιαπωνέζικο σούσι.

Επίσης, ευρέως είναι γνωστή η εφαρµογή των φυκών στην κοσµετολογία (π.χ. spa, καλλυντικές κρέµες). Επιπλέον, από τα φύκη αποµονώνονται συστατικά µε τα οποία φτιάχνονται οι σούπες, οι κρέµες, τα ζελέ, τα παγωτά, κλπ, κοινά προϊόντα που συναντάµε σε σούπερ µάρκετ. Τέλος, σηµαντική είναι και η συνεισφορά τους στην ιατρική, στη φαρµακοβιοµηχανία, στη µοριακή βιολογία, στη βιοµηχανία χρωµάτων, στους βιολογικούς καθαρισµούς, κ.ά.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί ότι στην κατηγορία των φυκών ανήκουν και οργανισµοί που δεν είναι ορατοί µε το γυµνό µάτι, τα λεγόµενα µικροφύκη. Τα µικροφύκη µπορεί να αποτελούν µέρος του γνωστού µας πλαγκτού. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτοί οι µικροσκοπικοί οργανισµοί δηµιουργούν πληθυσµιακές εκρήξεις (άνθηση φυτοπλαγκτού), µε αποτέλεσµα να δηµιουργούν εµφανή συσσωµατώµατα στην επιφάνεια του νερού (π.χ. ερυθρά παλίρροια).

Τα θαλάσσια φυτά λοιπόν, αν και συνήθως υποτιµηµένα, είναι πολύ σηµαντικά, ειδικά µάλιστα για την Ελλάδα µε τα 16.000 χιλιόµετρα ακτογραµµών. Την επόµενη φορά λοιπόν που θα είστε στην παραλία, δείτε τα φύκη και τα θαλάσσια φυτά µε άλλο µάτι. Η παρουσία ή απουσία τους θα σας βοηθήσουν να καταλάβετε την οικολογική κατάσταση της θάλασσας στην οποία βρίσκεστε.

Από τους Κώστα Τσιάµη, Σωτήρη Ορφανίδη και Κατερίνα Αλιγιζάκη, µέλη του ∆Σ της Ελληνικής Φυκολογικής Εταιρίας

Πηγή: www.phycology gr