Έκθεση του Ιδρύματος της Βουλής των Ελλήνων «Μουσική Παιδεία και Δημοκρατία στην Κλασική Αθήνα»

16 Μαρτίου 2012

Το Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων για τον Κοινοβουλευτισμό και τη Δημοκρατία, διοργανώνει έκθεση με τίτλο «Μουσική Παιδεία και Δημοκρατία στην Κλασική Αθήνα».

Τα εγκαίνια της έκθεσης πραγματοποίησε ο Πρόεδρος της Βουλής  Φίλιππος Πετσάλνικος, την Πέμπτη 1η Μαρτίου.

Η έκθεση θα παραμείνει ανοικτή μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου 2012.

Η έκθεση προσεγγίζει τη μουσική ως στοιχείο παιδείας που ενδυναμώνει τους θεσμούς της δημοκρατίας  και της συμμετοχής στα κοινά. Στην κλασική Αθήνα πίστευαν ότι ο τρόπος εκτέλεσης της μουσικής ακολουθεί αλλά και επηρεάζει τους νόμους του κράτους, καθώς και την εξέλιξη της κοινωνικής ζωής. 

Η έκθεση διαμορφώνεται σε τρεις ενότητες:

 Η πρώτη ενότητα παρουσιάζει τη μουσική ως μέρος της εκπαίδευσης.  Τους ήρωες Θησέα, Ηρακλή, Αχιλλέα και Πάρι ως πρότυπα του μορφωμένου μουσικά ήρωα, που έχουν κατακτήσει την καλοκαγαθία μέσω της παιδείας που περιλαμβάνει και τη μουσική.  Οι ήρωες δεν περιορίζονται στην εκτέλεση μουσικών οργάνων.  Π.χ. ο Θησέας εφευρίσκει ένα χορό, το γέρανο.  Στην κλασσική Αθήνα, οι μαθητές εκτός από ανάγνωση, γραφή, καλλιγραφία, ορθογραφία, αριθμητική και απαγγελία των ομηρικών επών, διδάσκονται μουσικά όργανα, κυρίως λύρα και αυλό, και τραγούδι προκειμένου να αποκτήσουν την κοινωνική συνείδηση και να διαμορφώσουν τον ηθικό χαρακτήρα του μελλοντικού Αθηναίου πολίτη.  Παράλληλα, στις παλαίστρες και τα γυμνάσια της πόλης οι νέοι γυμνάζονται υπό τους ήχους του αυλού, για να ενισχύσουν τη δύναμη, την ακρίβεια, το συγχρονισμό, το ρυθμό και την αρμονία των κινήσεών τους.

Η δεύτερη ενότητα αναφέρεται στις εκδηλώσεις του Δήμου.  Στις πολυάριθμες δημόσιες θρησκευτικές εκδηλώσεις οι πολίτες της Αθήνας, καλούνται να συμμετάσχουν ενεργά.  Η εκτέλεση της μουσικής και η όρχηση θεωρούνταν κοινή προσφορά προς τους θεούς, που παράλληλα συνέβαλλε στη διαιώνιση των θεσμών τη κοινότητας και στην ενίσχυση της σχέσης πολίτη και πόλης.  Στις μεγάλες εορτές διοργανώνονται πομπές και αγώνες ποίησης, μουσικής, όρχησης και δράματος, οι οποίοι εξελίσσονται σε σημαντικές διοργανώσεις για κάθε δεξιοτέχνη μουσικό και παράλληλα σε πεδίο ανάπτυξης σημαντικών μουσικών νεωτερισμών.   Κατεξοχήν πολιτιστικό αγαθό προϊόν της αθηναϊκής δημοκρατίας το αττικό δράμα, αποτελεί θεσμό, η παρακολούθηση του οποίου γίνεται αντιληπτή ως μορφωτική δικαίωμα όλων των Αθηναίων, ανδρών, γυναικών και παιδιών.

Η τρίτη ενότητα παρουσιάζει τον μουσικά μορφωμένο Αθηναίο αλλά και τη μορφωμένη Αθηναία.  Το ιδιωτικό ή δημόσιο συμπόσιο αποτελούσε τον ιδανικό χώρο, όπου ο νέος μπορούσε να επιδείξει και να αξιοποιήσει τις γνώσεις που έχει λάβει στο σχολείο, τόσο στην εκτέλεση των μουσικών οργάνων, όσο και στην ακρόαση των μουσικών έργων.  Παράλληλα γίνεται σαφές ότι οι γυναίκες μετέχουν στην μουσική παιδεία πάντοτε σε ιδιωτικό χώρο.  Η ενασχόλησή τους με την ποίηση και τη μουσική συνιστά ένδειξη για το πρότυπο της παιδείας των γυναικών της Αθήνας, που εικονογραφικά εξομοιώνονται με τις Μούσες.

Την επιστημονική επιμέλεια υπογράφει η καθηγήτρια Αλεξάνδρα Γουλάκη Βουτυρά, υπεύθυνη του αρχείου Μουσικής Εικονογραφίας και Φιλολογικών Πηγών του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Οι ενότητες αναπτύσσονται μέσα από κείμενα, εκμαγεία αρχαίων ευρημάτων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου στην Αθήνα, φωτογραφικές αναπαραγωγές εικονογραφικού υλικού από πολλά μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, ανακατασκευασμένα μουσικά όργανα από τον μελετητή-ερευνητή της αρχαίας ελληνικής μουσικής  Παναγιώτη Στέφο, εκπαιδευτικό ντοκιμαντέρ του Υπουργείου Παιδείας, δύο διαδραστικές εκπαιδευτικές εφαρμογές και, τέλος, πιθανές αποδόσεις αρχαίας ελληνικής μουσικής. Την έκθεση συνοδεύει εικονογραφημένος οδηγός. Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, που φιλοξενείται στον Εκθεσιακό Χώρο του Ιδρύματος της Βουλής (Λεωφ. Αμαλίας 14, Σύνταγμα), θα λειτουργήσουν εκπαιδευτικά προγράμματα για τους μαθητές.