Οι Άγγελοι στην εικονογραφία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου

14 Αυγούστου 2023

Οι Άγγελοι στην Αγία Γραφή, την Πατερική παράδοση, και την Υμνογραφία της Εκκλησίας έχουν διαφόρους ρόλους, είναι πανταχού παρόντες και λειτουργούν τα μυστήρια του Θεού. Η απεικόνιση των Αγγέλων είναι προνόμιο της Χριστιανικής Τέχνης η οποία μετά την εικονομαχία τους απεικόνισε με συγκεκριμένους ρόλους. Από τον 4ο αι. εικονίζονται άπτεροι και από την εποχή του Ιουστινιανού με τα αυτοκρατορικά διάσημα.

monixoras

Ειδικότερα ο ρόλος των Αγγέλων στην υμνογραφία και εικονογραφία της εορτής της Κοιμήσεως είναι δοξαστικός. Είναι η τιμητική φρουρά του Χριστού και εικονίζονται μέσα στη φωτεινή δόξα που τον περιβάλλει. Εικονίζονται ως ψυχοπομποί, είτε πετώντας προς τον Χριστό με καλυμμένα χέρια για να παραλάβουν από τα χέρια του Χριστού την τιμία ψυχή της Παναγίας και να τη μεταφέρουν στους ουρανούς, είτε στεκόμενοι δίπλα Του, διάκονοι με λαμπάδες. Άλλοτε δε εικονίζονται ως τιμωροί του ασεβούς Ιεφωνίου και άλλοτε ανοίγοντας τις πύλες του ουρανού, για να εισέλθει η Παναγία. Επίσης εικονίζονται ως συνοδεία και οδηγοί των Αποστόλων που έρχονται με τα ουράνια οχήματά τους, τα σύννεφα, από τα πέρατα της οικουμένης, για να κηδεύσουν την Παναγία.

Στην ιστορία της εικονογράφησης της Κοιμήσεως η πιο παλιά σύνθεση είναι αυτή της Μονής Δαφνίου, του Οσίου Λουκά και της Μονής της Xώρας η οποία διακρίνεται για το ιδιαίτερα κλασικό της ύφος. Αργότερα μετά τον 13ο αι. στη λιτή απεικόνιση της Κοιμήσεως εμφανίζεται πλήθος Αγγέλων που ανεβοκατεβαίνει από τις ανοικτές θύρες του ουρανού ή συνοδεύει την Παναγία στην ουράνια κατοικία Της.

KoimisiTheotokou2

Η υμνογραφία της εορτής ενέπνευσε την εικονογράφηση του πλήθους των Αγγέλων να ανοίγει τις ουράνιες πύλες και να προτρέπει μυστικώς: «ύπερθεν αι Πανάγίαι και Πρεσβύταται των Αγγέλων Δυνάμεις, το θαύμα εκπληττόμεναι κεκυφιυίαι αλλήλαις έλεγον, Άρατε υμών τας πύλας και υποδέξασθαι την τεκούσαν του ουρανού και γής ποιητήν…» (Δοξαστικό Αποστίχων Εσπερινού).

Συνοπτικώς μπορούμε να πούμε ο,τι ο ρόλος των Άγγέλων στην εικονογραφία πολλαπλασιάζεται χρόνο με το χρόνο. Είναι αγγελιοφόροι και διάκονοι του θείου θελήματος, τιμητική φρουρά του Χριστού, ψυχοπομποί, τιμωροί του ασεβούς Ιεφωνία, τιμητική φρουρά και συνοδός της Παναγίας που υποδέχεται και επευφημεί όπως ο λαός υποδέχεται τον τροπαιούχο αυτοκράτορα κατά την ώρα της θριαμβευτικής εισόδου του στην Πόλη.

Σε όλες τις παραστάσεις των αγγέλων δίπλα στην Παναγία, κυριαρχεί η αυτοκρατορική εικονογραφία και ο ρόλος τους είναι η τιμητική φρούρηση και προσκύνηση της Μόνης Αυγούστας και του καθημένου στη μητρική καθέδρα σαρκωμένου Λόγου

Σχετικά άρθρα Αγιογραφία
Εικόνες που επιστρέφουν-Η εικόνα των Τριών Ιεραρχών, Έργο Νεόφυτου Ν. Ζωγράφου 29 Ιανουαρίου 2024 «Έαρ χελιδών ου καθίστησι μία                                                                                                                                                          αi τρεις αηδόνες δε των ψυχών έαρ ». Το άρθρο αυτό έχει θέμα την επιστροφή μίας ακόμα φορητής εικόνας από την κατεχόμενη γη μας. Πρόκειται ουσιαστικά για τον επαναπατ...
Αντρέι Ρουμπλιώφ, ο άγιος της ρωσικής Εικονογραφίας 5 Δεκεμβρίου 2023 Για να κατανοήσουμε την πορεία της ρωσικής εικονογραφίας και τη σχέση της προς την βυζαντινή, πρέπει να έχουμε πάντοτε υπ’ όψη, ότι οι Έλληνες διέθεταν μακραίωνα παράδοση πλαστικών τεχνών, την οποία κληρονόμησε ο βυζαντινός πολιτισμός, ενώ οι Ρώσοι δεν είχαν προϊστορία πλαστικών αναζητήσεων. Ωστόσο, μετά τον εκχριστιανισμό του ο ρωσικός λαός εκφράσ...
Η Εικόνα της αγίας Βαρβάρας, Παρθενίου αγιογράφου (19ος αι.) με επιζωγράφηση Νεοφύτου Ν. Ζωγράφου (20ος αι.) 4 Δεκεμβρίου 2023 Στο θαυμαστό βίο της αγίας Βαρβάρας αναφέρεται ότι  ήταν ένα όμορφο κορίτσι που έζησε στην πόλη της Νικομήδειας στη Μικρά Ασία, επί Ρωμαίου Αυτοκράτορα Μαξιμιανού. Ο Διόσκορος ο φανατικός (ειδωλολάτρης) πατέρας της, την είχε κλεισμένη σε ένα πύργο προκειμένου να τη διαφυλάξει από μνηστήρες. Ωστόσο μυστικά προσηλυτίστηκε στο Χριστιανισμό. Ο πατέρας ...
«Ένα επαναλαμβανόμενο θαύμα…!» 26 Αυγούστου 2023 Στο σύμπλεγμα των Δωδεκανήσων μεταξύ Λέρου και Πάτμου υπάρχει ένα μικρό αλλά γραφικό νησάκι οι Λειψοί ἠ Λειψώ που εκκλησιαστικά ανήκει στην Πατριαρχική Εξαρχία της Πάτμου. Σε αυτό ζουν περίπου 800 κάτοικοι που διακρίνονται για την ευλάβεια και τη δημιουργικότητα τους και δεν εγκαταλείπουν το νησί τους. Από το γραφικό αυτό νησί βγήκαν έξι Άγιοι, 5 Ο...
Ερμηνευτικά περί της Αναλήψεως του Κυρίου και της εικόνος αυτής 24 Μαΐου 2023 Η Ανάληψη του Κυρίου,  Ψαλτήρας Chludov, Ψαλμός 46:6 «ἀνέβη ὁ Θεός ἐν ἀλαλαγμῷ», ~850-875 μ.Χ., State Historical Museum, Μόσχα.  1 ΠΡΟΛΕΓΟΜΕΝΑ Εισαγωγικά Το γεγονός της Αναλήψεως του Κυρίου, συνιστά την τελευταία πράξη της εν σαρκώσει παρουσίας του, ύστερα από μία τεσσαρακονθήμερη περίοδο εμφανίσεών του μετά την Ανάσταση. Εκ πρώτης όψεω...