Η αποδημία, μια εποχιακή μετακίνηση

Όλοι σας ξέρετε ότι τα χελιδόνια και κάποια άλλα πουλιά τα συναντούμε στη χώρα μας μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες. Πού βρίσκονται το φθινόπωρο και τον χειμώνα, πριν τα ξαναδούμε την άνοιξη; Τα χελιδόνια και άλλα πουλιά μετακινούνται σε πιο ζεστά κλίματα. Αυτή η μετακίνηση ονομάζεται αποδημία. Αλλά αυτό μη νομίζετε ότι συμβαίνει μόνο με τα πουλιά.

Πολλά ζώα που αποδημούν πηγαίνουν πολύ μακριά. Μετακινούνται εκατοντάδες ή χιλιάδες χιλιόμετρα. Χρειάζεται πολύς χρόνος γι΄ αυτά τα ταξίδια. Τα ζώα φαίνεται να ξέρουν πού πηγαίνουν. Όμως εμείς, παρά την επιστημονική πρόοδο, δεν έχουμε ανακαλύψει πώς ακριβώς βρίσκουν τον δρόμο τους.

Μερικά ζώα αποδημούν επειδή αλλάζει ο καιρός. Πηγαίνουν σε μέρη όπου βρίσκουν ευκολότερα την τροφή τους. Άλλα αποδημούν για να γεννήσουν τα μικρά τους σε τόπους όπου υπάρχουν καλύτερες συνθήκες για την αρχή της ζωής τους. Εκτός από τα χελιδόνια κι άλλα είδη πουλιών αποδημούν σ΄ όλον τον κόσμο. Μεγάλα σμήνη ταξιδεύουν μαζί, για να έχουν όσο τον δυνατόν πιο λίγες απώλειες κατά το ταξίδι τους.

Τα πουλιά έχουν πολύ μικρό βάρος κι αυτό οφείλεται και το γεγονός ότι τα κόκαλά τους είναι κούφια, άδεια από μέσα. Έχουν όμως πολύ δυνατούς μύες στις φτερούγες τους κι έτσι μπορούν να πετούν αδιάκοπα για πολύ καιρό. Για μερικά είδη πουλιών γνωρίζουμε τις αποστάσεις που διανύουν και πού ακριβώς πηγαίνουν. Πριν πετάξουν, οι άνθρωποι τα πιάνουν και τους περνάνε ένα πολύ ελαφρό δαχτυλίδι στο πόδι, όπου είναι γραμμένα τα στοιχεία για την τοποθεσία και τον χρόνο που έγινε η δακτυλίωση. Μετά τα αφήνουν ελεύθερα. Όταν τα πουλιά φτάσουν στον τόπο της αποδημίας τους και τα πιάσουν ξανά οι άνθρωποι, φαίνεται ο τόπος απ΄ όπου ξεκίνησαν.

Τα χελιδόνια που ζουν το καλοκαίρι στην Ελλάδα, αποδημούν στη Βόρεια Αφρική. Μαζί με τα χελιδόνια αποδημεί και ο κούκος και κάποια είδη πελαργών. Οι κούκοι γεννούν τ΄ αυγά τους σε φωλιές άλλων πουλιών. Έτσι, οι μικροί κούκοι δε μεγαλώνουν με τους γονείς τους. Πρέπει να βρουν μόνοι τους τον δρόμο για την Αφρική.

Το πουλί που αποδημεί σε μεγαλύτερη απόσταση από κάθε άλλο είναι ο αρκτικός γλάρος. Ξεκινά από τοποθεσίες που βρίσκονται στον Βόρειο Πόλο και φτάνει σχεδόν στον Νότιο Πόλο. Το ταξίδι κρατάει από δύο ως τρεις μήνες. Μερικά πουλιά πετούν όσο είναι μέρα. Είναι αυτά που πετούν πολύ γρήγορα και, καθώς ταξιδεύουν, τρώνε έντομα. Τα περισσότερα μικρά πουλιά ταξιδεύουν τη νύχτα. Τρώνε όσο είναι μέρα και πετούν ύστερα από τη δύση του ήλιου.

Οι φάλαινες και οι φώκιες είναι δυο αποδημητικά υδρόβια θηλαστικά. Αυτές που ζουν κοντά στον Νότιο Πόλο, ταξιδεύουν σε θερμότερες θάλασσες, για να γεννήσουν τα μικρά τους. Οι φώκιες, που περνούν τον περισσότερο χρόνο τους μέσα στη θάλασσα, πηγαίνουν κάθε χρόνο στο ίδιο μέρος, για να γεννήσουν τα μικρά τους στη στεριά.

Τα χέλια που ζουν σε ποτάμια και λιμνούλες όλους του κόσμου, αποδημούν όταν γεράσουν. Πηγαίνουν στη θάλασσα των Σαργασών, στις ακτές της Βόρειας Αμερικής. Αφήνουν τα αυγά τους στα βαθιά αλμυρά νερά κι αμέσως πεθαίνουν. Τα μικρά χέλια ξαναγυρίζουν πίσω στα ποτάμια και τις λίμνες όπου ζούσαν οι γονείς τους.

Ο σολομός είναι άλλο ένα αποδημητικό ψάρι. Αντίθετα από τα χέλια, μετακινείται από τα αλμυρά στα γλυκά νερά. Κολυμπάει κόντρα στο ρεύμα των ποταμών, για να γεννήσει τ΄ αυτά του. Μερικές φορές αυτό είναι πολύ δύσκολο. Οι μικροί σολομοί που θα γεννηθούν, κατευθύνονται προς τη θάλασσα.

Πολλά έντομα επίσης αποδημούν. Οι ακρίδες σχηματίζουν σμήνη που αποτελούνται από εκατομμύρια άτομα. Καθώς μετακινούνται τρώνε ό,τι βρουν στον δρόμο τους. Ακόμα, υπάρχουν πολλά είδη από πεταλούδες που αποδημούν, όπως η λεγόμενη πεταλούδα μονάρχης.

Στο παρακάτω παιχνίδι, μπορείς να δεις κάποια είδη ζώων που αποδημούν μία ή περισσότερες φορές κατά τη διάρκεια της ζωής τους. Κάνε κλικ σε δύο κλειστά τετράγωνα, μέχρι να αποκαλύψεις όλα τα ζευγάρια.

Μπορείς να δεις και μια σχετική ταινία με θέμα την αποδημία των πουλιών.