Τεχνικός και πνευματικός πολιτισμός

Πριν προχωρήσουμε στο τι συμβαίνει σήμερα και πως αντιμετωπίζεται ο πολιτισμός στη πράξη, είναι ανάγκη να προσδιορίσουμε δι’ ολίγων, την έννοια αυτού. Η εμφάνιση του πολιτισμού με την πρακτική πλευρά του, σε σχέση και με τη μεταχείρισή του από τη σύγχρονη εποχή, είναι θέμα που θα πρέπει να ασχοληθούν πολλές επιστήμες.

Ο πολιτισμός που ξεκίνησε σαν κύτταρο από τις μικρές κοινωνίες, πέρασε με τα χρόνια στον ιστό της αστικοποίησης. Με αυτή τη μορφή, τότε, προχώρησε στην συστηματικότερη ανάπτυξη των τεχνικών και πνευματικών επιτευγμάτων, ως πολιτιστικών στοιχείων, βοηθούντων των συστημάτων παιδείας, της φιλοσοφίας και των επιστημών. Έτσι χωρίστηκε το κοινωνικό όλον από πλευράς Πολιτισμού, σε δύο ομάδες. Επεκτάθηκε, από τη μια μεριά, σε μια «πολιτιστική δράση», με τα υλικά και πνευματικά έργα, τις παντοειδείς δραστηριότητες και τα τοπικά έθιμα.

Προχώρησε, από την άλλη, σε μια «πνευματική καλλιέργεια», με αξίες, παραδόσεις, μόρφωση, αισθητική και εκλεπτυσμένη συμπεριφορά. Ο πολιτισμός με τον καιρό, απόκτησε και ειδική ταυτότητα. Ονομάστηκε φυλετικός, εθνικός, θρησκευτικός, γλωσσικός, κοινωνικός και ό,τι άλλο. Στόχος ήταν, είναι και παρέμεινε, η συλλογικότητα προς χάριν της καλής ζωής και της επιβίωσης των λαών, με τις οποιεσδήποτε εμφανιζόμενες δυσκολίες, κατά τη διαδρομή και την εξέλιξή τους.

Παρατηρούμε, επομένως, ότι ο Πολιτισμός συντέθηκε από το σύνολο των υλικών συνθηκών της ζωής των ανθρώπων, μιας περιοχής, ανάμεικτων με προϊόντα πνευματικής κατάκτησης. Ταυτόχρονα εξελίχθηκε μέσω της τεχνικής και επιστημονικής προόδου και διαμορφώθηκε ως «Τεχνικός πολιτισμός», εξαρτώμενος από την τεχνολογία. Συγχρόνως, με το σύνολο των πνευματικών και καλλιτεχνικών επιτευγμάτων και επιδόσεων των ανθρώπων, προχώρησε στη διαμόρφωση του λεγόμενου «Πνευματικού πολιτισμού», που περιλαμβάνει τα δικαιώματα και τις απαιτήσεις της ζωής.

Παρ’ όλ’ αυτά, όμως, δεν κατορθώθηκε να προσδιορισθεί η έννοια του Πολιτισμού, ως ενιαία. Καθένας ασχολούμενος με την εννοιολόγηση του πολιτισμού τον διαμόρφωνε και τον όριζε, από διαφορετική σκοπιά και με διαφορετικό περιεχόμενο. Οι πάντες, όμως, συντείνουν και συμφωνούν στους δύο πολιτιστικούς τομείς, που αναφέραμε. Τον «Τεχνικό πολιτισμό» και τον «Πνευματικό πολιτισμό», ως έκφραση της ποιοτικής κατάκτησης του ανθρωπισμού.

Σήμερα, στα πλαίσια της παγκόσμιας προσπάθειας για δημιουργία ενός ενιαίου και πανανθρώπινου πολιτισμού, φροντίζουν οι λαοί να υπάρξουν συνθήκες ανάπτυξης κοινών ενωτικών πολιτιστικών στοιχείων μεταξύ τους. Πρόκειται για τη διαμόρφωση κοινών ηθικών αξιών με κοινή εννοιολόγηση και όμοια οικολογική νοοτροπία. Όλα δε αυτά έχουν ως προσδόκιμο, όχι μόνο την καλή ζωή, αλλά και την αντιμετώπιση της κοινής επιβίωσης του ανθρώπινου πολιτισμού σε κάθε εξελικτική του προσπάθεια και μορφή. Παρ’ όλ’ αυτά, όμως, η ανάμειξη μονομερών οικονομικών απαιτήσεων των ισχυρών λαών, η όλη προσπάθεια μπαίνει στο στόχαστρο και τορπιλίζεται από κάποιο απόσπασμα. Οι εξεγέρσεις, οι ακοές πολέμων και οι παντοειδείς αναστατώσεις, παρά τις εκατόμβες ανθρωπίνων θυμάτων, τον πολιτισμό πυροβολούν αδυσώπητα.

Βρισκόμαστε, ως εκ τούτου, στην πιο κρίσιμη καμπή του ανθρωπισμού για την ανεύρεση των συγκολλητικών στοιχείων προς διαμόρφωση ενιαίου πολιτιστικού στίγματος, που να ομορφαίνει τη ζωή των λαών. Τούτο δε, παρά το γεγονός, ότι καραδοκεί και το καταστροφικό απόσπασμα για τον πολιτισμό. Απαιτείται, όμως, να γνωρίσουμε καλύτερα στη συνέχει, τη διαδρομή του πολιτισμού. Θα την παρακολουθήσουμε διαχρονικά και στο σύνολό της.

Ιδιαιτέρως, όμως, θα εστιάσουμε την πορεία του δικού μας, του Ελληνικού πολιτισμού, ο οποίος, ως πρωταρχικός και πρωτοπόρος, κινήθηκε σε παγκόσμια κλίμακα και άφησε το στίγμα του ανεξίτηλο στη διαδρομή των αιώνων. Προσέφερε ο Ελληνικός πολιτισμός, τις ανακαλύψεις και κατακτήσεις του στο γνωστό από παλιά κόσμο, που οι αιώνες του, είχαν χαρακτηριστεί από «σκοτεινοί» έως ανύπαρκτοι, δημιουργικά. Αυτούς τροφοδότησε απλόχερα και ανυπόκριτα και τους ανάγκασε να ανακαλύψουν φωτισμούς και αναγεννήσεις σε διευρωπαϊκή έκταση.