Η Λίμνη Βιστωνίδα

Η Λίμνη Βιστωνίδα, ο Άγιος Νικόλαος, η Παναγία η Παντάνασσα, ο Άγιος Γεώργιος ο Καλαμιτζιώτης και ο Άγιος Παντελεήμονας

Η λίμνη Βιστωνίδα, έκτασης 50.000 στρεμμάτων, που καταλαμβάνει μεγάλο μέρος των νομών Ξάνθης και Ροδόπης, αποτελούσε ιδιοκτησία της Μονής Βατοπαιδίου από δωρεές βυζαντινών Αυτοκρατόρων και πριν ακόμη τον 11ο αι.. Επικυρώνεται δε με χρυσόβουλλους λόγους των Αυτοκρατόρων Νικηφόρου Βοτανειάτου (1080), Ανδρονίκου του Παλαιολόγου (1329), Ιωάννου του Παλαιολόγου (1356), του Σέρβου Ηγεμόνος Ιω. Ούγγλεση (1371) κ.ά.

Το 1821 ο Σουλτάνος αφάρπασε διά της βίας την λίμνη, εξαιτίας της συμμετοχής της Μονής στην επανάσταση. Μετά την ένταξη της περιοχής στο ελληνικό κράτος η Μονή ανέκτησε τα δικαιώματά της εκεί.

Η Μονή έκτισε ναό, σε νησίδα της Λίμνης, πριν τον 19ο αι., επ’ ονόματι του Αγίου Νικολάου, ο οποίος υπάρχει μέχρι σήμερα -ανακατασκευασμένος κατά περιόδους-καί αποτελεί κέντρο έλξεως προσκυνητών, χάρις στην θαυματουργό εικόνα του Αγίου Νικολάου που υπάρχει εκεί και της γραφικής θέσεως του μετοχίου. Η προσπέλαση στο μετόχι γίνεται με ξύλινη γέφυρα. Το 1990 η Μονή έκτισε σε άλλη παράπλευρη νησίδα ναό επ’ ονόματι της θαυματουργού εικόνος της Μονής Βατοπαιδίου της «Παναγίας της Παντανάσσης», αντίγραφο της οποίας μεταφέρθηκε εκεί.

Εξάλλου, στην περιοχή του Περιθεωρίου η Μονή διατηρούσε μετόχι στο όνομα του Αγίου Γεωργίου, και στην Ξάνθη στο όνομα του Αγίου Παντελεήμονος.

Το μονύδριο του Αγίου Γεωργίου, που βρίσκεται εις το Καλαμίτζιον, αφιερώθηκε στην Μονή, από την Θεοδώρα την Συναχερίνα (1308) μαζί με την περιοχή του και μίαν έκταση στο Σελλάριον και ένα βοσκότοπο στα βουνά της Ξανθείας, ενώ αυτό του Αγίου Παντελεήμονος αποκτήθηκε πριν το 1329.