Καφέ αρκούδα

2 Ιουνίου 2011

Η αρκούδα εμφανίστηκε πριν από 35 εκατομμύρια χρόνια και κατάφερε να προσαρμοστεί από τις παγωμένες τούνδρες της Αλάσκας και τις στέπες της Ασίας έως τα ζεστά μεσογειακά δάση της νότιας Ευρωπης.

Η ενήλικη αρσενική καφέ αρκούδα ζυγίζει από 110 έως 250 κιλά, ενώ το βάρος της θηλυκής κυμαίνεται από 70 έως 120 κιλά. Το χρώμα του τριχώματος ποικίλλει στις αποχρώσεις του καφέ. Το ύψος του ενήλικου ατόμου στον τράχηλο (η μικρή καμπούρα στην πλάτη της αρκούδας) φτάνει τα 1,10 μ., ενώ το συνολικό μήκος από την άκρη της μύτης έως την ουρά κυμαίνεται από 1,70 έως 2,20μ.

Αν και είναι παμφάγο ζώο, δείχνει σαφή προτίμηση στις φυτικές τροφές και ιδιαίτερα στα άγρια φρούτα, τις ρίζες, τα μανιτάρια και το μέλι. Το διαιτολόγιό της περιλαμβάνει ακόμη έντομα, αμφίβια και κτηνοτροφικά ζώα. Η αρκούδα δεν είναι εκ φύσεως επιθετική, αλλά μπορεί να επιτεθεί σε περίπτωση που νιώσει ότι απειλείται η ίδια και κυρίως τα μικρά της. Ευκινητη παρά τον όγκο της, μπορεί να σκαρφαλώνει σε δέντρα, καθώς και να στέκεται στα πίσω πόδια της, ανιχνεύοντας καλύτερα τον χώρο γύρω και τρομάζοντας με το μέγεθός της κάθε υποψήφιο εχθρό.

Γενικά είναι μοναχικό ζώο. Το αρσενικό και το θηλυκό συναντώνται μόνο στα τέλη της άνοιξης με αρχές του καλοκαιριού για να ζευγαρώσουν. Στις αρχές του χειμώνα αποτραβιέται σε προφυλαγμένα μέρη, όπως σε κοιλότητες βράχων, κουφάλες μεγάλων δένδρων και κάτω από ρίζες μεγάλων δένδρων. Εκεί πέφτει σε λήθαργο, μειώνοντας τις λειτουργίες του σώματός της για 4-5 μήνες. Κατά την περίοδο αυτή τρέφεται από το λίπος που είχε μαζέψει στους ιστούς της όσο ήταν δραστήρια. Επειτα από κυοφορία 7-9 μηνών, το θηλυκό σε ληθαργική κατάσταση γεννά ένα η δυό μικρά. Κατά την γέννησή τους τα μικρά αρκουδάκια είναι γυμνά και τυφλά, και ζυγίζουν μόλις 300-500 γραμμάρια. Τα πρώτα δυό χρόνια της ζωής τους ακολουθούν παντού την μητέρα τους, που τα φροντίζει με προσήλωση.

Η καφέ αρκούδα θεωρείται πλέον και νομικά είδος υπο εξαφάνιση στην δυτική, την κεντρική και την νότια Ευρωπη. Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Γαλλία, στην Ιταλία και στην  Ισπανία ο συνολικός αριθμός τους δεν ξεπερνά τις 200. Στην Ελλάδα υπολογίζονται ότι υπάρχουν γύρω στις 150, σχηματίζοντας δυό μικρούς πληθυσμούς στις πιο απόμερες περιοχές της οροσειράς της Πίνδου και της Ροδόπης.

Το παράνομο κυνήγι και η θανάτωση από πρόθεση αποτελούν τις κύριες απειλές εξαφάνισης του είδους στην Ελλάδα. Υπολογίζεται ότι 15-20 αρκούδες θανατώνονται ετησίως από ασυνείδητους. Παράλληλα η διάνοιξη δρόμων, η κατασκευή φραγμάτων και η δημιουργία τουριστικών εγκαταστάσεων αλλοιώνουν, υποβαθμίζουν και κατακερματίζουν τους βιότοπους εξάπλωσης του είδους.

Το 1994, το WWF Ελλάς μαζί με τον «Αρκτούρο» και την Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης ξεκίνησαν το πρόγραμμα «Αρκτος», υπο την εποπτεία του Υπουργείου Γεωργίας και με συγχρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκη Ενωση. Στόχοι του είναι η διατήρηση βιώσιμων πληθυσμών της καφέ αρκούδας στην Ελλάδα, η εξασφάλιση της επικοινωνίας των υποπληθυσμών της σε έναν ευρύτερο γεωγραφικό χώρο και η οριστική λύση του προβλήματος της παράνομης κατοχής και εκμετάλλευσης του είδους.