Τιμητική εκδήλωση για τον Ηπειρώτη δημιουργό ιστορικό ερευνητή, συγγραφέα και λογοτέχνη Κωνσταντίνο Αναστ. Τσιλιγιάννη

6 Ιουνίου 2012

Ο Περιφερειάρχης Ηπείρου κ. Αλέξανδρος Καχριμάνης, ο Δήμαρχος Αρταίων κ. Γιάννης Παπαλέξης, και ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών κ. Λεύτερης Τζόκας θα τιμήσουν   τον Ηπειρώτη δημιουργό ιστορικό ερευνητή, συγγραφέα, λογοτέχνη και Νομικό ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟ ΑΝΑΣΤ. ΤΣΙΛΙΓΙΑΝΝΗ, σήμερα Τετάρτη 6 Ιουνίου 2012 στις 7 το απόγευμα, στην αίθουσα «Μιχαήλας Αβέρωφ» (Ακαδημίας & Γενναδίου 8 , 7ος όροφος), της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.

Στην εκδήλωση θα μιλήσουν ο Πρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών κ. Λευτέρης Τζόκας, ο κ. Γεώργιος Φίλιας Καθηγητής της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα «Τα έργα τον Κ. Α. Τσιλιγιάννη για τον Άγιο Μάξιμο το Γραικό» και  ο κ. Νικόλαος Παπαδημητρίου-Δούκας, Καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου με θέμα  «Τα ιστορικά έργα του Κ. Α. Τσιλιγιάννη για το κράτος της Ηπείρου τον 13ο αιώνα και την Αγία Θεοδώρα βασίλισσα και πολιούχο της Αρτας».

Θα ακολουθήσει η Απονομή του χρυσού Μεταλλίου Πνευματικής Αξίας Α’ Τάξεως της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών και η Αντιφώνηση του τιμωμένου.  Συντονίζει ο Στέφανος Ντόβας, Δημοσιογράφος και Λογοτέχνης, Αντιπρόεδρος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών.
 Μετά τo πέρας της εκδήλωσης θα δοθεί δεξίωση και θα διατεθούν προς πώληση τα δύο νεοεκδοθέντα βιβλία του Κ.Α. Τσιλιγιάννη:
α) Ιστορικά Ανάλεκτα (Νέα ιστορικά στοιχεία περί της Αγίας Θεοδώρας, της οικογενείας Πετραλείφη και της δυναστείας των Αγγέλων – Κομνηνών – Δουκών),
β) Θωμάς Α΄ Άγγελος Κομνηνός Δούκας (ο τελευταίος Έλληνας ηγεμόνας του κράτους της Ηπείρου με πρωτεύουσα την Άρτα).

Ο κ. Κωνσταντίνος Τσιλιγιάννης μίλησε στην Πεμπτουσία για το έργο του.

 

Για ποιους λόγους ασχοληθήκατε τόσο πολύ με τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό;

 

Ο Άγιος Μάξιμος ο Γραικός ο Βατοπεδινός είναι για τους Αρτινούς η μεγαλύτερη θρησκευτική δόξα.  Ο Μάξιμος ο Γραικός ως ποιητής, φιλόσοφος, οσιομάρτυρας.  Ο λόγος που ασχολήθηκα μ’ αυτόν, ήταν ότι ενώ είχε γράψει ένα βιβλίο ο Γρηγόριος Παπαμιχαήλ Πρύτανης και Πρόεδρος της Ακαδημίας Αθηνών προπολεμικά  κι ενώ μεταπολεμικά έγραψε κι ο κ. Βλάσιος Φειδάς κι ενώ κι ο Κανελλόπουλος στην Ευρωπαϊκής Ιστορία είχε γράψει για τον Μάξιμο Γραικό, όταν πρωτοπήγα στο Άγιο Όρος στη Μονή Βατοπεδίου και με ενημέρωσαν οι αδελφοί πατέρες ότι εμείς οι Αρτινοί έχουμε έναν Άγιο τον Μάξιμο που ήταν Βατοπεδινός μοναχός, στεναχωρήθηκα που δεν είχε την ανάλογη προβολή και ο κόσμος δεν τον γνώριζε. 

Τότε εκεί, στο Άγιο Όρος, άρχισα να ερευνώ και να μαθαίνω περισσότερα για τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό.  Τότε σκέφτηκα να κάνω ορισμένα πράγματα για τον Μάξιμο τον Γραικό.  Διαβάζοντας την ιστορία του συγκινήθηκα με την προσφορά του τη μεγάλη, για τη διάδοση της ορθοδοξίας.  Και τότε κάθισα και μελετώντας διαπίστωσα ότι ήταν κάτι διαφορετικό απ’ αυτό που ήθελαν να προβάλουν κάποιοι συγγραφείς.  Ήταν κάτι περισσότερο για μας τους Έλληνες.  Αν ήταν για τους Ρώσους ο φωτιστής τους, τους μύησε στον  ορθόδοξο χριστιανισμό, για τους Έλληνες  ήταν κάτι το διαφορετικό.  Έτσι σκέφτηκα αμέσως, μόλις πληροφορήθηκα από τις εφημερίδες περίπου το 1988, ότι οι Ρώσοι πρόκειται να κάνουν μεγάλη θρησκευτική γιορτή για την επέτειό τους και να αναγνωρίσουν εννέα αγίους, μεταξύ των οποίων κάποιους που αγαπούσαν περισσότερο στη Μόσχα, τον Άγιο Σέργιο και τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό, με δικιά μου πρωτοβουλία να προλάβω τους Ρώσους.  Γιατί τον Έλληνα Άγιο να τον αναγνωρίσουν πρώτα οι Ρώσοι και μετά οι Έλληνες;  Επειδή τότε η Άρτα δεν είχε Μητροπολίτη, είχε πεθάνει ο Ιγνάτιος ο Γ, πήγα στον φίλο μου τότε μακαριστό Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ, τον παρακάλεσα πολύ κάνοντας μια αίτηση να με βοηθήσει να πάρει απόφαση η Ιερά Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος και στη συνέχεια θα πήγαινα μόνος μου την απόφαση στην Κωνσταντινούπολη.  Παρουσιάστηκα στον Οικουμενικό Πατριάρχη μακαριστό Δημήτριο και τον παρακάλεσα να λάβει απόφαση η Ιερά Σύνοδος του Οικουμενικού Πατριαρχείου γρηγορότερα από τους Ρώσους.  Μου το υποσχέθηκε και το έκανε.  Ήταν η ευτυχέστερη στιγμή της ζωής μου.   Έτσι ξεκίνησα για τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό, την αναγνώρισή του. 

Μετά στο Άγιο Όρος οι Βατοπεδινοί μετά με γνώρισαν με τον μακαριστό πατέρα Γεράσιμο τον Μικραγιαννανίτη τον Υμνογράφο της Μεγάλης του Χριστού Εκκλησίας και τον παρακάλεσα να γράψει μια Ακολουθία.  Μου λέει, δεν γνωρίζω γι’ αυτόν πολλά πράγματα.  Του θύμισα ότι στο παρελθόν είχε γράψει ένα τροπάριο.  Μου ζήτησε να του γράψω κάποια πράγματα για τη ζωή του, για να συντάξει την Ακολουθία.  Πράγματι έκανε μια θαυμάσια ακολουθία αντάξια του Αγίου και είμαι περήφανος που συνέβαλα κι εγώ στο ελάχιστο.  Μετά απ’ αυτό σκέφτηκα ότι υπάρχουν στοιχεία για τον τάφο του και τα λείψανά του, γιατί λοιπόν να μην γίνει μια ανακομιδή και να αποκτήσουμε κάποια άγια λείψανα ή μέρος αυτών;   Ο Σεργκέι Μπελάεφ ιστορικός και αρχαιολόγος και η ταπεινότητά μου επανειλημμένως οχλήσαμε εγγράφως και με την παρουσία μου – πήγα δυο φορές στη Μόσχα – τον μακαριστό Πατριάρχη Μόσχα Αλέξιο, τον παρακαλέσαμε να προχωρήσουμε σε ανασκαφές, αλλά αυτός δείλιαζε, κι αν δεν είναι έτσι όπως τα λέτε, μας έλεγε, και βρεθούν άλλα οστά, θα επέλθει δυσφήμηση για την πρωτοβουλία μου έλεγε.  Τέλος όμως έδωσε την ευλογία και τελικά, επιστήμονες εξέτασαν τα οστά και έβγαλαν απόφαση ότι ήταν του Μαξίμου του Γραικού.  Έγινε η ανακομιδή…

Στην συνέχεια ο Καθηγούμενος  της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου ο Γέροντας Εφραίμ είχε την συγκινητική ιδέα να πάει μια μεγάλη συνοδεία Μητροπολιτών και Αγιορειτών μοναχών και επισήμων πολιτικών, να πάρει μέρος των Λειψάνων, πράγμα το οποίο έγινε κατά τη γιορτή της Παναγίας του Καζάν  Με μεγαλοπρέπεια δόθηκαν τα Άγια Λείψανα του Μαξίμου του Γραικού στον Μητροπολίτη Άρτης Ιγνάτιο Δ και στον Γέροντά μας τον Εφραίμ τον Καθηγούμενο  της Ιεράς Μονής Βατοπεδίου.  Και εδώ είναι μια συγκινητική λεπτομέρεια.  Ήθελε να επιστέψει στη Μονή της ζωής του, στη Μονή που αγάπησε, στη Μονή που μελέτησε,  στην Μονή που έγραψε.  Στην Ιερά Μονή  Βατοπεδίου.  Ήθελε να επιστρέψει να εγκαταβιώσει εκεί.  Δεν τα κατάφερε αλλά τελικά έγινε η επιθυμία του.  Τα Λείψανά του γύρισαν στην Μονή Βατοπεδίου.  Στην Μονή της μετανοίας του, στην Μονή που επιθυμούσε.  Είναι πολύ συγκινητικό αυτό, όχι μόνο για τους μοναχούς, αλλά και για εμάς του λαϊκούς,  και ιδιαίτερα για όσους πάσχιζαν για τη θεία και σεμνή προβολή του Μάξιμου του Γραικού.

 

Με ρωτήσατε ποιοι ήταν οι λόγοι : οι λόγοι ήταν ότι δεν έπρεπε να είναι άγνωστος ο Μάξιμος ο Γραικός.  Όχι ότι είναι καλύτερος άγιος, όλοι οι άγιοι είναι ίσιοι στην ορθοδοξία.  Αλλά αυτός ο άνθρωπος υπέφερε, μαρτύρησε.  Ήταν φωτιστής των Ρώσων.  Προέβαλε την Ελλάδα.  Υπάρχει όμως και ένας προσωπικός λόγος.  Το 1988 έγινε ένα συνέδριο από ρώσους, έλληνες και άλλους ευρωπαίους για να τιμήσουν τον Μάξιμο τον Γραικό.  Τότε η κ. Νίνα Σινίτσαινα πρόεδρος της Επιτροπής Εκδόσεων των Γνησίων Έργων του Μαξίμου του Γραικού στην ρωσική γλώσσα  -στην οποία επιτροπή συμμετείχαν οι Ντιμίτρι Μπουλάνιν, ο Ασήμοφ και άλλοι- αποφάσισαν να εκδόσουν σχολιασμένα τα έργα του Μαξίμου του Γραικού σε δέκα τόμους.

Τότε είπα κι εγώ μέσα μου: Κι εγώ θα εκδόσω τα άπαντα ελληνικά έργα το Μαξίμου.  Τα έργα του Μαξίμου του Γραικού χωρίζονται σε δύο ενότητες,  είναι το ρωσόγλωσσο έργο, τα πεζά του θρησκευτικά και θεολογικά κείμενα και το ελληνόγλωσσο έργο, το οποίο είναι μόνο ποιητικό.  Δηλαδή, Ακολουθίες, Παρακλητικοί κανόνες, διάφορα επιγράμματα.  Και είπα εγώ αφού οι Ρώσοι θέλουν να εκδώσουν το ρωσικό του έργο σε δέκα τόμους, θα εκδώσω κι εγώ σε όσους τόμους μπορώ το ποιητικό του έργο.  Για αυτό το σκοπό πήγα πολλές φορές στη Ρωσία, πήγα στη Βιέννη, πήγα στη Βενετία, έψαξα σε διάφορες βιβλιοθήκες για να  βρω διάφορα παλιά χειρόγραφα, απ’ τα οποία θα μπορούσα ν’ ανακαλύψω μερικά επιπλέον από τα τότε γνωστά επιγράμματα του Μαξίμου του Γραικού.  Με τις έρευνες αυτές ανακάλυψα ένα πολύ σπουδαίο μεγάλο επίγραμμα του Μαξίμου του Γραικού προς τιμήν του Αγίου Δημητρίου.  Αυτό ήταν προσωπική ανακάλυψη.  Όταν εξέδωσα αυτό το βιβλίο σχολιασμένο με το ποίημα, το προλόγισε ο Καθηγούμενος της Ιερά Μονής Γρηγορίου Γεώργιος Καψάνης… Εξέδωσα πέντε τόμους και η Ακαδημία με βράβευσε για αυτό το θέμα.  Συμπλήρωσα την ελληνική γραμματεία του 16ου αιώνα και έβαλα εκεί το ποιητικό  έργο του Μαξίμου του Γραικού.

 

Αλήθεια, εσείς που έχετε μελετήσει τα κείμενα του Αγίου Μαξίμου του Γραικού, τι πιστεύετε ότι θα έλεγε ο Άγιος για την κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα;

 

Θα σας πω τι έλεγε στους Ορθοδόξους Ρώσους.  Όταν απομακρύνεστε από τη διδαχή, τη διδασκαλία του Ιησού Χριστού, οι κοινωνίες αυτοκαταστρέφονται.  Όταν δεν υπάρχουν ηθικές αξίες και αρχές, όταν δεν υπάρχει ηθική στις σχέσεις των ανθρώπων, όταν δεν υπάρχει αλληλεγγύη μεταξύ των ανθρώπων όταν δεν υπάρχει δικαιοσύνη μεταξύ των ανθρώπων, όταν υπάρχει μίσος, έτσι μπορούν  να  καταστραφούν  μια κοινωνία, η γειτονιά, οι κοινωνικοί θεσμοί.  Ο μόνος συνδετικός κρίκος είναι η διδαχή του Ιησού Χριστού.,  Η Ορθόδοξη Εκκλησία είναι η μοναδική λύση για να προοδεύει μια κοινωνία ανθρώπων.  Ειδικά στην Ελλάδα η απομάκρυνση από το χριστιανισμό μας έφερε σ’ αυτά τα χάλια.

 

Να μιλήσουμε τώρα για τα βιβλία σας για τον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό;

 

Έχω γράψει είκοσι βιβλία για τον Άγιο.  Το τελευταίο έχει τον τίτλο Η Δίκη του Μαξίμου του Γραικού.  Θεμελιώνει τη δίκη σ’ ένα κοινωνικό θρησκευτικό  και πολιτικό περιβάλλον.  Στο βιβλίο μου αναφέρομαι αρχικά στη Ρωσία τον 16ο αιώνα και στον Μάξιμο τον Γραικό.  Συνεχίζω με τα αίτια της δίκης, ένα θέμα δυσδιάκριτο.  Γράφω για τα χαλκευμένα πρακτικά της δίκης, για το δικαστήριο, τους παράγοντες της δίκης και στη συνέχεια για την πρώτη υποδικία το  1525 και τη δεύτερη το 1531.  Εντωμεταξύ ο Άγιος είχε κλειστεί (με ισόβια κάθειρξη)στη Μονή Βολοκολάμσκ με απόφαση του 1525 και στη Μονή του Ντβερκ με  απόφαση του 1531.  Στις φυλακές έγραψε τα καλύτερά του έργα, κάτω από πολύ δύσκολες συνθήκες, κυρίως όταν του δεν του έδιναν ούτε πένα ούτε χαρτί για να γράψει, ούτε του επέτρεπαν να μεταλάβει, και σημειώστε ότι όλοι αυτοί εκκλησιαστικοί και άλλοι παράγοντες που του φέρθηκαν με τέτοια σκληρότητα και τον εδίωξαν  πέθαναν, ενώ εκείνος παρ’ όλα τα μαρτύριά του επέζησε και πέθανε πολύ αργότερα.  Το βιβλίο αυτό αναφέρεται και στη μετά θάνατον αναγνώριση του Αγίου Μαξίμου του Γραικού.  Το Άγιο Ορος με βράβευσε με περγαμηνή -με πολύ επαινετικά λόγια-, υπογεγραμμένη από τον Καθηγούμενο της Μονής Βατοπεδίου τον Γέροντα Εφραίμ και έχει γίνει και παρουσίαση του βιβλίου αυτού το 2011.

 

Πώς αισθάνεστε για την απονομή του Χρυσού Μεταλλίου Πνευματικής Αξίας Α΄ Τάξεως της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών.  Τι σημαίνει για εσάς;

 

Ως άνθρωπο και ερευνητή με κολακεύει, με ενθουσιάζει και με συγκινεί διότι είναι μια αναγνώριση κόπων που αναβιβάζει το πνεύμα των συνανθρώπων μου.  Έγραψα με μερικά πράγματα που είναι δύσκολο να γράψει κανείς.  Και αυτή η δημιουργία ήταν χαρά για μένα.  Αυτή η χαρά όταν βλέπω να αναγνωρίζεται από ομότεχνους και συναδέλφους, με συγκινεί ιδιαίτερα.  Με υποχρεώνει να μη σταματήσω μέχρι τελευταία στιγμή, κρατώντας στο χέρι μου το μολύβι, να γράφω συνέχεια για το Μάξιμο Γραικό.  Και τώρα που με ρωτήσατε, σας λέω ότι η απονομή με ωθεί σ’ αυτό . Και θα συνεχίσω.  Ξέρετε δεν έχει εκδοθεί η Ακολουθία του Μάξιμου του Γραικού.  Μ’ αυτό το έργο σκοπεύω να ασχοληθώ.

 

 

Κατερίνα Χουζούρη

 

(Είναι το πρώτο μέρος της συνέντευξης που παραχώρησε στην Πεμπτουσία ο κ. Τσιλιγιάννης και αφορά στον Άγιο Μάξιμο τον Γραικό.  Θα ακολουθήσει το δεύτερο μέρος που αφορά στο Έργο του για την Αγία Θεοδώρα Βασίλισσα και Πολιούχο της Άρτας).