3 Οκτωβρίου 1942: η πρώτη επιτυχής εκτόξευση του πυραύλου V-2

Στις 3 Οκτωβρίου 1942 στο Peenemünde (Πενεμούντε) της Βαλτικής πραγματοποιήθηκε από τους Γερμανούς η πρώτη εκτόξευση πυραύλου σε υποτροχιακή* πτήση. Επρόκειτο για τον πύραυλο Α4 που εκτοξευόταν σε ύψος 84,5 χιλιομέτρων, αναπτύσσοντας ταχύτητα τετραπλάσια του ήχου και χρησιμοποιήθηκε στη συνέχεια (με την ονομασία V2) από τη ναζιστική Γερμανία, μαζί με τον πύραυλο V1 που προηγήθηκε, ως όπλο εναντίον των συμμάχων.

Ο Α4 (Aggregat-4) ήταν μέρος της σειράς πυραύλων που σχεδίασε και κατασκεύασε για λογαριασμό της ναζιστικής Γερμανίας ο Βέρνερ φον Μπράουν (Werner von Braun). Έγινε δε γνωστός σαν V2 (Vergeltungswaffe 2, που στα γερμανικά σημαίνει «όπλο της εκδίκησης».

Ο V2 χρησιμοποιούσε υγρά καύσιμα (αιθυλική αλκοόλη και υγρό οξυγόνο) με 56.000 λίβρες ώση (25 τόνοι), ανέπτυσσε μέγιστη ταχύτητα 6.120 χλμ./ώρα και μετέφερε εκρηκτικά ισχύος 800 kg TNT. Είχε μήκος 14 μέτρα, διάμετρο 1,6 μ. ήταν εφοδιασμένος με αδρανειακό σύστημα πλοήγησης και κατά την πτήση του μπορούσε να φτάσει σε ύψος 100 χιλιομέτρων, ενώ η ακτίνα δράσης που άγγιζε τα 320 χλμ.

Η πρώτη επιτυχής εκτόξευση πυραύλου V1, του πρώτου «ιπτάμενο πύραυλου» (γνωστού και ως ιπτάμενη βόμβα) είχε πραγματοποιηθεί το Δεκέμβριο του 1942.

Από το 1936 έως το 1945, το Heeresversuchsanstalt ήταν ένα από τα πιο σύγχρονα τεχνολογικά κέντρα παγκοσμίως. Κατά καιρούς εργάζονταν εκεί 15.000 άνθρωποι, επιστήμονες, αλλά κυρίως ξένοι εργάτες που εκτελούσαν καταναγκαστική εργασία.

Το 1943 το στρατιωτικό κέντρο ερευνών βομβαρδίστηκε από την βρετανική πολεμική αεροπορία (RAF – Royal Air Force). Προκειμένου να προστατευτεί η παραγωγή των πυραύλων ο Χίτλερ μαζί με τον υπουργό εξοπλισμών, Άλμπερτ Σπερ και τον αρχηγό των SS, Χάινριχ Χίμλερ αποφάσισαν να δημιουργήσουν υπόγειες μονάδες παραγωγής. Τα υπόγεια στρατόπεδα συγκέντρωσης «Μιτελμπάου-Ντόρα» βρίσκονταν στο Νορντχάουζεν του Τύριγκεν.

Η καταναγκαστική εργασία για την παραγωγή των πυραύλων V1 και V2 κάτω από τη γη ξεκίνησε τον Ιανουάριο του 1944 και συνεχίστηκε έως τον Μάρτιο του 1945. Το στρατόπεδο μετρούσε περίπου 60.000 κρατούμενους, εκ των οποίων οι 20.000 άφησαν εκεί την τελευταία τους πνοή λόγω των απάνθρωπων συνθηκών εργασίας και διαβίωσης.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ παγκοσμίου πολέμου περίπου 22.000 V1 και 3.000 V2 έπλητταν πόλεις του Βελγίου, της Γαλλίας και της Μεγάλης Βρετανίας.

Από τον Ιούνιο του 1944 μέχρι και το Μάρτιο του 1945 Λονδίνο δεχόταν την επίθεση των όπλων «εκδίκησης» του Χίτλερ, δηλαδή των πυραύλων V1 και V2. Οι εκτιμήσεις σε σχέση με τον ακριβή αριθμό των θυμάτων ποικίλουν, οι Βρετανοί πάντων θεωρούν ότι οι επιθέσεις αυτές είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο 8.938 Λονδρέζων, και τον σοβαρό τραυματισμό άλλων 25.000, καθώς επίσης και την καταστροφή δεκάδων χιλιάδων σπιτιών και άλλων κτιρίων.

Μετά τη λήξη του πολέμου σχέδια και επιστήμονες παραδόθηκαν στους Συμμάχους. Οι περισσότεροι από αυτούς μετακόμισαν είτε στην ΕΣΣΔ είτε στις ΗΠΑ. Ο φον Μπράουν και το τεχνικό επιτελείο του βρέθηκε στην άλλη μεριά του Aτλαντικού. Η έρευνα για τους πυραύλους άρχισε δειλά – δειλά να ξεφεύγει από τα στενά στρατοκρατούμενα πλαίσια. Παρόλ’ αυτά ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων κατά τη ψυχροπολεμική περίοδο ήταν αυτός που σηματοδότησε την αυγή της διαστημικής εποχής με την χρησιμοποίηση πυραύλων για την εκτόξευση διαστημοσυσκευών.

Η αξία της τεχνολογικής επιτυχίας των γερμανών μηχανικών επισκιάζεται από τον τεράστιο αριθμό θυμάτων που προκάλεσαν κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο οι πύραυλοι που αυτοί σχεδίασαν. Αυτό, παρά το γεγονός ότι η βλάβη που προκάλεσαν οι V-1 και V-2 θεωρείται από στρατιωτική άποψη ασήμαντη. Ο ίδιος ο Σπερ θα έγραφε αργότερα ότι ενώ τα συμμαχικά βομβαρδιστικά μπορούσαν να ρίξουν 300 τόνους βομβών σε μία μέρα στη Γερμανία, ο Χίτλερ μπορούσε να απαντήσει μόνο με 30 πυραύλους V2, εκρηκτικής ισχύος 24 τόνων. Ο Σπερ θεωρούσε –εκ των υστέρων- ότι οι προσπάθειες των Γερμανών θα έπρεπε να είχαν επικεντρωθεί στην εξέλιξη αντιαεροπορικών πυραύλων.

Σήμερα, στις παλιές εγκαταστάσεις του στρατιωτικού κέντρου ερευνών, βρίσκεται το Ιστορικό-Τεχνολογικό Μουσείο Πενεμούντε (Historisch-Technisches Museum Peenemünde, HTM). Το ΗΤΜ δέχεται κάθε χρόνο 200.000 επισκέπτες από όλο τον κόσμο και κατατάσσεται ανάμεσα στα μεγαλύτερα μουσεία της Γερμανίας.

Παρατήρηση*: Οι διαστημικές πτήσεις διακρίνονται σε υποτροχιακές και τροχιακές. Υποτροχιακές θεωρούνται οι πτήσεις κατά τις οποίες η ταχύτητα του πυραύλου δεν ξεπερνά την πρώτη κοσμική ταχύτητα (περίπου 11 χλμ./δευτερόλεπτο), την ταχύτητα δηλαδή που πρέπει να αναπτύξει ένα σκάφος για να τεθεί σε τροχιά γύρω από τη Γη. Επίσης, θεωρείται ότι το  διάστημα αρχίζει σε ύψος 100 χιλιομέτρων (62 μίλια) από την επιφάνεια της γης. Ωστόσο οι Ηνωμένες Πολιτείες χρησιμοποιούν κάποιες φορές ως όριο τα 80 χιλιόμετρα (50 μίλια). Υπό αυτή την έννοια μπορεί κανείς να δει να αναφέρεται η εκτόξευση του Α4 ως η πρώτη επιτυχής εκτόξευση πυραύλου στο διάστημα.

Συντάχθηκε από το δημοσιογραφικό επιτελείο της ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑΣ με στοιχεία από: wikipedia, www.flyingbombsandrockets.com, www.dw.de