4 Οκτωβρίου 1957: η εκτόξευση του Σπούτνικ

4 Οκτωβρίου 2012

 

Πριν από 55 χρόνια, η Γη αποκτούσε τον πρώτο της τεχνητό δορυφόρο, μια μικρή μεταλλική σφαίρα που έμεινε στην ιστορία ως Σπούτνικ (από το ρωσικό Спунтик που σημαίνει δορυφόρος). Ο ανταγωνισμός των υπερδυνάμεων στο χώρο του διαστήματος ξεκινούσε και η επιτυχία του εγχειρήματος της Σοβιετικής Ένωσης εκτός από μόνο επιστημονική βαρύτητα είχε σίγουρα και πολιτικές προεκτάσεις.

Ο πύραυλος φορέας εκτοξεύθηκε στις 4 Οκτωβρίου του 1954, στις 19:28:34 ώρα Γκρίνουιτς από το κοσμοδρόμιο Μπαϊκονούρ (που τότε έφερε την ονομασία Τιούρα-Ταμ) και κατάφερε να θέσει τον σπούτνικ στην επιθυμητή τροχιά, της οποίας το υψηλότερο σημείο (απόγειο) βρισκόταν σε υψόμετρο 947 χιλιομέτρων από την επιφάνεια της Γης, και το χαμηλότερο (περίγειο) σε ύψος 228 χιλιομέτρων. Το τροχιακό επίπεδο σχημάτιζε με το επίπεδο του ισημερινού γωνία (έγκλιση) περίπου 65°. Η πραγματοποίηση μιας ολόκληρης περιφοράς του σπούτνικ γύρω από τη Γη, όταν αυτός τέθηκε σε τροχιά, διήρκεσε 96,17 λεπτά.

Ο δορυφόρος είχε τη μορφή σφαίρας διαμέτρου 58 εκατοστών και ζύγιζε 83,6 κιλά, έφερε δε ένα ραδιοφωνικό πομπό με 2 τροφοδοτικά και 4 κεραίες μήκους 2,4 έως 2,9 μέτρων. Το περίβλημά του ήταν κατασκευασμένο από κράμα αλουμινίου.

Ο Σπούτνικ βρισκόταν υπό συνεχή παρακολούθηση με οπτικά μέσα και ραδιοτεχνικά μέσα για τυχόν αλλαγές της τροχιάς του. Κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του, από τις 4 Οκτωβρίου του 1957 μέχρι τις 4 Ιανουαρίου του 1958, ο σπούτνικ πραγματοποίησε 1.400 περιφορές γύρω από τη Γη.

Μεγάλη επιστημονική σημασία είχε η παρατήρηση των ραδιοκυμάτων που εξέπεμπε ο Σπούτνικ. Σκοπός του δορυφόρου ήταν η μελέτη της ιονόσφαιρας και διαπερατότητάς της από τα ραδιοκύματα, η επαλήθευση των δεδομένων και των υπολογισμών που χρησιμοποιήθηκαν για να τεθεί ο Σπούτνικ σε τροχιά, αλλά και η μελέτη της πυκνότητας των ανωτέρων στρωμάτων της ατμόσφαιρας.

Μέχρι τότε, οι βασικές πληροφορίες για την ιονόσφαιρας λαμβάνονταν από την μελέτη των ραδιοκυμάτων που εκπέμπονταν από τη Γη και ανακλώντο από την ιονόσφαιρα. Η τοποθέτηση του Σπούτνικ σε τροχιά έδωσε τη δυνατότητα της λήψης για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα ραδιοσημάτων σε δύο διαφορετικές συχνότητες (20,005 και 40,002 МHz με τη μορφή τηλεγραφικών σημάτων διάρκειας 0,3 δευτερολέπτων) από περιοχές της ιονόσφαιρας οι οποίες προηγουμένως δεν ήταν προσιτές και βρίσκονταν πάνω από το μέγιστο του ιονισμού και ίσως ακόμη και πάνω από την ιονόσφαιρα.

Επικεφαλής της ομάδας των μηχανικών που κατασκεύασαν τον Σπούτνικ ήταν ο υπεύθυνος του διαστημικού προγράμματος της ΕΣΣΔ, Σεργκέι Πάβλοβιτς Κορολιόφ