Η θέση της Ορθοδοξίας δεν είναι στο περιθώριο, αλλά στο κέντρο των κοινωνικών ζυμώσεων

Όταν σκέπτομαι την Ορθοδοξία στους επόμενους αιώνες, την οραματίζομαι ανοικτή στην εξέλιξη, στις νέες συνθήκες που διαμορφώνονται από την επιστήμη, την τέχνη, την τεχνολογία. Και τους Ορθοδόξους έτοιμους να κατανοήσουν και να χρησιμοποιήσουν τους κώδικες επικοινωνίας που θα διαμορφωθούν. Η θέση της Ορθοδοξίας δεν είναι στο περιθώριο της ιστορίας, αλλά στο κέντρο των κοινωνικών ζυμώσεων, στην πρωτοπορία της προόδου…

Διάφοροι ιστορικοί λόγοι συνέδεσαν ιδιαίτερα την Ορθοδοξία με διάφορους λαούς. Δεν πρέπει όμως να λησμονούμε ότι – όπως τόνισε ο Απ. Παύλος στην ομιλία του στην Αθήνα – ο Θεός «εποίησεν εξ ενός αίματος παν έθνος ανθρώπων… ζητείν τον Θεόν» (Πράξ. 17: 26-27). Κανένα έθνος δεν έχει αποκλειστικότητα στην αγάπη Του. Η ταύτιση έθνους και Εκκλησίας αδικεί τη φύση της «μιας, αγίας, καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας». Παραθεωρεί βασικά στοιχεία του χριστιανικού πιστεύω. Η προσοικείωση της Ορθοδοξίας από ένα έθνος ή ορισμένα έθνη επ’ ουδενί δικαιολογεί την αντίληψη ότι αποτελεί αποκλειστική τους ιδιοκτησία. Ο σεβασμός και η διατήρηση της ταυτότητός μας είναι φυσικό και αναγκαίο. Ο περιορισμός όμως του Χριστού σε εθνικά πλαίσια μπορεί να καταλήξει έμμεσα στην άρνησή Του.

Επιβάλλεται η στενότερη συνεργασία όλων των Ορθοδόξων Αυτοκεφάλων Εκκλησιών, η ουσιαστική αλληλοστήριξη, αλλά και η καλλιέργεια της οικουμενικής συνειδήσεως της Ορθοδοξίας. Ενωμένοι με τον Χριστό μέσα στην Εκκλησία Του, υπερβαίνουμε το προσωπικό μας «εγώ» ή το εθνικό μας «εμείς», για να συναντήσουμε με κατανόηση και αγάπη όλους τους ανθρώπους και όλους τους λαούς. Με σταθερό όραμα: μια παγκόσμια κοινωνία αγάπης.

Είναι εξάλλου αναγκαίο να παραμείνουμε ανοικτοί και εποικοδομητικοί στο διάλογο με τους ανθρώπους διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων ή φιλοσοφικών τοποθετήσεων, ‘‘αληθεύοντες εν αγάπη’’ (Εφεσ. 4:15). Το ορθόδοξο ήθος επιβάλλει ειλικρινή σεβασμό προς την ιδιαιτερότητα και την ελευθερία του άλλου, ανεξαρτήτως του τι πιστεύει ή του αν πιστεύει. Φανατισμός και ξενοφοβία, μετατροπή του εκκλησιαστικού φρονήματος σε ιδεολογικά σκευάσματα, δεν συμβαδίζουν με το ελεύθερο πνεύμα της Ορθοδοξίας. Χρειάζεται νηφάλια κατανόηση, ήρεμη κριτική αντιμετώπιση, συνέπεια και συνεργασία με τους ανθρώπους καλής θελήσεως, για την επικράτηση της ειρήνης και τη συναδέλφωση όλων των λαών…

Στους αιώνες που έρχονται, στη ζωή και τη δράση μας οι Ορθόδοξοι – εμπνεόμενοι από την πληρότητα, που η «καθολικότητα» της Εκκλησίας μας εκφράζει, και από την οικουμενική μας ευθύνη, που αυτή η πληρότητα συνεπάγεται – οφείλουμε να μετέχουμε ενεργώς στα παγκόσμια δρώμενα. Ολόκληρη η Εκκλησία, «το μυστικό Σώμα του Χριστού», καλείται να προσφέρει διαχρονικά ολόκληρο το Ευαγγέλιο της Αγάπης, με ειλικρινή σεβασμό προς την ιδιοτυπία κάθε λαού και πολιτισμού, προς την ελευθερία και  την αξιοπρέπεια κάθε ανθρώπινου προσώπου, με ανυπόκριτη αγάπη για τον όλο άνθρωπο, για κάθε έκφραση της ανθρώπινης ζωής…

Συνοπτικά το ουσιαστικό μήνυμα της Εκκλησίας αφορά στον κάθε άνθρωπο και έχει παγκόσμια σημασία. Για να ανταποκριθεί στη μεγάλη αποστολή της η Ορθοδοξία, στα παγκόσμια δρώμενα, θα πρέπει να διατηρήσει αλώβητο τον μυστηριακό, σωτηριολογικό χαρακτήρα της, να είναι ανοικτή στις αδιάκοπες αναζητήσεις της ανθρωπότητος, και να ζει με συνέπεια την αναστάσιμη συνείδησή της και την οικουμενική της ευθύνη.

Αναστασίου Γιαννουλάτου (Αρχιεπισκόπου Τιράνων και πάσης Αλβανίας), Παγκοσμιότητα και Ορθοδοξία, σ. 270-272.