Julian Nida-Rümelin: Δημοκρατία και αλήθεια

8 Νοεμβρίου 2012

Στο βιβλίο αυτό ο Καθηγητής της Πολιτικής Θεωρίας στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου J. Nida-Rümelin εξετάζει την σχέση δημοκρατίας και αλήθειας.  Στον πρόλογό του γράφει χαρακτηριστικά ότι «η δημοκρατία χωρίς την αξίωση για αλήθεια είναι κενή περιεχομένου. Η δημοκρατία δεν είναι ένα απλό παιχνίδι συμφερόντων. Οι πολιτικές κρίσεις δεν συνιστούν απλώς αποφάσεις χωρίς αιτιολόγηση και χωρίς ηθικό περιεχόμενο» (σ. iii).

Τα τέσσερα κεφάλαια του βιβλίου πραγματεύονται διαφορετικές διαστάσεις της σχέσεως του φιλοσοφικού με τον πολιτικό λόγο, με κριτική αποτίμηση των θεωριών κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ου αι. Τονίζει, μεταξύ άλλων, ο συγγραφέας τον διαβουλευτικό χαρακτήρα της δημοκρατίας, ο οποίος «ενδεχομένως να έχει περιοριστεί σήμερα σε σχέση με τα καλύτερα χρόνια της μεταπολεμικής δημοκρατίας- μέσω της ανάπτυξης των μέσων ενημέρωσης τα τελευταία χρόνια, της αυξανόμενης επικράτησης των οπτικών μέσων έναντι των εντύπων … της χαρακτηριστικής συντόμευσης των πολιτικών θέσεων μέσω της σκηνοθεσίας της πολιτικής» (σ. 33). Παράλληλα, ο J. Nida-Rümelin εξετάζει το πρόβλημα της σύγχρονης ηθικής κρίσεως, δεχόμενος ότι υπάρχει κρίση όχι της ιδίας της ηθικής αλλά της ηθικής θεωρίας, «που είναι αποτέλεσμα μιας ορθολογιστικής και βεβαιωτιστικής παρεξήγησης της αιτιολόγησης ηθικών κανόνων» (σ. 89).

Ζητήματα της ηθικής φιλοσοφίας, όπως οι ηθικοί κανόνες, τα ηθικά κίνητρα, η ηθική κριτική ορθολογικότητα, τα ατομικά συμφέροντα και οι ατομικές επιδιώξεις ενδιαφέρουν οπωσδήποτε και την πολιτική θεωρία αλλά και την πολιτική πράξη. Δεν μπορεί παρά να συμφωνήσει κανείς με τον συγγραφέα, όταν αυτός γράφει ότι «κατά παράδοση ήταν, και είναι ακόμη, καθήκον της πολιτικής να δημιουργήσει εκείνο το κανονιστικό πλαίσιο, που δεν θα επιτρέπει στη δυναμική της καπιταλιστικής αγοράς να ζημιώνει μόνιμα την ιδέα της ίσης ελευθερίας [των πολιτών]» (σ. 144).

Αν και το βιβλίο απαιτεί ένα ορισμένο φιλοσοφικό υπόβαθρο του αναγνώστη, νομίζω ότι μπορεί και πρέπει να αναγνωσθεί τόσο από τους πολιτικούς, όσο και από τους πολίτες, που επιζητούν ακόμα την παρουσία της αλήθειας ως γνώμονος της πολιτικής πράξεως. Δεν είναι άνευ σημασίας το γεγονός ότι ο Καθηγητής J. Nida-Rümelin διετέλεσε αναπληρωτής υπουργός, αρμόδιος για πολιτιστικά θέματα, στην κυβέρνηση Σρέντερ (2001-2002).

 
Δημοκρατία και αλήθεια
Julian Nida-Rümelin
μετ. Α. Κοντογιώργη
ISBN 978-960-6757-18-1
εκδ. Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων
Αθήνα 2009, σελ. 172.