Μας ψεκάζουν; Πώς άρχισαν όλα

Τα τελευταία χρόνια έχει αναπτυχθεί στον τόπο μας μια (παρα)φιλολογία σχετικά με τους ψεκασμούς, οι οποίοι υποτίθεται ότι τελούνται από γνωστές ή άγνωστες δυνάμεις, για να κρατήσουν τους πολίτες πειθήνιους (σαν να μην υπάρχουν άλλες μέθοδοι…). Όπως συμβαίνει όμως και σε πλήθος άλλων περιπτώσεων, οι σχετικές αντιλήψεις δεν αποτελούν αμιγώς ελληνικό προϊόν, αλλά έχουν πρωτοδιατυπωθεί καταρχάς στην αλλοδαπή και κατόπιν εισάγονται στην εγχώρια συζήτηση ως συνταρακτικές αποκαλύψεις.

Η υλική βάση αυτών των υποθέσεων ανάγεται στους ψεκασμούς νεφών για την ενδυνάμωση ή την αποφυγή βροχοπτώσεων. Από τη δεκαετία του 1960, ακόμη, είχαν παρατηρηθεί ίχνη από εκπομπές τριμεθυλο-αργιλίου λόγω πυραύλων που εκτοξεύονταν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας για στρατιωτικούς ή μετεωρολογικούς σκοπούς. Είναι εξάλλου γνωστό ότι η ένωση του τριμεθυλο-αργιλίου με το οξυγόνο ισοδυναμεί με καύση που συνοδεύεται από εκπομπή φωτός.

Πολλές από τις αιτιάσεις των υποστηρικτών των ψεκασμών βασίζονται επίσης στο γεγονός των δοκιμών διασποράς βιολογικού υλικού, που έγιναν κυρίως στο Ηνωμένο Βασίλειο (κατά βάση στην περιοχή του Dorset, από το στρατιωτικό πλοίο «Icewhale»), αλλά και στις Η.Π.Α., κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου. Οι δοκιμές πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο της προφύλαξης από το ενδεχόμενο βιολογικής επίθεσης από τις χώρες του τότε Συμφώνου της Βαρσοβίας και δεν αποδείχθηκε ότι ήταν ιδιαίτερα επικίνδυνες για τον πληθυσμό (εξάλλου διακόπηκαν από τα μέσα της δεκαετίας του 1970). Σε άλλους, πάλι, ξύπνησαν οι μήνες του πανικού που προκλήθηκε το 1981, όταν ο Κυβερνήτης της Καλιφόρνια έδωσε εντολή ψεκασμών για να αντιμετωπιστούν οι μύγες των μεσογειακών φρούτων, που είχαν αυξηθεί επικίνδυνα. Πολλοί τότε θεώρησαν ότι οι ουσίες που χρησιμοποιήθηκαν ήταν επικίνδυνες για τον πληθυσμό.

Αυτό που σε γενικές γραμμές ισχύει είναι η απόδοση των εικόνων που προκαλούν τα σωματίδια πάγου, τα οποία σχηματίζονται από τις εκπομπές των αεριωθούμενων αεροπλάνων και στη συνέχεια εξατμίζονται (γνωστών και ως ιχνών συμπύκνωσης, για συντομία «contrails», από τη σύντμηση των λέξεων condensation/συμπύκνωση και trails/ίχνη), στα υπολείμματα των υποτιθέμενων μυστικών ψεκασμών με χημικές ουσίες, που διενεργούν οι κυβερνήσεις (τα οποία έλαβαν την ονομασία «chemtrails» από τη συνένωση των λέξεων chemical/χημικό και trail/ίχνος). Με άλλα λόγια τα φυσικώς παραγόμενα contrails εκλαμβάνονται σαν ύποπτα chemtrails.

Τα ίχνη των αεροπλάνων (contrails) χρονολογούνται ήδη από την εποχή που τα αεροσκάφη πετούσαν σε ύψη στα οποία οι ατμοσφαιρικές συνθήκες επέτρεπαν την εμφάνιση και διατήρησή τους. Οι πρώτες φωτογραφίες με τέτοια ίχνη λαμβάνονται ήδη από τα 1918. Ωστόσο, η εμφάνιση των ιχνών στον ουρανό δεν έπαυε να εντυπωσιάζει και να δημιουργεί απορίες για δεκαετίες. Εντοπίζονται, έτσι, αρκετά δημοσιεύματα στον Τύπο των Ηνωμένων Πολιτειών από τη δεκαετία του ’50 που περιγράφουν την εμφάνιση των περίεργων αυτών σχηματισμών στον ουρανό. Σε πολλές περιπτώσεις τα ίχνη των αεροπλάνων συνδέονται ευθέως με το αγαπημένο θέμα της εποχής, την εμφάνιση UFO! Σε μια περίπτωση, το 1920 ένα τέτοιο ίχνος συνδέθηκε με τη διέλευση … κομήτη.

Ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90 είχαν αρχίσει να διατυπώνονται οι πρώτες αναφορές για υποτιθέμενους ψεκασμούς από την κυβέρνηση των Η.Π.Α. Όλα ξεκίνησαν από το δημοσιογράφο Richard Lew Finke μέσα από την κατασκευή ενός ηλεκτρονικού μηνύματος (e-mail). O Finke (1952-2011) ήταν ενεργό μέλος της «Χριστιανικής Εκκλησίας του Fairfield» (προτεσταντική παραφυάδα ενθουσιαστικών τάσεων, ίδρ. 1860), περιέγραφε τον εαυτό του ως «δίκαιο μάγκα» και ήταν υπεύθυνος στο ραδιοφωνικό σταθμό WLRY, που εξέφραζε τη λεγόμενη «χριστιανική δεξιά» (γνωστή από τις στενές διασυνδέσεις της με την κυβέρνηση του G.W. Bush). Όπως φαίνεται, ιδιαίτερη καμπή στο ρόλο του Finke σχετικά με το ζήτημα των «ψεκασμών» υπήρξε η γνωριμία του με το συντοπίτη του (ήταν και οι δύο από το Οχάιο) L.W. Harris.

Ο μικροβιολόγος Larry Wayne Harris φέρεται πως συμμετείχε κατά τη δεκαετία του ’80 στη νεοναζιστική οργάνωση «Άρια Έθνη» (Aryan Nations) ως … υπολοχαγός. Φαίνεται όμως, ότι κατά την επόμενη δεκαετία είχε αποχωρήσει απ’ αυτήν. Ήταν γνωστός για τα σενάρια που εξύφαινε και εξήπταν τη φαντασία των μελών του υπερσυντηρητικού «Πατριωτικού Κινήματος» (Patriot Movement). Το όνομα του Harris απασχόλησε την κοινή γνώμη το 1995, όταν εργαζόταν σε Εργαστήρια Καθαρισμού Υδάτων και κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποίησε επιστολόχαρτα της Εταιρείας για να παραγγείλει βακτήρια βουβωνικής πανώλης από εξειδικευμένα εργαστήρια. Στο μεταξύ, το ίδιο έτος δημοσίευσε ηλεκτρονικά (on line) το βιβλίο Bacteriological Warfare: A Major Threat to North America (Βακτηριολογικός Πόλεμος: Μια μείζων απειλή για τη Βόρειο Αμερική). Απολογούμενος ο ίδιος δήλωσε ότι χρειάστηκε το συγκεκριμένο υλικό για να καταστήσει περισσότερο αξιόπιστο το περιεχόμενο του βιβλίου του. Eπίσης, μολονότι, θεωρούσε ότι το έργο θα βοηθούσε στην αμερικανική απάντηση απέναντι σε γυναίκες από το Ιράκ που θα επιχειρούσαν να πλήξουν τις ΗΠΑ με βιολογικά όπλα, το κείμενό του χαρακτηρίσθηκε ως «Οδηγίες χρήσης για υποψήφιους βιο-τρομοκράτες». Πολλοί υποπτεύθηκαν ακόμη ότι δημιούργησε όλο το θόρυβο ο ίδιος, για να προωθήσει τις πωλήσεις του βιβλίου του.

Το 1998 κατηγορήθηκε για κατοχή θανατηφόρου άνθρακα (βιολογικό όπλο). Αν και αποδείχθηκε ότι το υλικό που κατείχε ήταν νόμιμο, υπήρξαν ωστόσο ένορκες καταθέσεις ότι είχε ισχυριστεί πως διέθετε ικανή ποσότητα βιολογικού υλικού για να εξοντώσει μία πόλη. Στην απολογία του ο Harris ισχυρίστηκε ότι ήταν πράκτορας της αμερικανικής υπηρεσίας πληροφοριών CIA – ούτε κάτι τέτοιο αποδείχθηκε όμως. Ισχυρίστηκε, επίσης, ότι βρήκε επικίνδυνο βιολογικό υλικό σε χώρους ταφής ζώων που είχαν προσβληθεί. Με παρόμοιες περγαμηνές, ο Harris θεωρούνταν από παρουσιαστές σε Μέσα Ενημέρωσης, οι οποίοι συνήθιζαν να διακινούν καταστροφολογικά σενάρια (και ενίοτε να πωλούν υλικά που προστατεύουν από τους αντίστοιχους κινδύνους), ως ο κατεξοχήν ειδικός επί του βιολογικού πολέμου.

Ο περισσότερο συνεσταλμένος Finke και ο πιο τολμηρός Harris συνέστησαν το 1997 μία συμβουλευτική εταιρεία για την αντιμετώπιση και αποκατάσταση βιολογικών καταστροφών, ονόματι LWH. Μέσω αυτής κατέκλυσαν το Διαδίκτυο με προειδοποιητικά μηνύματα περί επικείμενων βιολογικών επιθέσεων από το Ιράκ. Εικάζεται ότι η δραστηριότητα αυτή ωφέλησε θεαματικά τις πωλήσεις των σχετικών ηλεκτρονικών βιβλίων, στις υπερσυντηρητικές μεσοδυτικές πολιτείες των ΗΠΑ.

Την ίδια περίοδο, τα ονόματα των Finke και Harris εμπλέκονται και σε μία συζήτηση που ανοίγει σχετικά με το είδος των καυσίμων που χρησιμοποιούν τα αεροπλάνα. Το περιεχόμενο της συζήτησης είναι σχετικό με εκείνο των «χημικών ιχνών», καθώς αφορά τον προβληματισμό για το αν τα καύσιμα των αεροπλάνων περιέχουν διβρωμοαιθάνιο (EDB), ένωση η καύση της οποίας δημιουργεί επικίνδυνους ρύπους για την ανθρώπινη υγεία. Εκείνη η συζήτηση περιείχε πολλές ομοιότητες με τους ψεκασμούς: υποψίες (αλλαγή της σύνθεσης των καυσίμων των αεροπλάνων, φήμες για επιβολή προστατευτικών στολών εργασίας στους τεχνικούς ανεφοδιασμού), νόθευση των δεδομένων (σύγχυση των προφυλάξεων από το καρκινογόνο βενζόλιο με τις υποτιθέμενες νέες προφυλάξεις για το διβρωμοαιθάνιο, παραθεώρηση της σκοπιμότητας αντικατάστασης των καυσίμων – που ήταν η ασφάλεια, παραγνώριση της χρήσης του διβρωμοαιθανίου σε παλαιότερες μορφές βενζίνης για συγκεκριμένους μηχανολογικούς σκοπούς και της απόρριψης της χρήσης του, όταν ξεπεράστηκαν τα αντίστοιχα μηχανολογικά προβλήματα, αποσιώπηση του γεγονότος ότι η μετρηθείσα μόλυνση στο έδαφος προήλθε κατά πάσα πιθανότητα από επίγεια διαρροή και όχι από τις εκπομπές των αεροσκαφών), χαμένα αρχεία και αλληλοαντικρουόμενες πληροφορίες.

Σχετικά με την υπόθεση αυτή, οι μαρτυρίες συγκλίνουν με τον ένα ή τον άλλο τρόπο στο ότι στάλθηκαν δείγματα καυσίμων προς εξέταση στον Harris από μεμονωμένα πρόσωπα (που χαρακτηρίζονται ως «πατριώτες πιλότοι», ευαισθητοποιημένοι για το ρόλο των πτήσεών τους). Ωστόσο, από τους ίδιους τους ερευνώντες (μεταξύ των οποίων και ο Bill Brumbaugh, μέλος της Ευαγγελικής Εκκλησίας, άνθρωπος των Μ.Μ.Ε. και εξίσου αμφιλεγόμενη προσωπικότητα), οι εκτιμήσεις του Harris θεωρήθηκαν αναξιόπιστες και ο γενικότερος ρόλος του περίεργος, καθώς ο ίδιος διατεινόταν ότι είχε εργασθεί για τη CIA και αποφάνθηκε ότι τα καύσιμα περιείχαν χλωριούχο ψευδάργυρο. Αξιοσημείωτο επίσης, είναι το γεγονός ότι ποτέ δεν ήρθαν στο φως τα αποτελέσματα των συγκεκριμένων αναλύσεων, παρόλο που συστηματικά γινόταν λόγος γι’ αυτά.

Παρά την έλλειψη επιβεβαιωμένων στοιχείων, το ηλεκτρονικό μήνυμα που έστειλε σε μεγάλο αριθμό παραληπτών ο Finke το καλοκαίρι και το φθινόπωρο του 1997 προειδοποιούσε για γενοκτονία που συντελούνταν από αέρος καθώς τα αεροπλάνα έφεραν στα καύσιμά τους το επικίνδυνο προαναφερθέν EDB. Επικαλούνταν μάλιστα μαρτυρίες πιλότων, αγροτών και ναυτικών σε δεξαμενόπλοια και κυρίως τα «περίεργα» ίχνη που άφηναν τα αεροπλάνα στις πτήσεις τους και παρέμεναν για ώρες στην ατμόσφαιρα.

Το ηλεκτρονικό αυτό μήνυμα διαδόθηκε αστραπιαία, σε διάφορες παραλλαγές και εμπλουτισμένο και με άλλα ύποπτα στοιχεία (όπως λ.χ. τη χρήση χλωριούχου ψευδάργυρου). Σε νεότερες εκδοχές του, το μήνυμα περιλάμβανε αντιφάσεις και ανακριβή στοιχεία (π.χ. τηλέφωνα εργαστηρίων, ονόματα υπευθύνων). Εντυπωσιακό είναι ότι όσοι ενεπλάκησαν με τον ένα ή τον άλλον τρόπο στην υπόθεση αυτή, δεν έδωσαν περαιτέρω στοιχεία, παρότι εκλήθησαν. Ο Finke, ειδικά, απέτρεπε από το να προχωρήσουν όσους ενδιαφέρονταν για περισσότερες λεπτομέρειες, επικαλούμενος τις υποτιθέμενες προφυλάξεις που έπαιρναν όσοι είχαν ασχοληθεί στενά με την υπόθεση, λόγω πιθανών κυβερνητικών αντιποίνων. Επίσης έκανε λόγο για θανάτους που συνέβησαν σε όσους ήθελαν την περαιτέρω έρευνα.

Όλα αυτά, πάντως, δεν πτόησαν όσους έσπευσαν να πιστέψουν στη θεωρία αυτή και προθυμοποιήθηκαν να την αναπαράγουν. Βέβαια, η αλήθεια είναι ότι κάτι τέτοιο δεν στάθηκε ιδιαίτερα δύσκολο, καθώς το εν λόγω σενάριο υιοθετήθηκε σχεδόν αμέσως (Σεπτέμβριος 1997) από τη λίστα αποδεκτών «BIOWAR-L email list» (Με την εγγραφή σ’ αυτή τη λίστα μπορεί κάποιος να πληροφορηθεί για τις σχετικές εξελίξεις στο συγκεκριμένο τομέα. Ανάλογες λίστες κυκλοφορούν σχετικά με τον ηλεκτρονικό πόλεμο που διεξάγεται σχετικά με την παγκόσμια κυριαρχία και με τις προσπάθειες ελέγχου της συνείδησης των πολιτών).

Εκείνη την εποχή αναλαμβάνει δράση και ο δημοσιογράφος William Thomas, που έδωσε μέσα από τα άρθρα και τις εκπομπές του μεγάλη δημοσιότητα στο θέμα. Ο Thomas είχε ένα πλούσιο παρελθόν αντικυβερνητικού ακτιβισμού, αριστερής απόκλισης. Τον Ιανουάριο του 1999 ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον όρο «Chemtrails». Δύο μήνες μετά, το Μάρτιο του 1999, προχώρησε στην έκδοση του δελτίου «Χημικά ίχνη πάνω από την Αμερική» (Chemtrails over America), που είχε διάρκεια ζωής λίγων μηνών. Σ΄ αυτό φιλοξενούνταν οι σχεδόν υποχονδριακές και ελαφρώς υστερικές μαρτυρίες και φωτογραφίες όσων εξελάμβαναν τα αεροπορικά ίχνη (contrails) για χημικά σημάδια (chemtrails) και ισχυρίζονταν πως είχαν διαπιστώσει επιδράσεις στην υγεία τους. Όσο για τη θεωρία του Thomas, αυτός ισχυριζόταν πως η κυβέρνηση των Η.Π.Α. είχε υιοθετήσει ένα σχέδιο δραστικής μείωσης του πληθυσμού και οι ψεκασμοί αποτελούσαν ένα τμήμα αυτού του σχεδίου. Υποστήριζε, επιπλέον, πως η νόσος του AIDS είχε εξαπλωθεί από εμβολιασμούς ομοφυλοφίλων, που είχαν γίνει στο πλαίσιο του ίδιου σχεδίου. Oι απόψεις του Thomas βρήκαν ευήκοα ώτα ακόμη και στο οικολογικό δίκτυο «Τhe Earth Rainbow Network», αν και παρουσιάστηκαν με σαφή μετριοπάθεια.

Τον Απρίλιο του 1999 ο W. Thomas σε συνεργασία με την αμερικανίδα δημοσιογράφο E. Cassani δημοσιεύει τα αποτελέσματα της ανάλυσης δύο δειγμάτων μιας καφέ ζελέ ουσίας, η οποία ελήφθη από περιοχές που ισχυρίσθηκε ότι ψεκάσθηκαν. Σύμφωνα με τους ισχυρισμούς του, τα δείγματα περιείχαν ιδιαίτερα επικίνδυνο βιολογικό υλικό. Ωστόσο, δεν κατονομάζει όλα τα βακτήρια ή τους μύκητες που εντόπισε. Και αυτά όμως που δήλωσε ότι περιλαμβάνονται στα δείγματα, διαπιστώνεται πως βρίσκονται ήδη στη φύση (στο νερό ή το έδαφος), ενώ η απουσία περαιτέρω λεπτομερειών από τον ίδιο για τη μορφή της έρευνας προκάλεσε πολλά ερωτήματα για την αξιοπιστία της. Ακόμη, δημιουργούνται ζητήματα σχετικά με τη δυνατότητα επιβίωσης των βακτηρίων, εφόσον ψεκάζονται από ύψος 10 χιλιομέτρων (λόγω της επίδρασης του ήλιου ή των θερμοκρασιακών συνθηκών), τη διασπορά τους και την ανάμιξή τους με τα βακτήρια του εδάφους.

Ορισμένοι υποπτεύονται, πάντως, ότι η εμμονή του Thomas με το θέμα σχετίζεται με την εμπλοκή του σε εταιρείες που εμπορεύονται σκευάσματα, τα οποία υποτίθεται ότι προστατεύουν από τους ψεκασμούς. Γεγονός είναι πάντως ότι ο ίδιος δεν χαίρει ιδιαίτερης εκτίμησης ούτε από τους οπαδούς των ψεκασμών, λόγω της αναξιοπιστίας που του προκάλεσαν οι αντιφάσεις στις οποίες κατά καιρούς έχει περιέλθει.

Στα τέλη του ίδιου έτους (Νοέμβριος 1999) εμφανίζεται και η σχετική ιστοσελίδα για τα «contrails», από τον Art Bell, έναν παραγωγό δημοσιογραφικών εκπομπών σχετικών με παραφυσικά φαινόμενα και θεωρίες συνωμοσίας, στις οποίες αρκετές φορές καλεσμένος ήταν ο W. Thomas. Ο Bell δήλωσε στις αρχές του 1999 ότι αφού πληροφορήθηκε για τα chemtrails στην εκπομπή του από τον W. Thomas, μόλις επέστρεψε σπίτι του τα παρατήρησε  και κατόπιν αρρώστησε.

Την ίδια περίοδο (1998-2000), στη διάδοση της θεωρίας των ψεκασμών συνέβαλαν ακόμη και οι:

• John Grace, απόστρατος αξιωματικός, συγγραφέας βιβλίων σχετικών με Αγνώστου Ταυτότητας Ιπτάμενα Αντικείμενα (UFO) και Κρυφές Κυβερνήσεις, ο οποίος κατηγορήθηκε για παραποιήσεις εγγράφων,προκειμένου να υποστηρίξει τα γραφόμενά του. Εμφανίζεται συχνά και με το ψευδώνυμο «Val Valerian». Δε θεωρείται ιδιαίτερα αξιόπιστος ούτε και από τους ίδιους τους οπαδούς της συωμοσιολογίας.
• Jeff Rense, ραδιοφωνικός παραγωγός, με εκπομπές σχετικές με διάφορα σχέδια συνωμοσίας (σχετικά με την 11^η Σεπτεμβρίου, ή τα UFO), παραφυσικά φαινόμενα, την άρνηση του Ολοκαυτώματος.
• Joe Burton, ιδιώτης, που κατά δήλωσή του εξοργίστηκε από το γεγονός ότι οι ψεκασμοί δημιούργησαν ασθένειες στον ίδιο, τη σύζυγό του και το σκύλο τους, οπότε επιδόθηκε σε προσωπική έρευνα και εκστρατεία ενημέρωσης του κοινού.
• Αl Cupett, απόστρατος, ο οποίος σε σειρά συνεντεύξεών του ισχυριζόταν ότι οι πιλότοι των αεροπλάνων που ψεκάζουν είναι αλλοδαποί, μάλλον Ρώσοι ή Κινέζοι.
• Clifford Carnicom, σύμβουλος υπολογιστών, τα ντοκουμέντα του οποίου από αναλύσεις εργαστηρίων έχουν επανειλημμένα αμφισβητηθεί.

Το 2001, κατά τη συζήτηση ενός νομοσχεδίου, το μέλος της Βουλής των αντιπροσώπων D. Kucinich κατέθεσε μία λίστα με όπλα υφιστάμενα αλλά και δυνάμενα να κατασκευαστούν, στα οποία συμπεριλάμβανε και τα «chemtrails». Το περίεργο είναι ότι ο συγκεκριμένος βουλευτής ανήκει στη φιλελεύθερη πτέρυγα των Δημοκρατικών. Λιγότερο περίεργο είναι μάλλον ότι ο κ. Kucinich εκλέγεται στην πατρίδα των Finke και Harris, το Οχάιο. Όπως και να ‘χει, όταν ζητήθηκαν από το πολιτικό του γραφείο διευκρινίσεις για τη συμπερίληψη αυτή, εκφράσθηκε περισσότερο έκπληξη και κυρίως ανετοιμότητα να ερμηνεύσουν τι εννοείται. Έκτοτε, από όσο γνωρίζουμε, δεν υπήρξε άλλη αναφορά στο θέμα από την πλευρά του, καθώς ο ίδιος τροποποίησε το κείμενό του και το νομοσχέδιο τελικά δεν εγκρίθηκε.

Κλείνοντας, αξίζει να μνημονευθεί μία επιπλέον διάσταση. Όπως αναφέρθηκε, οι περισσότεροι από τους πρωτεργάτες της διάδοσης της ιδέας των «chemtrails», όπως και το σύνολο των υποστηρικτών της, διατηρούν στενές σχέσεις με προτεσταντικές ομολογίες. Είναι χαρακτηριστικό, λοιπόν, το γεγονός ότι στην ορολογία των ομάδων αυτών, οι συνωμότες που απεργάζονται σχέδια για την καταστροφή του ανθρώπινου πληθυσμού ή για τη συγκρότηση παγκόσμιας υπερκυβέρνησης κ.λπ. λαμβάνουν συγκεκριμένες ονομασίες, όπως «ελίτ», «λέσχη Μπίλντεμπεργκ», ΝΑΤΟ, CIA, «Πεφωτισμένοι» (Illuminati), τραπεζίτες, άνθρωποι της Νέας Τάξης Πραγμάτων, διεθνής Σιωνισμός κ.ά. – ανάμεσα στις οποίες υπάρχει και μία με τα αρχικά «ΤΡΤΒ». Αυτή προέρχεται από την έκφραση: The Powers To Be, η οποία αποτελεί απόδοση του παύλειου «ούσαι εξουσίαι» (Ρωμ. 13, 1) – παρερμηνεύοντας πλήρως το νόημα του χωρίου:  ο Απόστολος Παύλος κάθε άλλο παρά υπονοεί εξουσίες που απεργάζονται την εξολόθρευση των πολιτών τους.