Πασχαλινό μήνυμα Γέροντος Γεωργίου (Καψάνη) Καθηγουμένου Ι.Μ. Οσίου Γρηγορίου Αγ. Όρους

Ο Κύριος Ιησούς Χριστός θύτης και θύμα

«Ως ενιαύσιος αμνός, ο ευλογούμενος ημίν, στέφανος χρηστός εκουσίως, υπέρ πάντων τέθυται, Πάσχα το καθαρτήριον· και αύθις εκ του τάφου ωραίος, δικαιοσύνης ημίν έλαμψεν Ήλιος» (Αναστάσιμος Κανών, ωδή δ΄).

Κατά την έξοδό του από την αιγυπτιακή τυραννίδα ο ισραηλιτικός λαός προσετάχθη από τον Θεό να φάγη τον πασχάλιο αμνό (Έξ. ιβ΄ 3-10), ο οποίος προετύπωνε το αληθινό Πάσχα, «τόν Αμνόν του Θεού τον αίροντα την αμαρτίαν του κόσμου» (πρβλ. Ιω. α΄ 29) και θυσιαζόμενο υπέρ της του κόσμου ζωής και σωτηρίας.

Την Μ. Παρασκευή θα δούμε και πάλι τον Κύριό μας υψωμένο επάνω στο ξύλο του Σταυρού, καταπληγωμένο και πάσχοντα.

Η Ορθόδοξος αγιογραφία της Σταυρώσεως δεν Τον παριστά ως ένα ταλαίπωρο διά σταυρού κατάδικο σε επώδυνο και ατιμωτικό θάνατο, αλλά ως τον Θεάνθρωπο Κύριο, που πονά και πάσχει ως τέλειος άνθρωπος, αλλά και που ως Κύριος της δόξης δεσπόζει του πόνου και του θανάτου. Γι’ αυτό και προτιμά αντί του «Ιησούς Ναζωραίος Βασιλεύς Ιουδαίων», την γραφή «Ο Βασιλεύς της Δόξης».

Και πράγματι, ο Κύριός μας ανέβηκε εκουσίως επάνω στον Σταυρό ως Βασιλεύς που θυσιάζεται για τους υπηκόους του. Συγχρόνως ως ο Μέγας Αρχιερεύς που τελεί την μόνη αληθινή και σώζουσα θυσία, που αγιάζει τον σύμπαντα κόσμον. Ο Σταυρός είναι το θυσιαστήριο, επί του οποίου τελεί την λυτρωτική για τον κόσμο θυσία Αυτός που είναι συγχρόνως και θύμα και θύτης. Θυσιάζει τον εαυτό Του από άπειρη αγάπη για το πλάσμα Του. Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης μας λέγει ότι, αν και θα μπορούσε με απλούστερο τρόπο να μας σώση, προτίμησε αυτόν τον επώδυνο και ατιμωτικό θάνατο, για να δείξη την απροσμέτρητη αγάπη Του προς το λογικό πλάσμα Του και για να μας παρακινήση να μή προτιμούμε τίποτε περισσότερο από Αυτόν.

Στην προ του Πάθους Αρχιερατική προσευχή Του ο Κύριος αναφέρει: «υπέρ αυτών εγώ αγιάζω εμαυτόν» (Ιω. ιζ΄ 19), που σημαίνει, κατά τον άγιο Κύριλλο Αλεξανδρείας, ότι προσφέρω τον εαυτό μου θυσία, ως θύμα άμωμο, αφιερωμένο στον Θεό, στο επί του Σταυρού θυσιαστήριο, ώστε διά του αίματος της θυσίας μου να γίνουν όλοι οι μαθητές μου μέτοχοι του αγιασμού και της σωτηρίας που πηγάζει από αυτήν την θυσία (PG 74, 544).

Στην συνέχεια οι αγιαζόμενοι πιστοί γίνονται και αυτοί θύματα άγια, αφιερωμένα στον Θεό (Ιω. Χρυσ., ΕΠΕ 14, 592), όπως λέγει ο Απόστολος «παραστήσαι τα σώματα υμών θυσίαν ζώσαν, αγίαν, ευάρεστον τώ Θεώ» (Ρωμ. ιβ΄ 1).

Όμως, αν και ο Κύριος έπαθε και απέθανε υπέρ του αγιασμού και της σωτηρίας του κόσμου, πολλοί έμελλε να μείνουν αποξενωμένοι της Χάριτός Του, του αγιασμού και της σωτηρίας. Αυτός ήταν, κατά τον άγιο Νικόδημο τον Αγιορείτη, και ο μεγαλύτερος πόνος Του. Γράφει ο άγιος Νικόδημος: Αν ελυπήθη τόσο πολύ βλέποντας την Ιερουσαλήμ, ώστε «έκλαυσε και εθρήνησε διά την αιχμαλωσίαν και καταστροφήν όπου έμελλε να πάθη από τους Ρωμαίους… πόσο μάλλον τότε ελυπείτο και έκλαιε δι’ αυτούς βλέποντας πώς εσταύρωσαν Αυτόν που έμελλε να τους σώση».

Όμως πολύ περισσότερο από την κακία των σταυρωτών Του «ελύπει την ψυχήν του Κυρίου η αχαριστία των Χριστιανών, διότι εστοχάζετο πόσοι από αυτούς τους πιστούς και εξαγορασμένους με το αίμά Του Χριστιανούς έχουν να καταπατήσουν αυτό το πάντιμον αίμα και πάθος Του, πόσοι έχουν να καταφρονήσουν τάς εντολάς Του, πόσους έχει να κερδίση ο διάβολος» (Πνευμ. Γυμνάσματα, Μελέτη ΛΑ΄). Γι’ αυτό και προς τις γυναίκες που έκλαιαν βλέποντάς Τον να αίρη τον Σταυρόν Του, έλεγε: «Μή κλαίετε επ’ εμέ, πλην εφ’ εαυτάς κλαίετε και επί τα τέκνα υμών» (Λουκ. κγ΄ 28).

Και πράγματι, η ζωηφόρος θυσία του Κυρίου μας επί του Σταυρού μένει ανενεργός, αν και εμείς δεν συνεργήσουμε θυσιάζοντας καθ’ ημέραν το εγωϊστικό μας θέλημα, τις εμπαθείς επιθυμίες μας και τις αντίθεες κινήσεις της ψυχής μας, και καθιστώντας διά του τρόπου αυτού τους εαυτούς μας θυσία ευάρεστη στον Θεό.

Κατά τον άγιο Αυγουστίνο, τρεις σταυροί υπήρχαν στον Γολγοθά: Ο Σταυρός του Αναμαρτήτου, που είναι ακατανόητος και ασύλληπτος στην πεπερασμένη διάνοιά μας. Ο σταυρός του μετανοούντος ληστού, που προσιδιάζει σε όλους τους αγωνιζομένους Χριστιανούς, που καθιστούν τον εαυτό τους με την μετάνοιά τους αγία θυσία για τον Θεό. Και ο σταυρός του αμετανοήτου ληστού, που εγωιστικά αιρόμενος αποκλείει τον άνθρωπο από την χαρά της υποφωσκούσης ενδόξου και λαμπροφόρου Αναστάσεως.

Ο Κύριός μας δεν έπαυσε μέχρι σήμερα να αγωνιά, να πονά και να φροντίζη για την σωτηρία μας. Το λέγει πολύ όμορφα ο Ίδιος: «Ο Πατήρ μου έως άρτι εργάζεται, καγώ εργάζομαι» (Ιω. ε΄ 17). Κατά τους αγίους Πατέρας, ο Κύριος δεν έπαυσε να προνοή για τα δημιουργήματά Του, να τα συντηρή και να τα διακυβερνά, κυρίως όμως να φροντίζη για τον αγιασμό του κατ’ εικόνα Του πλασθέντος δημιουργήματός Του.

Στην αγωνία αυτή και τον πόνο του Κυρίου μας συμμετέχουν και όλοι οι πιστοί δούλοί του. Ο άγιος Σιλουανός ο Αθωνίτης δεν έπαυε καθ’ όλη την ζωή του να πονά και να κλαίη υπέρ όλου του Αδάμ, δηλαδή του ανθρωπίνου γένους. Και μάλιστα όσο περισσότερο αγιάζεται κάποιος, τόσο περισσότερο αυξάνουν και οι οδύνες του για την σωτηρία των ανθρώπων.

Πώς λοιπόν και σήμερα οι πιστοί Χριστιανοί μπορούν να ησυχάζουν, βλέποντας την αμαρτία και το σκότος να κυριαρχούν; «Αθυμία κατέσχε με από αμαρτωλών των εγκαταλιμπανόντων τον νόμον σου», ανακράζουν θρηνητικά μαζί με τον προφητάνακτα Δαυίδ (Ψαλμ. 118). Ο πόνος τους γίνεται πιο βαθύς, καθώς βλέπουν να λιγοστεύη η πίστις στον Αναστάντα Χριστό. Ακόμη, καθώς βλέπουν να «βάπτεται κάλαμος αποφάσεως παρά κριτών αδίκων» κατά του Κυρίου της Δόξης, ο οποίος μέσω της Πανθρησκείας εξισούται με τους πλάνους “θεούς” των εθνών, και κατά των ανθρώπων, των αδελφών του Κυρίου. Περνά η Μ. Εβδομάδα και το Άγιον Πάσχα, χωρίς την συγκλονιστική αίσθησι, ότι ο ίδιος ο Υιός του Θεού και Θεός, ο Ενανθρωπήσας προαιώνιος Λόγος του Πατρός, πάσχει, σταυρούται, αποθνήσκει και θάπτεται ως άνθρωπος θνητός, για να μας αναστήση από την φθορά και τον θάνατο ως Θεός αθάνατος, ότι σηκώνει ως φιλάνθρωπος την καθημερινή μας ταλαιπωρία και τον καθημερινό μας ποικιλότροπο θάνατο, ώστε εμείς να ζούμε ελεύθεροι από την απελπισία και τα αδιέξοδα.

Διότι η τελική πράξις της ιστορίας δεν είναι ο σταυρός, το πάθος, η αγωνία και ο πόνος. Είναι η ανάστασις.

Ο Κύριός μας, αφού απέθανε επί του Σταυρού, μετά τρεις ημέρες αναστήθηκε και επλήρωσε τα σύμπαντα με το υπέρλαμπρο Φως της Αναστάσεώς Του, χαρίζοντας την χαρά της Αναστάσεώς Του σε όσους συμπορεύονται και συσταυρώνονται καθημερινά μαζί Του. Και η ακλόνητη πίστις στον Χριστό είναι σταυρός και ανάστασις.

Το αδιαμφισβήτητο ιστορικό γεγονός της Αναστάσεως του Κυρίου διαλύει όλα τα σκότη της αμαρτίας, του πόνου και του θανάτου. «Χριστός εγερθείς εκ νεκρών ουκέτι αποθνήσκει, θάνατος Αυτού ουκέτι κυριεύει» (Ρωμ. στ΄ 9).

Ας αφήσουμε και εμείς, αδελφοί, τα νεκρά έργα της αμαρτίας, ας καθαρίσουμε τους εαυτούς μας με τα δάκρυα της μετανοίας, ας προσφέρουμε το σώμα και την ψυχή μας καθαρά από κάθε μολυσμό, ας τρέξουμε να ενωθούμε με τον μόνο Νικητή του θανάτου και της αμαρτίας, για να γευθούμε και εμείς την ατελεύτητη χαρά της Αναστάσεώς Του. Ιδίως σήμερα που όλα μας φαίνονται χωρίς φώς, χωρίς ελπίδα, χωρίς προοπτική.

Συγχρόνως, ας μή παύσουμε να αγωνιούμε και να πενθούμε για τους «εν χώρα και σκιά θανάτου καθημένους» αδελφούς μας, παρακαλώντας τον Κύριο της Δόξης να ανοίξη τα μάτια της ψυχής τους, ώστε να καταλαμφθούν και αυτοί από το άκτιστο Φως της Αναστάσεώς Του και όλοι μαζί να δοξάζουμε εις αιώνας αιώνων τον Αναστάντα Κύριο και Θεό μας, γευόμενοι την ανέκφραστο γλυκύτητα, την «πάντα νούν υπερέχουσαν», της ενώσεως μαζί Του.

Χριστός Ανέστη! Αληθώς Ανέστη!

Ο Καθηγούμενος της Ιεράς Μονής Οσίου Γρηγορίου Αγίου Όρους

† Αρχιμ. Γεώργιος

Άγιον Πάσχα 2013