Αξία και σημασία των Βυζαντινών σπουδών

2 Ιουλίου 2013

Η μεταρρύθμιση της ανώτατης εκπαίδευσης επέφερε αναγκαστι­κές αλλαγές στα πανεπιστημιακά ιδρύματα αναφορικά με τον τρόπο παροχής της διδασκαλίας, η οποία είναι ταυτόχρονα επιμορφωτική και εξειδικευμένη. Τα περισσότερα ευρωπαϊκά κράτη έχουν πλέον επιλέξει τον δρόμο τον λεγόμενο «των συμφωνιών της Μπολώνιας», που προβλέπει τρία [ή και κάποτε τέσσερα) έτη προπαρα­σκευαστικών σπουδών (licence, laurea, πτυχίο κ.λ,π), δύο έτη ενδιάμεσων σπουδών (master, laurea, specialista, μεταπτυχια­κό κ.λ,π.) και τρία έτη διδακτορικών σπουδών.

Για να επιτευχθεί ακριβώς με τον καλύτερο τρόπο η επιμόρφωση των φοιτητών του τρίτου και τέταρτου Βαθμού, αναπτύχθηκε ο θεσμός των θερινών Πανεπιστημίων σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση.

bizantio

Σε ό,τι αφορά τις Βυζαντινές σπουδές, η κατάσταση είναι χαρακτη­ριστικά ιδιόρρυθμη: σε γενικές γραμμές, δεν υπάρχει εξειδικευμένη διδαχή για τέτοιου είδους σπουδές και οι φοιτητές συχνά πα­ρακολουθούν εξειδικευμένα μαθήματα στα πλαίσια της κλασικής φιλολογίας, ή της ιστορίας της τέχνης, ή της ιστορίας. Για να επιλυθεί αυτή η κατάσταση, δημιουργήθηκε το 2009 ένα θερινό Πανεπι­στήμιο Βυζαντινών Σπουδών, το πρώτο στον τομέα αυτόν, χάρη στη συνεργασία ανάμεσα στη Σχολή Ανώτατων Σπουδών στις Κοινωνικές Επιστήμες του Παρισιού και στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Με την υποστήριξη της Νομαρχίας της Δράμας, τον πρώτο χρόνο στήθηκε ένα τριετές πρόγραμμα, που στόχο του είχε να προσφέρει σε φοιτητές προερχόμενους από όλο τον κόσμο μια επιμόρφωση σε όλα τα γνωστικά αντικείμενα τα σχετικά με την Βυ­ζαντινολογία (ιστορία, λογοτεχνία, ιστορία της τέχνης, αρχαιολογία, δίκαιο, σφραγιδογραφία, παλαιογραφία, κωδικολογία, νομισματική, κ.λ,π.). Το πρόγραμμα αυτό συνεχίστηκε στη Δράμα για το 2010, και στις Σέρρες για το 2011, χάρη στην υποστήριξη του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού και του σερραϊκού μορφωτικού συλλόγου ΕΜΕΙΣ.

Τα σεμινάρια πραγματοποιήθηκαν από τους καλύτερους ειδικούς, στα γαλλικά και στα αγγλικά. Στους φοιτητές, στους οποίους είχε χορηγηθεί υποτροφία, δόθηκε με τον τρόπο αυτό η δυνατότητα να σχηματίσουν, παράλληλα με την επιμόρφωση, μια πραγματική κοινότητα, διαμορφωμένη από αυτούς που στο μέλλον θα αποτελέσουν τους καθηγητές και τους ερευνητές, οι οποίοι θα συνεχίσουν να δίνουν ζωή και παγκόσμια αίγλη στην έρευνα του Βυζαντινού πολιτισμού. Το 2012, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Το πρώτο έτος, τα θέματα που εξετάστηκαν περιστρέφονταν από το «Βυζαντινό έγγραφο» και τις ερμηνευτικές μεθόδους, το δεύτερο έτος γύρω από το Βυζαντινό «παλάτι», το τρίτο έτος γύρω από το «μοναστήρι» και το τέταρτο έτος γύρω από τα «εργαλεία» στο και για το Βυζάντιο.

Η επιτυχία της πρωτοβουλίας ήταν τεράστια: συμμετείχαν υπότροφοι φοιτητές από όλο τον κόσμο· 25 το πρώτο έτος, 40 το δεύτερο, 35 το τρίτο και τέταρτο. Το θερινό Πανεπιστήμιο Βυζαντινών Σπουδών στη Θεσσαλονίκη έγινε σημείο αναφοράς στην επιμόρφωση και έντονης αναμονής από τους φοιτητές, οι οποίοι ανέτρεξαν στους οργανωτές (ΕΗΕSS και Δήμο) για να ζητήσουν τη συνέχιση της πρωτοβουλίας. Είναι πλέον Βέβαιο, ότι η πλειονότητα των μελλοντικών βυζαντινολόγων θα έχει περάσει από αυτό το θερινό Πανεπιστήμιο, που αποτέλεσε σταθμό στην επιμόρφωσή τους.

Φέτος, χάρη στην υποστήριξη του ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού, τα μαθήματα θα γίνουν σε αίθουσα του διακεκριμένου Μουσείου του Βυζαντινού Πολιτισμού της Θεσσαλονίκης. Το θέμα που επιλέχθηκε – Κοινότητες και ομάδες στο Βυζάντιο – φιλοδο­ξεί να μελετήσει τα διάφορα στοιχεία που συνθέτουν τη Βυζαντινή κοινωνία, τις κοινωνικές ομάδες και τις διάφορες κοινότητες που αναπτύχθηκαν κατά τη διάρκεια της Βυζαντινής χιλιετηρίδας. Στόχος μας είναι η κατανόηση της λειτουργίας τους και ταυτόχρονα η εμβάθυνση στη σημασία του να είναι κάποιος Βυζαντινός σε σχέση με άλλα ατομικά χαρακτηριστικά, εφόσον κάθε άτομο είναι φορέας πολλαπλών ταυτοτήτων.

Οι 40 υπότροφοι, επιλεγμένοι ανάμεσα σε 100 υποψηφίους προέρχονται από όλη την Ευρώπη, από την Κύπρο έως την Εσθονία, από την Ιταλία έως την Ισπανία, από τη Γερμανία έως την Ελλάδα, από τα βαλκανικά κράτη, από τις χώρες του Καυκάσου, από τη Ρωσία, την Ουκρανία, τη Νότια Αμερική και από την Ιαπωνία.

Η Θεσσαλονίκη, δεύτερη πόλη της Αυτοκρατορίας, φιλοξενεί λοιπόν ένα θερινό Πανεπιστήμιο, το οποίο υπογραμμίζει το στενό δεσμό της πόλης με τις Βυζαντινές της ρίζες, στη συνέχεια μιας παράδοσης, που την καθιστά πραγματικό εργαστήρι της Βυζαντινολογικής έρευνας. Είναι αξιέπαινοι, η Δημοτική αυτοδιοίκηση της Θεσσαλονίκης, η οποία αντιλήφθηκε άμεσα τη σπουδαιότητα της πρωτοβουλίας, το Κέντρο σπουδών Βυζαντινών, νεοελληνικών και νοτιοανατολικής Ευρώπης της ΕΗΕSS, που δίνεται ολοκληρωτικά στην οργάνωση ενός επιστημονικού προγράμματος ανώτατης επιμόρφωσης, το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού που υποστηρίζει μια μεγάλη πρωτοβουλία, η οποία τονίζει την αξία της ιστορικής παράδοσης της Ελλάδας, οι τοπικοί συνεργάτες για την υποστήριξη ενός σχεδίου το οποίο προσδίδει κύρος και αίγλη σε ολόκληρη την πόλη.