Επιστημονική Επανάσταση & Ιστορία / Φιλοσοφία της Φυσικής

Φωτογραφία από το πείραμα CMS του CERN.

Με τον όρο Επιστημονική Επανάσταση δηλώνουμε διεθνώς, στην Ιστορία της Επιστήμης, μια χρονική περίοδο 150 ετών με αφετηρία το 1543, οπότε δημοσιεύθηκε το έργο “De Revolutionibus Orbium Coelestium” του Κοπέρνικου και τέλος το 1687, χρονιά που εκδίδεται το ανεπανάληπτο έργο του Νεύτωνος “Philosophiae Naturalis Principia Mathematica”. Την περίοδο εκείνη αναδείχθηκε η Φυσική, αφού καθιερώθηκαν νέοι κανόνες.

Πράγματι, η σχέση μεταξύ θεωρίας και πειράματος, καθώς και η χρησιμοποίηση των Μαθηματικών στη Φυσική αποτέλεσαν τους δύο πλέον σημαντικούς από τους νέους αυτούς κανόνες στην επιστήμη. Παύουν πλέον να αναζητούνται οι αιτίες και καθιερώνεται η αναζήτηση και η διατύπωση των νόμων.

 Οι νέες απόψεις προκύπτουν ως το αποτέλεσμα της ρήξης με την αρχαιοελληνική φιλοσοφική σκέψη και εμπεριέχονται στο πείραμα και στη μέτρηση. Κι αν κεντρικά σημεία της Επιστημονικής Επανάστασης ήταν η ανακάλυψη και η χρήση του τηλεσκοπίου, καθώς και η εισαγωγή των μαθηματικών στη έρευνα της φύσης, τότε κεντρική μορφή της ρήξης αυτής είναι ο σπουδαίος φυσικός Γαλιλαίος (Galileo Galilei, 1564-1643).

Στην Ιστορία και Φιλοσοφία των Φυσικών Επιστημών εξετάζουμε όχι μόνον τις ανακαλύψεις αλλά και τα βιογραφικά στοιχεία εκείνων που συνέβαλαν σημαντικά στην εξέλιξη της επιστήμης τους. Σχεδόν όμως πάντα στη Φυσική, ή στον χώρο των Θετικών Επιστημών γενικότερα, εξετάζουμε και επικεντρώνουμε στις ανακαλύψεις και τα δημιουργήματα και όχι στους δημιουργούς. Γι’ αυτό τον λόγο θα σας παρουσιάσουμε κάποιες επιλεγμένες εργασίες στην Ιστορία και Φιλοσοφία της Επιστήμης προκειμένου να γίνει αντιληπτός αυτός ο σκοπός. Θα παρουσιαστούν εργασίες από τον προσωκρατικό μονισμό, το άπειρον του Αναξίμανδρου, τη σχέση επιστήμης και θρησκείας έως τις απόψεις του Αϊνστάιν, τις θεωρίες χορδών-υπερχορδών και τις σκέψεις προς μια θεωρία ενότητας της γνώσης.

Είμαστε πεπεισμένοι ότι οι νόμοι του Κέπλερ και του Νεύτωνος θα ανακαλύπτονταν ούτως ή άλλως, αφού οι σπουδαίοι φυσικοί και αστρονόμοι, ανακάλυψαν κάτι που υπάρχει, και το οποίο τελικά θα γινόταν κτήμα της ανθρωπότητας. Αυτό άλλωστε ξεχωρίζει και διαχωρίζει τους μεγάλους φυσικούς από τους σπουδαίους συγγραφείς, για παράδειγμα, που τα δημιουργήματά τους προέρχονται αποκλειστικά και μόνον από αυτούς.

Εντούτοις, εκείνο που προσφέρει η Ιστορία και η Φιλοσοφία των Φυσικών Επιστημών είναι ότι κάνει κοινωνό τον αναγνώστη με τις συνθήκες εργασίας, τον κοινωνικό και φιλοσοφικό περίγυρο, καθώς και τις απόψεις-σκέψεις των σπουδαίων θεμελιωτών της επιστήμης μας.

Οι φοιτητές της Φυσικής μελετώντας τη δομή κάποιων επιστημονικών δημοσιεύσεων και συζητώντας τα θέματα αυτά με τον εκάστοτε διδάσκοντα αποκτούν μια προσωπική θα έλεγα σχέση με τους όλους εκείνους που άνοιξαν δρόμους στην κατανόηση θεμελιωδών φυσικών φαινομένων. Η δομή των σχετικών δημοσιεύσεων αρχίζει από την προσφορά των αρχαίων Ελλήνων στην επιστήμη μας, διασχίζει τους μέσους χρόνους, τις σχέσεις Εκκλησίας και επιστήμης, και παρουσιάζει και κάποιες πιο σύγχρονες ιδέες.

Τέλος, ολοκληρώνεται με τον Σχετικισμό, που εκφράζει απόψεις του καιρού μας, και με την εργασία «Προς μια θεωρία ενότητας της γνώσης», που θα μας οδηγήσει σε μια θεωρία που θα έχει τη δύναμη να ενοποιήσει φιλοσοφικά δόγματα με σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα. Μια ενότητα γνώσης, που θα πρέπει να αγκαλιάζει τόσο τον Μικρόκοσμο όσο και Μακρόκοσμο και βέβαια όλες τις επιστημονικές ενοράσεις των ερευνητών. Ό,τι είναι «κρυμμένο» στη φύση θα πρέπει να ανακαλυφθεί και να μας οδηγήσει στην καλύτερη κατανόηση του Σύμπαντος που μας περιβάλλει και του συγκεκριμένου ρόλου του ανθρώπου μέσα σε αυτό.