Δημοτικά τραγούδια από τη Βυτίνα Αρκαδίας

13 Αυγούστου 2014

Το Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών συνεργάζεται τα τελευταία χρόνια με εθνοτοπικούς συλλόγους και φορείς της τοπικής Αυτοδιοίκησης προκειμένου να καταγράψει, διασώσει και προβάλει με δημοσιεύματα επιστημονικού κύρους στοιχεία του λαϊκού πολιτισμού των διαφόρων περιοχών του ελληνικού χώρου. Για τον σκοπόν αυτό έχει καθιερώσει από το 2002 την σειρά «Πηγές του Λαϊκού Πολιτισμού» η οποία φιλοξενεί πρωτογενές υλικό, το οποίο έχει συγκεντρωθεί κυρίως από ερευνητές του.Στη σειρά αυτή έχουν εκδοθεί ήδη επτά έργα και άλλα ευρίσκονται υπό δημοσίευσιν.

Η δημοσίευση πρωτογενούς υλικού από τη Βυτίνα με την επιμέλεια του Κέντρου Λαογραφίας, το καθιστά προσιτό στους ερευνητές αλλά και στο ευρύτερο κοινό της περιοχής και τους απανταχού της γης Βυτινιώτες. Οι μουσικές ιδιαίτερα καταγραφές, πέραν της διασώσεως των τραγουδιών, συμβάλλουν στη διατήρησή τους στη ζωή μέσα από τους συλλόγους, οι οποίοι διαθέτουν μουσικοχορευτικές ομάδες, οργανώνουν πανηγύρια και φεστιβάλ και γενικά προσπαθούν να προβάλουν τον λαϊκό πολιτισμό. Η έκδοση των τραγουδιών της Βυτίνας ικανοποιεί ευγενές αίτημα του Κοινωνικού και Πολιτιστικού Ιδρύματος Τρύφωνος Θαλασσινού, βυτινιώτικου ιδρύματος που στοχεύει στη διατήρηση και προβολή της μουσικής παράδοσης της περιοχής, μέσω του Προέδρου του, Γιάννη Σακελλαρίου. Κυρίως όμως αξιοποιεί ανέκδοτο υλικό καταγεγραμμένο πριν από μισό περίπου αιώνα και συμβάλλει ουσιαστικά στην έρευνα και μελέτη του δημοτικού τραγουδιού της Αρκαδίας.

bytina2

Η παρουσία του Σωτήρη (Sam) Τσιάνη στην Αρκαδία τον Ιανουάριο του 1959, εξοπλισμένου με μηχανήματα ηχογράφησης και φορητή γεννήτρια που λειτουργούσε με βενζίνη, ήταν κάτι πολύ σημαντικό σε τόπους που δεν διέθεταν ηλεκτρικό ρεύμα, αλλά ούτε και συγκοινωνία. Ο ερευνητικός ηρωισμός του Σωτήρη Τσιάνη, Ομότιμου Καθηγητή Εθνομουσικολογίας, Binghamton University, SUNY, γιού μετανάστη από το Βαλτέτσι Αρκαδίας, να συγκεντρώσει στοιχεία για τη διατριβή του, ξεπέρασε όλα τα εμπόδια. Έτσι αποκόμισε ένα πλουσιότατο υλικό, αντίγραφο του οποίου κατά ένα μεγάλο μέρος, έχει κατατεθεί στο Μουσικό Αρχείο του Κέντρου Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών.

Από αυτό έχει προκύψει ήδη η έκδοση για την Σκύρο (Σωτ. Τσιάνης, Δημοτικά Τραγούδια της Σκύρου, (Sotirios (Sam) Chianis, FolkSongs of Skyros, Greece). Εθνομουσικολογική έκδοση. [Συνέκδοση]: Κέντρον Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυμα, Πανεπιστημιακές εκδόσεις Κρήτης, εν Αθήναις, Ναύπλιο, Ηράκλειο 2003, σελ. 447 + 4 δίσκοι πυκνής εγγραφής (CDs). Δίγλωσση έκδοση, Ελληνικά – Αγγλικά. Επιμέλεια κειμένων των ασμάτων: Αικατερίνη Πολυμέρου-Καμηλάκη, επιμέλεια μουσικών καταγραφών: Ευστ. Μακρής. Γεν. επιμέλεια: Νικ. Διονυσόπουλος) και η μνημειακή έκδοση για το Βαλτέτσι Αρκαδίας (Σωτ. Τσιάνης, Δημοτικά τραγούδια από το Βαλτέτσι Αρκαδίας / Folk Songs from Valtetsi, Arcadia. Μουσική συλλογή (1956, 1959) – Μελέτη – Μεταγραφή. Πρόλογος – επιστημονική ευθύνη – επιμέλεια ύλης, Αικ. Πολυμέρου-Καμηλάκη, τ. Α΄, Αθήνα 2010, σελ. 445. Ιωαν. Καϊμάκης – Στ. Κοκκάλας, Δημοτικά τραγούδια από το Βαλτέτσι Αρκαδίας / Folk Songs from Valtetsi, Arcadia, Επιστημονική ευθύνη – επιμέλεια ύλης, Αικ. Πολυμέρου-Καμηλάκη, τ. Β΄, Αθήνα 2010, σελ. 543, + 12 CDs, 1 DVD), ενώ ευρίσκονται σε στάδιο προετοιμασίας τα τραγούδια από τα χωριά Χρυσοβίτσι και Δάρα Αρκαδίας.

bytina3

Ο ίδιος ο Σωτήρης Τσιάνης εξηγώντας τους λόγους για τους οποίους επέλεξε να ξεκινήσει τις ηχογραφήσεις του από την Βυτίνα αναφέρεται στις δυσκολίες του εγχειρήματος της μεταφοράς όλου του απαραίτητου εξοπλισμού από την Αθήνα στην Τρίπολη με τραίνο και στη συνέχεια με λεωφορείο μέχρι το συγκεκριμένο χωριό, αλλά και την, παρά ταύτα, εύκολη επικοινωνία με τους ανθρώπους της κωμόπολης, τους οποίους ηχογράφησε χωρίς πρόβες. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά αυτήν την περίοδο γνώριζαν τα δημοτικά τραγούδια και με ευκολία τα τραγουδούσαν.

Η έκδοση «Δημοτικά τραγούδια από την Βυτίνα Αρκαδίας» ξεκίνησε με τον εντοπισμό της ανέκδοτης Συλλογής στο Αρχείο του Κέντρου Λαογραφίας δημοτικών τραγουδιών από τη Βυτίνα του Σωτηρίου Τσιάνη από τη Βυτινιώτισσα, ερευνήτρια του Κέντρου Λαογραφίας, Βασιλική Χρυσανθοπούλου, η οποία, εκτιμώντας τη σημασία τους και γνωρίζοντας τη σειρά «Πηγές του Λαϊκού Πολιτισμού» του Κέντρου Λαογραφίας, το κοινοποίησε στον τότε Δήμαρχο της Βυτίνας, Γιάννη Σακελλαρίου. Από εκεί και πέρα ο αρκαδικός πατριωτισμός ενήργησε τάχιστα.

Ο Βαλτετσιώτης Σωτήρης Τσιάνης, μονίμως εθελοντής, πέραν της ηρωικής καταγραφής των τραγουδιών το 1959, ανέλαβε την επιστημονική μουσική επεξεργασία του υλικού, το Κοινωνικό και Πολιτιστικό Ίδρυμα του Βυτιναίου Τρύφωνα Θαλασσινού θεώρησε χρέος του να φέρει στο φως το ανέκδοτο υλικό του Κέντρου, αναλαμβάνοντας την έκδοση του έργου και η Βασιλική Χρυσανθοπούλου, πλαισίωσε, με έρευνα εντός και εκτός του Κέντρου, ιστορικογεωγραφικά και συμπλήρωσε με προσωπικές της καταγραφές το υλικό. Η ίδια με πατριωτική συγκίνηση, φιλολογική και ερευνητική εμπειρία επιμελήθηκε το έργο.

Mε την έκδοση αυτή η Βυτίνα αποκτά ένα βιβλίο αναφοράς στον λαϊκό πολιτισμό της.