Αριστοτέλης και αθλητισμός

13 Δεκεμβρίου 2014

Συμφωνεῖ ἐπίσης καί ὁ Ἀριστοτέλης γιά τήν ἀναγκαιότητα συμπεριλήψεως καί τῆς γυμναστικῆς στό ἐκπαιδευτικό πρόγραμμα τῶν νέων: “Ὅτι μέν οὖν χρηστέον τῇ γυμναστικῇ , καί πῶς χρηστέον, ὁμολογουμένον ἐστιν”. Μετάφραση: «Ὅτι λοιπόν πρέπει νά χρησιμοποιῆται ἡ γυμναστική καί κατά τίνα τρόπον πρέπει νά χρησιμοποιῆται, εἶναι ζήτημα ἐπί τοῦ ὁποίου πάντες συμφωνοῦν».

aristotelis2

Βεβαίως ὁ Ἀριστοτέλης δέν παραλείπει νά ἐπισημάνει τίς ἐκτροπές ἀπό τήν ὑπερβολική γυμναστική, ἰδιαιτέρως κατά τήν παιδική ἡλικία. Ἡ ὑπερβολική ἐπίδοση στήν γυμναστική κατά τήν παιδική ἡλικία ἐξασθενίζει ἀντί νά ἐνδυναμώνει τό σῶμα. Ἀπόδειξη τούτου ἀποτελεῖ ὅτι σπανιώτατες εἶναι οἱ περιπτώσεις –δύο ἤ τρεῖς – Ὀλυμπιονικῶν καί ὡς παῖδες στούς ἀγῶνες τῶν παίδων καί ὡς ἄνδρες στούς ἀγῶνες τῶν ἀνδρῶν: «Μέχρι δηλαδή τῆς ἐφηβικῆς ἡλικίας πρέπει νά προσάγωνται ἐλαφρότεραι γυμναστικαί ἀσκήσεις εἰς τούς παῖδας καί νά ἀποφεύγεται ἡ αὐστηρά δίαιτα καί ὁ ἐξαναγκασμός εἰς ἐπιπόνους ἀσκήσεις, ἵνα κατ᾿ οὐδέν ἐμποδίζεται ἡ φυσιολογική τοῦ σώματος ἀνάπτυξις· δέν εἶναι δέ μικρόν τεκμήριον περί τοῦ ὅτι δύναται νά προέλθῃ ἡ τοιαύτη βλάβη, τό γεγονός ὅτι εἰς τούς πίνακας τῶν Ὀλυμπιονικῶν δύο ἤ τρεῖς θά ἠδύνατό τις νά εὕρῃ, οἱ ὁποῖοι νά ἐνίκησαν καί παῖδες εἰς τούς ἀγῶνας τῶν παίδων καί ἄνδρες ἔπειτα εἰς τούς ἀγῶνας τῶν ἀνδρῶν, διότι αἱ ἐπίπονοι κατά τήν νεότητα  καταναγκαστικαί ἀσκήσεις ἐξἠντλησαν πρωΐμως τήν δυναμικότητά των».  Αὐτή ἡ τελευταία παρατήρηση τοῦ Ἀριστοτέλη προσλαμβάνει δραματική ἐπικαιρότητα στό σύγχρονο ἀθλητισμό, ὅπου ἡ ὑπεράνθρωπη καί ἀφύσικη γιά τά ἀνθρώπινα μέτρα προετοιμασία τῶν συγχρόνων ἀθλητῶν γιά τούς Ὀλυμπιακούς ἀγῶνες, προστεθειμένης τῆς χρήσεως ἀναβολικῶν πρός μεγιστοποίηση τῆς ἀθλητικῆς ἐπιδόσεως, ἐξαντλεῖ καί ὑποσκάπτει ἀνεπανορθώτως τήν ὑγεία τους.

Ὁ Σταγιρίτης φιλόσοφος, συμφωνώντας μέ τόν μεγάλο διδάσκαλό του Πλάτωνα, ἐπισημαίνει ὅτι ὁ ὑπερβολικός σωματικός κάματος ἐπιβαρύνει τήν ἄρτια διανοητική λειτουργία: “ἄρα γάρ τῇ τε διανοίᾳ καί τῶ σώματι διαπονεῖν οὐ δεῖ, τοὐναντίον γάρ ἑκάτερος ἀπεργάζεσθαι πέφυκε τῶν πόνων, ἐμποδίζων ὁ μέν τοῦ σώματος πόνος τήν διάνοιαν ὁ δέ ταύτης τό σῶμα”. Μετάφραση: «διότι δέν πρέπει νά ὑποβάλλεται εἰς κόπωσιν συγχρόνως καί ἡ διανοητική ἐνέργεια καί ἡ σωματική, διότι ἔγκειται ἐν αὐτῇ τῇ φύσει τῶν δύο εἰδῶν τῆς ἐνεργείας νά παράγουν ἀντίθετον πρός ἄλληλα ἀποτέλεσμα, τοῦ μέν σωματικοῦ καμάτου καταπονοῦντος τήν διάνοιαν, τοῦ δέ καμάτου τῆς διανοίας καταπονοῦντος τό σῶμα».῾ Ἑπομένως, ἄν διαβάζουμε σωστά τόν Ἀριστοτέλη, ἡ διανοητική καί ἡ σωματική δραστηριότητα- ὀρθότερον ἡ ἐπίταση τῆς διανοητικῆς καί σωματικῆς δραστηριότητος – εἶναι δραστηριότητες ἐναντίες, ἄρα ἀλληλοαποκλειόμενες καί ἀλληλοαναιρούμενες.

Σύροντες λοιπόν τή συλλογιστική τοῦ Ἀριστοτέλη ἕως τίς ἔσχατες συνέπειές της, μποροῦμε βάσιμα νά ἰσχυρισθοῦμε ὅτι ἡ ὑπερβολική σωματική δραστηριότητα ἀποκλείει καί ἀκυρώνει τήν διανοητική δραστηριότητα. (Πρός ἀποφυγή πάσης παρεξηγήσεως οἱ λέξεις-κλειδιά τοῦ ἀνωτέρω συλλογισμοῦ εἶναι ἡ ἐπίταση καί ἡ ὑπερβολή τῆς σωματικῆς δραστηριότητος, διότι ἡ μετρία καί λελογισμένη χρήση τῆς σωματικῆς ἀσκήσεως οὐδόλως εἶναι δυνατόν νά θεωρηθεῖ ὅτι ἐπιδρᾶ τόσο καταλυτικά στή διανοητική δραστηριότητα- τό ἐναντίον μάλιστα.

Ἑπομένως αὐτό εἶναι τό ζητούμενον: ἡ μετρία καί λελογισμένη σωματική δραστηριότητα καί ὄχι ἡ ἐπιτεταμένη, ὑπερβολική, μή φυσιολογική καί καταστροφική, θά ἔλεγα, στήν ὁποία ἐπιδίδονται δυστυχῶς οἱ σύγχρονοι ἀθλητές, προκειμένου νά ἀποσπάσουν ἕνα Ὀλυμπιακό μετάλλιο).