«Χελιδονίσματα 2015»

26 Μαρτίου 2015

«Χελιδόνι πέταξε, ήβρε πύργο κι έκατσε

Και χαμοκελάδησε Μάρτη, Μάρτη μου καλέ

Μάρτη, Μάρτη μου καλέ και Απρίλη θαυμαστέ

Όσοι ’μεις οι μαθηταί μαθημένοι είμαστε…»

(παραδοσιακό από τη Ρόδο)

Την Κυριακή 29 Μαρτίου στο άλσος Παγκρατίου στην Αθήνα, το Σάββατο 28 Μαρτίου στη ΧΑΝΘ, την Κυριακή 29 Μαρτίου στη Νέα Παραλία και τη Δευτέρα 30 Μαρτίου στον ίδιο χώρο, θα πραγματοποιηθούν τα «Χελιδονίσματα 2015», που οργανώνει η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.

Xelidonismata three

Πρόκειται για μία σειρά από εκδηλώσεις που απευθύνονται σε μικρούς και μεγάλους, με στόχο την ευαισθητοποίησή τους σχετικά με τον ερχομό των χελιδονιών. Έτσι, τα παιδιά θα κατασκευάσουν φωλιές από πηλό, καθώς είναι δύσκολο για τα χελιδόνια να βρουν χώμα μέσα στις πόλεις, για να φτιάξουν τη φωλιά τους. Το δώρο αυτό προς τα χελιδόνια, τα οποία μετά από το μακρύ ταξίδι τους θα φθάσουν και πάλι στη χώρα μας, θα γίνει από τα παιδιά και τους γονείς τους. Μετά την προετοιμασία του πηλού και την κατασκευή των φωλιών, θα πρέπει να τις στεγνώσουν, οπότε οι κατοικίες των χελιδονιών θα είναι έτοιμες.

Από την ιστοσελίδα της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας http://www.ornithologiki.gr, αντλούμε ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τα χελιδόνια.

Στην Ελλάδα συναντάμε πέντε είδη χελιδονιών. Τα χελιδόνια τρέφονται με έντομα (κουνούπια και μύγες) κ.λ.π. και ταΐζουν τα μικρά τους με βώλους από έντομα.   Διανύουν μία απόσταση 10.000 χ.λ.μ. για να φθάσουν εδώ την άνοιξη, ξεκινώντας από την Αφρική. Τα περισσότερα είδη φτιάχνουν τις φωλιές τους από λάσπη. Το χτίσιμο κάθε φωλιάς μπορεί να διαρκέσει μέχρι 15 ημέρες.

chelidonismata two

Τα χελιδόνια αντιμετωπίζουν πολλούς κινδύνους μέχρι να φθάσουν στον προορισμό τους. Πρέπει να διασχίσουν τεράστιες θαλάσσιες αποστάσεις, να κινδυνεύσουν από αρπακτικά πουλιά, να συναντήσουν δύσκολες καιρικές συνθήκες και βέβαια τον άνθρωπο.

Πώς μπορούμε να υποδεχτούμε τα χελιδόνια; Να φτιάξουμε φωλιές, να διατηρούμε τα πάρκα και τους κήπους καθαρά και φιλόξενα, να μην ρυπαίνουμε τους ανοιχτούς χώρους, να ενημερωνόμαστε και να μιλάμε για την προστασία της πανίδας στην πατρίδα μας.

Τα χελιδόνια δεν είναι αγαπητά στον άνθρωπο μόνον επειδή καταναλώνουν κουνούπια, μύγες και άλλα έντομα. Αλλά και επειδή είναι προάγγελοι τη άνοιξης. Ο λαός μας πιστεύει ότι τα χελιδόνια και οι κούκοι φέρνουν την άνοιξη. Σύμφωνα με τη λαογραφία, τα παιδιά την ημέρα του Ευαγγελισμού βγάζουν από τα χέρια τους τον Μάρτη (τα βραχιολάκια με την κόκκινη και άσπρη κλωστή που θεωρούσαν ότι είναι αποτρεπτικά για τις ασθένειες) και τον αφήνουν πάνω σε λουλούδια και δέντρα για να τα πάρουν τα χελιδόνια, ως υλικό για την φωλιά τους. Εντωμεταξύ στις αρχές του Μάρτη τα παιδιά κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι, στερεωμένο σε ξύλινη βάση, έλεγαν τα κάλαντα της Άνοιξης, τα Χελιδονίσματα.

Akrotiri spring

Αξίζει να σημειωθεί ότι τα χελιδόνια ως προάγγελοι της Άνοιξης, απεικονίζονται και στην τοιχογραφία του Ακρωτηρίου Θήρας, που εκτίθεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Όπως σημειώνεται στην ιστοσελίδα του Μουσείου, http://www.namuseum.gr/collections/prehistorical/thera/thera01-gr.html: «Πρόκειται για τη μοναδική τοιχογραφία του Ακρωτηρίου Θήρας, που βρέθηκε ολόκληρη στη θέση της να κοσμεί τρεις τοίχους του ίδιου δωματίου. Δωμάτιο Δ2, Συγκρότημα Δ. Ακρωτήρι Θήρας, 16ος αι. π.Χ. Εικονίζεται βραχώδες τοπίο της Θήρας, πριν από την έκρηξη του ηφαιστείου. Οι κορυφές και οι πλαγιές των βράχων καλύπτονται από ερυθρούς, ανθισμένους ή μισανοιγμένους κρίνους με κίτρινους στήμονες. Οι κρίνοι φύονται ανά τρεις από τα κόκκινα ή γκρίζα ηφαιστειογενή βράχια. Παιχνιδιάρικα, γεμάτα ζωή χελιδόνια… απεικονίζουν συμβολικά την αναγέννηση της φύσης».

«Ήρθ’ ο Μάρτης ο καλός κι ο Απρίλης δροσερός

Ήρθανε τρία πουλάκια και καθίσαν στα κλαδάκια

Ήρθε, ήρθε η χελιδόνα, ήρθε, ήρθε η μελιδόνα».

(παραδοσιακό από τη Φθιώτιδα).

Κατερίνα Χουζούρη