Εγκεφαλικός θάνατος: η νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους

4 Απριλίου 2015

Brain And Nervous System Medical Infographic Infochart

Η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου ταυτίζεται με την διάγνωση του θανάτου του εγκεφαλικού στελέχους και γι’ αυτό οι κλινικοεργαστηριακές δοκιμασίες ελέγχουν ακριβώς τη λειτουργικότητα αυτού του καθοριστικής σημασίας τμήματος του Κ.Ν.Σ.

Το εγκεφαλικό στέλεχος βρίσκεται μεταξύ του προσθίου εγκεφάλου και του νωτιαίου μυελού, στο οποίο μεταξύ άλλων έχει την έδρα του το κέντρο της αναπνοής.127

Το εγκεφαλικό στέλεχος είναι η πιο πρωτογενής δομή του εγκεφάλου, είναι η γέφυρα που συνδέει τον εγκέφαλο με τον νωτιαίο μυελό, και ελέγχει ζωτικές λειτουργίες, όπως καρδιοαναπνευστικές και αιμοδυναμικές. Στην Αγγλία όπως και στην Ελλάδα θεωρείται ως μοναδική και αναγκαία προϋπόθεση για την διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου η ύπαρξη νέκρωσης του εγκεφαλικού στελέχους.128

Το εγκεφαλικό στέλεχος αποτελείται από α) τον μέσο εγκέφαλο β) τη γέφυρα και γ) τον προμήκη μυελό. Η ανεπανόρθωτη καταστροφή του εγκεφαλικού στελέχους συνεπάγεται:

Α) την απώλεια της ικανότητας για αυτόνομη αναπνοή και

Β) την αποδιοργάνωση των εγκεφαλικών ημισφαιρίων, με συνέπεια την απώλεια της δυνατότητας των διανοητικών και συναισθηματικών λειτουργιών.129

Άλλωστε με την 9η απόφαση της 21ης ολομέλειας του Κεντρικού Συμβουλίου της Υγείας (ΚΕΣΥ) που συνήλθε στις 20-3-85, έθεσε ως μοναδική προϋπόθεση για να χαρακτηριστεί ο εγκέφαλος νεκρός το θάνατο του εγκεφαλικού στελέχους. «…ο θάνατος του εγκεφαλικού στελέχους είναι συνθήκη επαρκής και αναγκαία για να χαρακτηριστεί ολόκληρος ο εγκέφαλος νεκρός»130 Έτσι λοιπόν η διάγνωση του θανάτου του ανθρώπινου σώματος ταυτίζεται με τη διάγνωση του θανάτου του εγκεφαλικού στελέχους.131

Όμως στην παραπάνω απόφαση του ΚΕΣΥ υπάρχουν πολλές αντιδράσεις από έμπειρους ιατρούς, θεολόγους οι οποίοι θέτουν ορισμένες απόψεις οι οποίες δεν συμφωνούν με την προαναφερθείσα απόφαση του ΚΕΣΥ.

Ο καθηγητής καρδιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Αθ. Αβραμίδης σε ένα άρθρο του «Τι θα θέλαμε να μάθουμε για τον Εγκεφαλικό Θάνατο», υποστηρίζει τα εξής:

«…το εγκεφαλικό στέλεχος είναι μια ευρύτατη περιοχή στη βάση του εγκεφάλου μεταξύ των ημισφαιρίων και της παρεγκεφαλίδας. Από αυτό εκφύονται τα περισσότερα εγκεφαλικά νεύρα, περνούν οι φυγόκεντρες και κεντρομόλες νευρικές οδοί και σε αυτό βρίσκονται οι πυρήνες, δηλαδή σχηματισμοί οι οποίοι συμμετέχουν στη ρύθμιση των λειτουργιών των εγκεφαλικών ημισφαιρίων και του φλοιού του εγκεφάλου, για τη διατήρηση της ενσυνειδήτου καταστάσεως, της γνωστικής και της συναισθηματικής ζωής. Ο δικτυωτός σχηματισμός επίσης, ο οποίος είναι το κέντρο για πολλές από τις ακούσιες ή αυτόματες λειτουργίες, μεταξύ των οποίων η αναπνευστική και η καρδιακή. Απεδείχθη δε ότι η νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους δεν είναι καθολική ή ολοσχερής πάντοτε, αλλά κατά εστίες ή περιοχές ώστε επί βλάβης του να διατηρούνται κάποιες λειτουργίες του, ακόμα και μετά τη διάγνωση του «θανάτου» του. Μπορεί δηλαδή να σταμάτα η λειτουργία της αναπνοής και της κυκλοφορίας, αλλά δε νεκρώνονται «πάραυτα» ή «άμεσα» και όλες οι λειτουργίες του εγκεφάλου, ούτε και συγχρόνως. Αυτό βεβαίως έχει τεράστια σημασία, θα μπορούσε μάλιστα ο χρόνος αυτός να χαρακτηριστεί και χρόνος του «εγκεφαλικού κλινικού θανάτου», αντίστοιχος εκείνου του «καρδιακού κλινικού θανάτου». Είναι λανθασμένη επομένως, αν μη και ψευδεπίγραφη, η αντίληψη ότι η διάγνωση του θανάτου του εγκεφαλικού στελέχους «προσυπογράφει τον εγκεφαλικό θάνατο», ή ότι ο «θάνατος του στελέχους του εγκεφάλου είναι ταυτόσημος με τον εγκεφαλικό θάνατο και σημαίνει θάνατο».

Και συνεχίζει ο καθηγητής: «… υπάρχουν επιστήμονες με κύρος και γνώση, οι οποίοι αρνούνται να δεχθούν τη διάγνωση του θανάτου του εγκεφαλικού στελέχους ως του τέρματος της ζωής. Επιστήμονες επίσης οι οποίοι, βάσει επιστημονικών δεδομένων αρνούνται να δεχθούν ότι η παύση της αυτόματης αναπνοής και της κυκλοφορίας συνιστούν στοιχεία νεκρώσεως του στελέχους του εγκεφάλου, επειδή δεν υπάρχει πάντοτε και η «απαραίτητη» ιστολογική επιβεβαίωση. Γι’ αυτό άλλωστε και τα κριτήρια διαγνώσεώς του εκτιμώνται ως αυθαίρετα, αποδεικνύοντας βάσει δεδομένων και ως εσφαλμένο τον όρο «νέκρωση του εγκεφαλικού στελέχους».132

Επίσης στο βιβλίο του «Μεταμοσχεύσεις και Εκκλησία» ο ίδιος καθηγητής υποστηρίζει ότι ο θάνατος του εγκεφαλικού στελέχους είναι κάτι το πολύ διαφορετικό και από τον λεγόμενο Εγκεφαλικό Θάνατο, ενώ τεχνηέντως υποκαθίσταται δι’ αυτού, ή και αντιστρόφως. Αυτό βέβαια έχει δημιουργήσει μεγάλα ιατρικά προβλήματα, σχετικά με τη λήψη οργάνων προς μεταμόσχευση.133

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
127 http://epathological.blogspot.gr/2012/05/blog-post_4502.html (πρόσβαση 8-3-14) 
128 Pallis C. ABC of brain death stem death. From brain death to brain stem death. Br. Med J (clin Res ed), 1982; 285:1487-1490
129 http://epathological.blogspot.gr/2012/05/blog-post_4502.html (πρόσβαση 8-3-14)
130 ΚΕ.Σ.Υ. 1985, Απόφαση 9/20.3.85 της 21ης ολομέλειας του ΚΕ.Σ.Υ. και γνωμοδότηση για τα κριτήρια διάγνωσης του «εγκεφαλικού θανάτου», σελ.82
131 ΚΕ.Σ.Υ. 1985, Απόφαση 9/20.3.85 της 21ης ολομέλειας του ΚΕ.Σ.Υ. και γνωμοδότηση για τα κριτήρια διάγνωσης του «εγκεφαλικού θανάτου», σελ.83
132 Αβραμίδης Αθ., «Τι θα θέλαμε να μάθουμε για τον εγκεφαλικό θάνατο;», Περιοδικό «ΠΑΡΑΚΑΤΑΘΗΚΗ», τεύχος 33, ΝΟΕ-ΔΕΚ 2003, σελ.11
133 Αβραμίδης Αθ., «Μεταμοσχεύσεις και Εκκλησία», Εκδόσεις ΤΗΝΟΣ, Αθήνα 2007, σελ. 20-21

 


Παρατήρηση: η ΠΕΜΠΤΟΥΣΙΑ συνεχίζει την παρουσίαση με τη μορφή σειράς άρθρων της μελέτης “Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΙΚΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΥΠΟ ΤΟ  ΠΡΙΣΜΑ ΤΗΣ ΝΕΥΡΟΛΟΓΙΑΣ ΚΑΙ Η ΑΠΟΨΗ ΤΗΣ ΟΡΘΟΔΟΞΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ”, του θεολόγου και νοσηλευτή Νικόλαου Στανίτσα. Πρόκειται για αναθεωρημένης έκδοση του κειμένου που κατατέθηκε ως διπλωματική εργασία στη Σχολή Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστήμιου με επιβλέποντες καθηγητές τους ΚΟΪΟ ΝΙΚΟΛΑΟ, ΦΑΝΑΡΑ ΒΑΣΙΛΕΙΟ και ΛΟΗ ΝΕΚΤΑΡΙΟ.