Οι ξεσπιτωμένοι της Μόσχας
10 Οκτωβρίου 2015Αφιερωμένη στους μπομζί (Без определённого места жительства – БОМЖИ: στην ρωσσική γλώσσα η λέξη σημαίνει τους ξεσπιτωμένους, τους ανέστιους – άτομα χωρίς συγκεκριμένο τόπο διαμονής) είναι η συλλογή διηγημάτων που εξέδωσε προσφάτως ο συγγραφέας και παλαιότερα καθηγητής της Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Λομονόσωφ της Μόσχας Μ. Πάτσης. Ο συγγραφέας δίνει μία αριστοτεχνική, κοινωνιολογικά και ψυχογραφικά, εικόνα της ζωής των μπομζί στην μοσχοβίτικη πρωτεύουσα.
Ζωή στο δρόμο
Εκδότης: Πάτσης Μιχάλης – Συγγραφέας: Πάτσης Μιχάλης
Μήνας έκδοσης: Ιούνιος – Έτος έκδοσης: 2015
ISBN13: 978-618-80074-3-7, ISBN: 618-80074-3-7
Γλώσσα: Ελληνικά – Τόπος Έκδοσης: Αθήνα
Αριθμός Σελίδων: 172 – Μαλακό Εξώφυλλο – Διαστάσεις: 21χ14
Αφού ο συγγραφέας σημειώσει εξ αρχής ότι «η ζωή βρίσκεται στο δρόμο και αυτός σε οδηγεί» (σ. 7), παρουσιάζει την ζωή των μπομζί μέσα από δέκα διηγήματα στα οποία οι ίδιοι είναι κατά κανόνα κεντρικοί ήρωες («Η ανέστια τραγουδίστρια», «Λεπτές ισορροπίες», «Ο Αλεξέϊ στον Κάτω Κόσμο», «Στα υπόγεια τούνελ της Ρίγα», «14 Φεβρουαρίου», «Ο ποιητής», «Εργασίες απολύμανσης», «Το ανήλιαγο ζευγάρι»). Μεταξύ των κυρίαρχων χαρακτηριστικών των μπομζί καταγράφεται η ελευθερία τους (σσ. 11-12), η καθαρότητα στην σκέψη τους (σ. 49), η ευγένειά τους (σ. 55), η μοναχικότητά τους (σ. 99), ακόμη και η εργατικότητά τους (σ. 127, σ. 137) και, τέλος, η ευαισθησία τους (σ. 149, σ. 151). Νομίζω ότι μόνον σε δύο διηγήματα («Η Ε. στο μοναστήρι» και «Στο βουνό Άγιος Γεώργιος») οι μπομζί είναι μεν δρώντα αλλά όχι κεντρικά πρόσωπα.
Εκτός από την σύγχρονη ρωσσική κοινωνία στο πλαίσιο της οποίας διαδραματίζονται οι καθημερινές αυτές ιστορίες, ο αναγνώστης θα δει διάσπαρτες αναφορές σε σημαίνοντα πρόσωπα της ρωσσικής λογοτεχνίας (λ.χ. στον Τσέχωφ, στον Πούσκιν, στον Σκριάμπιν, στον Γκάρσιν, στον Γεσένιν), αλλά και της ελληνικής ιστορίας των ιδεών (λ.χ. στον Πλάτωνα, στον Πλωτίνο, ακόμη και στον Παπαρηγόπουλο). Έχει ενδιαφέρον να σημειωθεί ότι ένας από τους μπομζί των διηγημάτων, ο Αλιόσα, παρουσιάζεται μεν ως «φιλέλληνας» (σ. 40), ενώ γενικότερα καταγράφεται ότι «σ’ αυτήν την πόλη το έθνος μας (ενν. η Ελλάδα) έχει σχεδόν ξεχαστεί. Οι άνθρωποι το συνδέουν μόνο με την ιστορία και το παρελθόν» (σ. 53).
Είναι ξεκάθαρο ότι στην συλλογή διηγημάτων του Μιχάλη Πάτση η γραφή είναι ρεαλιστική αλλά και προπάντων αυτοβιογραφική. Ο συγγραφέας δεν παρακολουθεί ως απλός παρατηρηρής την καθημερινότητα των μπομζί, αλλά συνδιαλέγεται άμεσα μαζί τους όπως και με την φιλοσοφία ζωής που οι ίδιοι έχουν επιλέξει να ακολουθήσουν: «Οι άνθρωποι αυτοί δεν ήταν τεμπέληδες και μέθυσοι. Γράφω ‘’ήταν’’, γιατί δεν ξέρω αν υπάρχουν ακόμα σ’ αυτήν χώρα. Η πρόοδος αφανίζει πολλές φορές όλα τα ιδιαίτερα στοιχεία της κοινωνίας και γνωρίζουμε πως τίποτα δεν είναι πιο αντίθετο στην πρόοδο από την ατομικότητα στην κοινωνία. Αλλά μπορεί και οι μπομζί με τα χρόνια να έχουν αυξηθεί» (σ. 127).