Πως φτάσαμε στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας (ΜΕΘ)

Cardiac surgery with cardiopulmonary bypass monitor

Οι Μονάδες Εντατικής Θεραπείας[1], στο εξής Μ.Ε.Θ., είναι τμήματα αυτόνομα του νοσοκομείου, με εξειδικευμένο εξοπλισμό και στελεχιακό δυναμικό. Ο στόχος των Μ.Ε.Θ. είναι η άμεση αντιμετώπιση των βαριά πασχόντων ασθενών, των οποίων η υγεία και η ζωή απειλείται ή έχουν βαριές κακώσεις και επιπλοκές. Οι επαγγελματίες-νοσηλευτές  των Μ.Ε.Θ. αποτελούν ειδική κατηγορία επαγγελματιών, είναι εξειδικευμένοι σε πολλές διεργασίες, χρησιμοποιούν πολύπλοκους εξοπλισμούς και όργανα, είναι γνώστες και κατέχουν ειδικές δεξιότητες, ώστε να μπορούν να ανταπεξέρχονται στις ιδιαίτερα αυξημένες απαιτήσεις του εργασιακού τους περιβάλλοντος[2].  [3]

Η Μ.Ε.Θ. δεν είναι κάτι νέο για την ανάγκη της νοσηλείας στα νοσοκομεία. Η Βρετανίδα Florence Nightingale[4], το 1858, σημείωνε στο βιβλίο της, «Σημειώσεις για θέματα που επηρεάζουν την υγεία: αποδοτικότητα και διοίκηση των Βρετανικών στρατιωτικών νοσοκομείων»: «στο νοσοκομείο απαραίτητο είναι ένα ήσυχο, μικρό δωμάτιο, στο οποίο ο ασθενής θα παραμένει μετά το χειρουργείο του και μέχρι να ανανήψει από την χειρουργική επέμβαση». Είναι η πρώτη που περιγράφει τα πλεονεκτήματα της δημιουργίας εντελώς διαφορετικών χώρων, εντός των νοσοκομείων, με  στόχο την ασφαλέστερη ανάρρωση όσων υποβάλλονται σε χειρουργική επέμβαση.[5]

Κατά τη διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου πολέμου και όταν ξεκίνησαν οι θεραπείες σοκ (ECT), αρχίζουν οι πρώτες κινήσεις σχετικά με τη δημιουργία μιας εξειδικευμένης μονάδας. Η αφορμή δόθηκε εξ αιτίας των πολλών μετακινήσεων των στρατιωτικών χειρουργείων, κοντά στα πεδία των μαχών. Έτσι συγκροτείται μια μονάδα εξειδίκευσης, η οποία ακολουθεί το στράτευμα και επιδίδεται στην εξειδικευμένη νοσηλεία πριν και μετά τα χειρουργεία, έχοντας πολύ καλά αποτελέσματα. Στα δε Στρατιωτικά Νοσοκομεία, βάσει των προτύπων της Nightingale, ορίζονται ειδικοί χώροι οι οποίοι φιλοξενούν τους στρατιώτες που βρίσκονται σε κατάσταση shock, είτε λόγω του τραυματισμού τους στο πεδίο της μάχης, είτε μετά από βαριά εγχείρηση.

Με τη λήξη του πολέμου η ανάπτυξη της ιατρικής και της τεχνολογίας υπήρξε αλματώδης, ενώ ταυτόχρονα αυξήθηκαν κατακόρυφα τα τροχαία ατυχήματα, εξ αιτίας της αύξησης των αυτοκινήτων. Προκύπτει λοιπόν η ανάγκη της άμεσης ίδρυσης και λειτουργίας των εξειδικευμένων υποστηρικτικών υπηρεσιών, με αποτέλεσμα την δημιουργία των Μ.Ε.Θ.

Παράλληλα έχουμε και την δυνατότητα αύξησης της επιβίωσης των ασθενών, η οποία πριν μερικά χρόνια ήταν αδύνατη. Αυτό από μόνο του δημιουργεί προβλήματα στη νοσηλευτική διαδικασία, εξ αιτίας της πληθώρας των διαφορετικών τύπων θεραπείας. Η ιατρική αναπτύσσεται και μοιραία χωρίζεται σε πολλούς τομείς και ειδικότητες. Η κοινωνική ευμάρεια και ο σύγχρονος τρόπος ζωής, γεννούν νέες νοσηλευτικές ανάγκες, διαφορετικών ειδικοτήτων, ακόμη και στις Μ.Ε.Θ.

Έτσι οι Μ.Ε.Θ. είναι το εξειδικευμένο εκείνο τμήμα των νοσοκομείων, όπου νοσηλεύονται οι βαριά πάσχοντες ασθενείς. Όσοι έχουν την ανάγκη της αποκλειστικής, συνεχούς  και στενής παρακολούθησης, από ειδικούς και εξειδικευμένους γιατρούς, νοσηλευτές και την τελειότερη υλικοτεχνική υποδομή. Στις Μ.Ε.Θ. η νοσηλεία είναι απολύτως εξατομικευμένη, είναι συνεχούς 24ωρης παρακολούθησης και  άριστου επιπέδου, με στόχο την έγκαιρη και άμεση αντιμετώπιση όποιων επιπλοκών εμφανιστούν.

Οι Μ.Ε.Θ. ήδη συμπληρώνουν τα 50 χρόνια λειτουργίας τους και είναι το ορόσημο της σύγχρονης νοσηλευτικής. Υφίσταται όμως και ένα ενδιάμεσο στάδιο, αυτό που λέγεται Μονάδα Αυξημένης Φροντίδας ή Μονάδα Ενδιάμεσης Φροντίδας, η οποία αφορά ασθενείς οι οποίοι βρίσκονται σε ενδιάμεση κλινική κατάσταση, μεταξύ Μ.Ε.Θ. και απλής νοσηλείας. Οι ασθενείς όταν φεύγουν από τις Μ.Ε.Θ. διατρέχουν κινδύνους, τους οποίους όμως δεν μπορούν να τους αντιμετωπίσουν σε έναν απλό θάλαμο νοσηλείας. Οι ασθενείς αυτοί χρήζουν στενής παρακολούθησης και υποστήριξη σε κάποια  όργανα, πχ αναπνευστικό.

[1] Intensive Care Unit – ICU  
[2] Εξ αιτίας αυτών των ειδικεύσεων, οι νοσηλευτές των Μ.Ε.Θ. δεν δύναται να μετακινηθούν σε άλλο τμήμα του νοσοκομείου.
[3] Ε. Μανουσάκη, 2011, «Νοσηλευτική Εργασία στις Μ.Ε.Θ.:  Πως αντιλαμβάνονται οι εργαζόμενοι τον ρόλο και τη θέση τους στις Μ.Ε.Θ.», Μεταπτυχιακή εργασία, Πανεπιστήμιο Κρήτης-Τμήμα Ιατρικής, Δημόσια Υγεία και Διοίκηση Υπηρεσιών
[4] Η Florence Nightingale (1820-1910), ήταν Βρετανίδα Κοινωνική Αναμορφώτρια, γνωστή για το ανθρωπιστικό και καινοτόμο έργο της σχετικά με την νοσηλευτική. Κατά τη διάρκεια του Κριμαϊκού πολέμου (1853-1856) εισάγει το επάγγελμα της εξειδικευμένης νοσηλεύτριας και θέτει τις βάσεις της σύγχρονης νοσηλευτικής και της ορθότερης λειτουργίας των νοσοκομείων, ειδικά των στρατιωτικών. Εξ αιτίας των προσπαθειών της συστήνεται η Βασιλική Επιτροπή Υγείας (1857), η οποία συμβάλει στην ίδρυση της Στρατιωτικής Ιατρικής Σχολής.
[5] American College of Critical Care Medicine of the Society of Critical Care Medicine, 1998

Παρατήρηση: το παρόν κείμενο αποτελεί τμήμα της Διπλωματικής Εργασίας «Βιοηθικά προβλήματα στην Μονάδα Εντατικής Θεραπείας» που εκπόνησε ο κ. Άγγελος Αλεκόπουλος, στο πλαίσιο του προγράμματος «Σπουδές στην Ορθόδοξη Θεολογία» της Σχολής Ανθρωπιστικών Σπουδών του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου (ΕΑΠ), με επιβλέποντα καθηγητή τον κ. Νικόλαο Κόιο και την οποία η Πεμπτουσία δημοσιεύει με τη μορφή σειράς άρθρων.