Τα πάθη και η δουλεία τους όπως αποτυπώνονται στο έργο του Γ. Βιζυηνού

14 Μαΐου 2016
[Προηγούμενη δημοσίευση: http://bitly.com/1XJfFA2]

Η ομοφυλοφιλία υποβάλλεται. Ο Λουής, ὁ Γάλλος ὑπηρέτης τοῦ ἐπὶ τὸν Βόσπορον ξενοδοχείου με το ξυρισμένο πρόσωπο[424] και ιδίως ο Κιαμήλης αποτελούν λανθάνουσες περιπτώσεις διάστασης μεταξύ γένους και φύλου[425]. Ο Κιαμήλ αναπτύσσει στενή φιλία με τον συνεταίρο του και η αδελφοποίησή τους γίνεται με δική του πρωτοβουλία, ενώ η πρόταση του αδελφοποιητού για γάμο του Κιαμήλ με την αδελφή του, ίσως να αποτελεί και τρόπο «νομιμοποίησης» της σχέσης τους. Αυτή, πιθανόν, να ήταν και η σημαντικότερη αιτία της άρνησης του πατέρα στον γάμο της κόρης του[426].

φγηδγη12

Η εκδίκηση/αυτοδικία επιζητείται. Η μητέρα του Γιωργή ζητά εκδίκηση για τον άδικο φόνο του γιού της και προτρέπει τα παιδιά της να μην αφήσουν ανεκδίκητη την δολοφονία του: Ἂν δὲν εἶχα παιδιὰ στὸν κόσμο, θενἄκοφτα τὰ μαλλιά μου, θενἄβαζα ἀνδρίκια ροῦχα, καὶ μὲ τὸ τουφέκι στὸν ὦμο θενὰ κυνηγοῦσα τὰ ἰχνάρια τοῦ φονιᾶ, ὡς ποὺ νὰ ῾κδικήσω τὸν νεκρό μου (…) Γι᾿ αὐτὸ ἐκδίκησι! πρέπει νὰ γενῆ ἐκδίκησι![427] Ο Κιαμήλ «απορρίπτεται» από τον μελλοντικό πεθερό του, γιατί δεν εκδικήθηκε τον θάνατο του γιού του[428].  Οι δύο φόνοι τους οποίους διαπράττει αργότερα ο Κιαμήλ γίνονται για αυτόν ακριβώς τον λόγο, εκδικείται τον θάνατο του φίλου του[429]. Ο αφηγητής σχολιάζοντας την τεράστια δύναμη την οποία διαθέτει η εκδίκηση/αυτοδικία -η οποία οδηγεί τον άνθρωπο στον ηθικό εκτροχιασμό- επισημαίνει ότι δεν μπόρεσε να την καταργήσει ούτε ἡ φιλανθρωποτάτη τῆς γῆς θρησκεία[430], ο χριστιανισμός.

Το χρήμα λατρεύεται. Ο Χαραλαμπής για να πείσει αναφέρεται στους πολλούς παράδες που έκαμε και τώρα πιὰ ἂς κάμουν καὶ οἱ φίλοι[431], ενώ έχει ήδη διαπράξει φόνο για το χρήμα (ληστεία)˙ ο Χρηστάκης σκοτώνεται, όταν αναλαμβάνει μια έμμισθη δημόσια θέση[432], οι ιερείς διαφθείρονται από το χρήμα, ο Παπα-Δήμος δεν πάει να δει τον τραυματισμένο-άρρωστο, αφού δεν έχει χρηματικό όφελος[433]. Ακροθιγώς, έτσι, ο Βιζυηνός αναφέρεται στη σιμωνία, στην εμπορία της θείας Χάριτος. Ο Κιαμήλ «απορρίπτεται» από τον κτηματία μελλοντικό πεθερό του, γιατί ανήκει στα χαμηλά κοινωνικά στρώματα -ήταν φτωχός- και ο ίδιος επιθυμεί η κόρη του να παντρευτεί μπέη ή πασά -κάποιο δηλαδή πλούσιο[434]. Κλοπές, εξάλλου, διαπράττονται για τα φλουριά[435]. Το χρήμα καταδυναστεύει τον άνθρωπο και τον εξαχρειώνει. Δικαιώνεται και εδώ από τον αφηγητή η ευαγγελική ρήση του Ιησού: πάλιν δὲ λέγω ὑμῖν, εὐκοπώτερόν ἐστι κάμηλον διὰ τρυπήματος ραφίδος διελθεῖν ἢ πλούσιον εἰς τὴν βασιλείαν τοῦ Θεοῦ εἰσελθεῖν[436].

Ψέματα λέγονται. Ο Χαραλάμπης του Μητάκου επικαλείται ένα ψέμα -το οποίο «επιβεβαιώνεται» αργότερα από τον δραματικό μονόλογο του Κιαμήλ, στον οποίο και αποκαλύπτεται η αλήθεια για τον δεύτερο φόνο του[437]- με το οποίο πείθει τον φίλο του, τον Χρηστάκη, να τον υποκαταστήσει στο ρόλο όχι του ταχυδρόμου, όπως ισχυρίστηκε, αλλά σε αυτόν του θύματος. Το ψέμα γίνεται εδώ συνώνυμο του θανάτου. Επίσης, ο ίδιος ο αφηγητής, ενώ γνωρίζει τον δράστη της δολοφονίας του αδελφού του, δεν τον αποκαλύπτει στη μητέρα του[438], λέγοντας της ψέματα ότι δεν βρέθηκε, γιατί στο επιμύθιο της αφήγησης αναρωτιέται ποιός είναι ο πραγματικός δολοφόνος του αδελφού του, ο φυσικός ή ο ηθικός αυτουργός του φόνου.

[Συνεχίζεται]

[424] Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.60.

[425]Β. Αθανασόπουλος, «Φύλο και γένος» στο Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Γ. Βιζυηνού, όπ. παρ. σσ.180-182.

[426]Β. Αθανασόπουλος, «Μια λανθάνουσα περίπτωση διάστασις μεταξύ γένους και φύλου»  στο Οι μύθοι της ζωής και του έργου του Γ. Βιζυηνού, όπ. παρ. σσ.264-272.

[427]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.68.

[428]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.91: «Μόνον ἐγύρισε τὸ πρόσωπό του ἀπὸ τὴν ἄλλη μεριὰ γιὰ νὰ μὴν τὸν βλέπῃ, καί, -Ἀφῆκες νὰ σκοτώσουν τὸν ἀδελφοποιτό σου, τοῦ εἶπε, χωρὶς ν᾿ ἀδειάσῃς τὸ τουφέκι σου· κ᾿ ἔρχεσαι στὸ σπίτι μου, χωρὶς τὸ κεφάλι τοῦ φονιὰ στὸ χέρι σου;»

[429]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σσ.97-100.

[430]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.96.

[431]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.64.

[432]Μ. Ιατρού, Ο σωσίας του νεκρού αδελφού, όπ. παρ., σ.42.

[433]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ. 73: «Ἐκεῖνο, ὡς καὶ ὁ Παππα-Δῆμος, ποὺ τ᾿ ἄκουσε, δὲν ἐπῆγε νὰ τὸν διῇ. Γιατ᾿ εἶναι, λέγει, Τοῦρκος, κ᾿ οἱ Τοῦρκοι δὲν πληρόνουν, γιὰ εὐχέλαιο».

[434]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.89.

[435]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.90 και σ.91.

[436] Ματθ. 19.  24.

[437]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.98: «-Κρύψου, λοιπόν, μοὶ εἶπεν, ἐδῶ ἀπὸ πίσου. Ὅπου καὶ νὰ εἶναι, θὰ φθάσῃ ἕνας μὲ τὸν ταχυδρομικό του σάκκο στὴν ἀμασχάλη, μὲ τὸ τουφέκι στὸν ὦμο του. Αὐτὸς εἶναι ὁ φονιᾶς τοῦ σουλτανέλη. Ὀνομάζεται Χαραλαμπής, υἱὸς τοῦ Μητάκου. Κάθε δεκαπέντε περνᾷ τὸ ἴδιο τὸ γεφύρι, ποὺ ἔπεσες μὲ τ᾿ ἄλογο».

[438]Γ.Μ. Βιζυηνός, όπ. παρ., σ.99: «(αφηγητής)- Ὦ! Ἄθλιε! Ἐφόνευσες τὸν ἀδελφόν μου!»