«Οι χριστιανοί τον βοηθούν να τραγουδήσει τη φθαρτότητα και τη ματαιότητα της ανθρώπινης φύσης»
27 Ιουνίου 2016[Προηγούμενη δημοσίευση: http://bitly.com/1UpKkTS]
Δεύτερον χρησιμοποιεί στην ποίηση του ιστορικά στοιχεία, τοπωνύμια και λαμπερά ονόματα από τη βυζαντινή περίοδο. Και μόνο οι τίτλοι των ποιημάτων του, όπως Ἄννα Δαλασήνη, Ἄννα Κομνηνή, Ἀπὸ ὑαλί χρωματιστὸ, Βυζαντινὸς Ἀρχων, ἐξόριστος, στιχουργῶν, Εἰς τὰ περίχωρα τῆς Ἀντιοχείας, Μανουὴλ Κομνηνὸς, Μεγάλη συνοδεία ἐξ ἱερεών καὶ λαϊκῶν, Ὁ Ἰουλιανὸς ἐν Νικομηδεία, Ὁ Ἰουλιανὸς καὶ οἱ Ἀντιοχεῖς, Ὁ Ἰουλιανὸς, ὁρῶν ὀλιγωρίαν, Ὁ Ἰωάννης Καντακουζηνὸς ὑπερισχύει, Οὐκ ἔγνως, Στὴν Ἐκκλησία (η αναφορά των παραπάνω ποιημάτων γίνεται με αλφαβητική σειρά) αλλά και τα ανέκδοτα ποίηματα του Ὁ Ἰουλιανὸς ἐν τοῖς μυστηρίοις και Συμεών δείχνουν καθαρά τον ενδιαφέρον του για τον Βυζαντινό πολιτισμό.
www.palmografos.com
Τρίτον η χρησιμοποίηση των ιστορικών στοιχείων, τοπωνυμίων και ονομάτων της βυζαντινής περιόδου γίνεται για να υπογραμμισθεί η τραγικότητα, η ματαιότητα και τα όρια της ανθρώπινης φύσης, που τονίζουν τόσο χαρακτηριστικά οι βυζαντινοί συγγραφείς στα κείμενα τους. Όλα τα παραπάνω ποιήματα εκμεταλλεύονται ως αφορμή είτε ένα πρόσωπο – τον Ιουλιανό τον Παραβάτη ή την Άννα την Κομνηνή π.χ. –, είτε ένα γεγονός – την στέψιν, ἐν Βλαχέρναις, τοῦ Ἰωάννη Καντακουζηνοῦ καὶ τῆς Εἰρήνης Ἀνδρονίκου Ἀσάν –, είτε ένα χώρο – Στὴν Ἐκκλησία –, για να εκφράσει ο ποιητής το στοχασμό και τη μελαγχολία του για την ρευστότητα, την τρεπτότητα, τη ματαιότητα της ανθρώπινης μοίρας, αλλά και την ανάγκη ο άνθρωπος να κρατηθεί όρθιος σε αυτή την παρακμή[34]. Με αυτόν τον τρόπο υπάρχει το Βυζάντιο στην ποίηση του Καβάφη. Εκμεταλλεύεται ένα βυζαντινό κείμενο ή ένα βυζαντινό όνομα για να τραγουδήσει την ανθρώπινη φύση.
Γιατί ασχολείται ιδιαιτέρως, στην πιο ώριμη ποιητική του ηλικία, με τὰ περίχωρα τῆς Ἀντιοχείας; Γιατί εκεί βρίσκει μία σκηνή, μέσα από την οποία μπορεί άνετα να δείξει τον αγώνα των χριστιανών – δηλαδή του κάθε ανθρώπου (οι χριστιανοί είναι απλώς οι ηθοποιοί της συγκεκριμένης παράστασης˙ το σημειώνει, όπως αναφέραμε προηγουμένως, η Σόνια Ιλίνσκαγια) – να κρατηθούν όρθιοι με αξιοπρέπεια στις προκλήσεις του αυτοκράτορα, χωρίς να αρνηθούν ποτέ ότι είναι άνθρωποι και έχουν πάθη˙ δεν αποκλείεται διόλου τη φωτιά να την έβαλαν αυτοί. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που τάσσεται ανεπιφύλακτα με το μέρος τους. Οι χριστιανοί τον βοηθούν να τραγουδήσει τη φθαρτότητα και τη ματαιότητα της ανθρώπινης φύσης μέσα στη ροή της ιστορίας, η οποία ποτέ δεν γυρίζει πίσω.
Ένας ισχυρός αυτοκράτορας που επί των ημερών της κυριαρχίας του κυνηγά τους αδύναμους χριστιανούς ψάχνοντας λόγο να τους κατηγορήσει, και τελικά δεν το καταφέρνει. Μόνο έτσι μπορούμε να δούμε και να περιγράψουμε το Βυζάντιο στην ποίηση του Αλεξανδρινού. Η βαθιά επιθυμία της εξουσίας να επιβληθεί (μόνιμα κρυμμένη στην ανθρώπινη φύση[35]) από τη μια πλευρά, και η κοινή φύση όλων των ανθρώπων, ισχυρών και αδύναμων, που πότε διαβρώνεται και πότε θεραπεύεται, από την άλλη, εκφράζονται πλήρως στα γεγονότα που διαδραματίζονται Εἰς τὰ περίχωρα τῆς Ἀντιοχείας˙ το τελευταίο ποίημα του Καβάφη.
