Παράγοντες που επηρεάζουν την εκπαιδευτική ένταξη των αλλοδαπών παιδιών

Η χώρα μας που βίωσε επί χιλιετίες την πολιτική της μεταναστευτικής τακτικής με τους ανήσυχους, φιλοπρόοδους και ριψοκίνδυνους ομοεθνείς μας, με το εμπόριο και τη ναυτιλία τους, στα πέρατα του τότε και σήμερα γνωστού κόσμου, τηρεί στάση θετική απέναντι στην πλημμυρίδα των πάσης φύσεως  μεταναστών, λαθρομεταναστών, προσφύγων, παλινοστούντων ομογενών και άλλων ομάδων[1] .

Το γεγονός ότι η χώρα μας έχει μπει σε μια εποχή εντυπωσιακών μεταναστευτικών ρευμάτων, με αποτέλεσμα τη μόνιμη διανομή ενός σημαντικού αριθμού αλλοδαπών, δεν έχει συνειδητοποιηθεί ακόμη στον τόπο μας, με αποτέλεσμα αυτό το πρόβλημα να μην έχει γίνει μέχρι τώρα αντικείμενο σοβαρού διαλόγου[2]. Επίσης κατά τους Πασιά,/ Φλουρή,[3] που οι λαοί της Ευρώπης κινούνται προς μια βαθύτερη και ουσιαστικότερη ενότητα με αφετηρία  την πίστη σε αυτό που θα ονομάζαμε ευρωπαϊκό πνεύμα.

Η πολιτική και το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ελλάδα συνεχώς βελτιώνεται προς το καλύτερο, ωστόσο ακόμη ο δρόμος είναι μακρύς και ανηφορικός, αλλά δεν θα πρέπει να απελπίζεται η εκπαιδευτική κοινότητα και οι εκπαιδευτικοί φορείς της εκπαίδευσης, επειδή ο δρόμος είναι  ένας  πλήρης και σφαιρικός και πάρα πολύ ανθρώπινος. Ακόμη η   προσπάθεια  είναι σύννομη με τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Ανθρώπου  και του παιδιού. Επίσης,  το ελληνικό Σύνταγμα προϋποθέτει  ισότητα ευκαιριών και δικαιωμάτων για όλους τους πολίτες της χώρας. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό και αξιόλογο και θα πρέπει όλοι μας να το προσέξουμε και να το αξιοποιήσουμε στην κοινωνία και προ πάντων στην εκπαίδευση.

Η μη αναγνώριση της γλωσσικής διαφοράς και της πολιτισμικής διαφορετικότητας γενικότερα, οδηγεί στην αποσύνδεση της ταυτότητας του διαφορετικού μαθητή από την εκπαιδευτική διαδικασία. Πολλά παιδιά που τυχαίνει να προέρχονται από διαφορετική χώρα και να ακούν διαφορετική γλώσσα, γίνονται συχνά αντικείμενα χλευασμού και κοροϊδίας από άλλα με ελλιπείς επικοινωνιακές δεξιότητες και ανικανότητα αποδοχής των ξένων, που μπορεί να είναι συμμαθητές ή γείτονες. Οι μαθητές με διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα, φαίνεται να αντιμετωπίζουν προβλήματα σχολικής προσαρμογής. Παράλληλα, τα κρούσματα της υποεκπαίδευσης και υποεπίδοσης, της μαθητικής διαρροής και της ξενοφοβίας, ευνοούν την εκδήλωση στερεοτυπικής και ρατσιστικής συμπεριφοράς στην πολιτισμική, κοινωνική, οικονομική και σωματική ή διανοητική ιδιαιτερότητα των μαθητών και ίσως τη μετατροπή τους σε θύτες ή θύματα μέσω του σχολικού εκφοβισμού.

Από τα παραπάνω φαίνεται ότι το σχολείο ως κοινωνική μονάδα και ως θεσμός θα πρέπει να στηρίζει το διάλογο με άλλους φορείς κοινωνικοποίησης και ιδιαίτερα με τους γονείς, τους οποίους θα πρέπει να αντιμετωπίζει ως συνεργάτες και να ενισχύει τους δεσμούς οικογένειας – κοινότητας με απώτερο στόχο τη συναισθηματική ισορροπία των νεαρών μελών της κοινωνίας[4]. Οι αλλόγλωσσοι μαθητές ξεκινούν τη φοίτησή τους στις μεικτές τάξεις τους ελληνικού σχολείου, χωρίς να έχουν προετοιμαστεί κατάλληλα για την άμεση ένταξή τους στις κανονικές τάξεις. Έχοντας ελάχιστη ή μηδενική γνώση της ελληνικής γλώσσας (ως δεύτερης /ξένης γλώσσας) καλούνται να παρακολουθήσουν το πρόγραμμα σπουδών με τον παραδοσιακό τρόπο διδασκαλίας.

Το ελληνικό σχολείο δυστυχώς λειτουργεί σε πάρα πολύ μεγάλο  βαθμό με βάση το αφομοιωτικό μοντέλο της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, το οποίο βοηθά να αποδειχθούν  τα προβλήματα  των μειονοτήτων στη διαδικασία της μάθησης. Όπως τονίζει και ο Χατζηνικολάου  « το αμέσως επόμενο στάδιο είναι ότι τα θύματα του κοινωνικού αποκλεισμού θα αισθάνονται τα ίδια υπεύθυνα για την κατάστασή τους»[5]. Στην ουσία  , η ανεπάρκεια χαρακτηρίζει το ίδιο το σχολείο  που δεν μπορεί αφενός να ενσωματώσει τις μειονότητες δημιουργικά και διαπολιτισμικά  και αφετέρου να αξιοποιήσει διδακτικά το κεφάλαιο αυτό του ξένου πολιτισμού προς όφελος δικό του, των παιδιών και της ίδιας της κοινωνίας.

[1]Τόμπρα, Α. (2006). Η εκπαίδευση ως μοχλός για την κοινωνική ενσωμάτωση μέσα από τις διαδικασίες της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης, στο Γεωργογιάννη Π. Διαπολιτισμική Εκπαίδευση, Ελληνικά ως Δεύτερη ή Ξένη Γλώσσα, 9^ο Διεθνές Συνέδριο, τόμος II, σελ. 57, Πάτρα: ΚΕ.Δ.ΕΚ.

[2] Ζωγράφου, Α. (2003). Διαπολιτισμική αγωγή στην Ευρώπη και στην Ελλάδα, Αθήνα:Τυπωθήτω.

[3] Πασιάς, Γ./ Φλουρής, Γ. (1997). Ο Εθνικός χαρακτήρας της σχολικής γνώσης και η ιδεολογία του ευρωπαϊσμού, στο Παιδαγωγική Επιστήμη στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Τάσεις και προοπτικές, Ζ΄ Διεθνές Συνέδριο ΠΕΕ, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

[4] Κανακιδου, Ε/Παπαγιάννη, Β. (1998). Διαπολιτισμική Αγωγή, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα.

[5] Χατζηνικολάου, Αγγελος .(2005).  Αλφαβητισμός παιδιών Ρομά μέσα από τη διδασκαλία των ανθρώπινων δικαιωμάτων : δυνατότητες και περιορισμοί. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Παιδαγωγικό Τμήμα Δημοτικής Εκπαίδευσης.