Σεπτεμβριανά 1955· εξήντα ένα χρόνια μετά

Η Οικουμενική Ομοσπονδία Κωνσταντινουπολιτών, ο ενωτικός φορέας της Κοινότητας των εκπατρισμένων Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, οργανώνει φέτος με αφορμή τη συμπλήρωση 61 ετών από το  Πογκρόμ των Σεπτεμβριανών του 1955, σειρά εκδηλώσεων που θα πραγματοποιηθούν στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, από 6 έως10 Σεπτεμβρίου.

Σκοπός των εκδηλώσεων είναι, η προβολή του αιτήματος αποκατάστασης, της κατά συντριπτική πλειοψηφία εκπατρισμένης Κοινότητας, συνέπεια μακρόπνοου προγράμματος εκρίζωσης, που σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε από αλλεπάλληλες τουρκικές Κυβερνήσεις, καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα.

 Στα πλαίσια των εκδηλώσεων, θα πραγματοποιηθούν:

 Έκθεση με υλικό από τον ελληνικό, τουρκικό και κυπριακό τύπο της εποχής, συνοδευμένο από φωτογραφίες και οπτικοακουστικό υλικό, του Ιστορικού Αρχείου της ΕΡΤ.

Προβολές των ταινιών: «Η Φρικτή Νύχτα» του Γ. Μουτεβελλή στις 6 Σεπτεμβρίου στις 19.30μ.μ. και «Η Απώλεια της Πατρίδος» του A. Kapancık στις 9 Σεπτεμβρίου, στις 20.00μ.μ.

Προβολές μαγνητοσκοπημένων μαρτυριών, των θυμάτων που έζησαν τα γεγονότα.

Βίντεο από την εικονική δίκη, που πραγματοποιήθηκε στην 60η επέτειο των γεγονότων στην Κωνσταντινούπολη.

Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα: «Η Σκιά των Σεπτεμβριανών, στα 60 χρόνια που ακολούθησαν στην Τουρκία», στις 7 Σεπτεμβρίου, στις 19.00μ.μ. με ομιλητές τους: Χ. Παπασωτηρίου (Διευθυντή ΙΔΙΣ και Καθηγητή στο Πάντειο), Α. Συρίγο (Αν. Καθηγητή στο Πάντειο), Α. Αλεξανδρή (Πρέσβη), Ν. Ουζούνογλου (Καθηγητή στο ΕΜΠ) και συντονιστή τον  δημοσιογράφο Πάνο Χαρίτο.

Συζήτηση στρογγυλής τραπέζης, σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Προσφυγικών Σωματείων Ελλάδας,  το Δίκτυο Μικρασιάτης και τον συγγραφέα Π. Μάρκαρη  με θέμα: «Ο αντίκτυπος των Σεπτεμβριανών, στον Προσφυγικό Κόσμο στην Ελλάδα», στις 8 Σεπτεμβρίου, στις 19.00μ.μ.

Ημερίδα με θέμα: «Η Νομική Κατοχύρωση των Δικαιωμάτων των Μειονοτήτων», στις 10 Σεπτεμβρίου στις 10.00 π.μ. με  ομιλητές τους: Petra Roter, Καθηγητή και Πρόεδρο της Συμβουλευτικής Επιτροπής για την Σύμβαση Πλαίσιο της Προστασίας των Εθνικών Μειονοτήτων, του Συμβουλίου της Ευρώπης και Loránt Vincze, Πρόεδρο των Ηνωμένων Εθνοτήτων της Ευρώπης.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, η έκθεση θα είναι ανοικτή στο κοινό από τις 6 έως τις 10 Σεπτεμβρίου, ενώ περίπτερα της έκθεσης θα λειτουργήσουν στην Πλατεία Κοραή και την Πλατεία του Δήμου Πειραιά στις 6 και στις 7 Σεπτεμβρίου.

Ο πρόεδρος της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών, Καθηγητής στο ΕΜΠ, κ. Νίκος Ουζούνογλου

Η Πεμπτουσία επικοινώνησε με τον πρόεδρο της Οικουμενικής Ομοσπονδίας Κωνσταντινουπολιτών, Καθηγητή στο ΕΜΠ, τον κ. Νίκο Ουζούνογλου και συνομίλησε μαζί του, για την αντιμετώπιση των Σεπτεμβριανών του 55, από την κοινή γνώμη της Ελλάδας και της Τουρκίας, για την πολιτική των Τουρκικών κυβερνήσεων στο θέμα, τα αιτήματα των Κωνσταντινουπολιτών της νέας γενιάς, ενώ στο ερώτημα «ποια η στάση της Τουρκίας σήμερα, απέναντι στην ελληνική κοινότητα», απαντά ότι «υπάρχει ατολμία στην αποκατάσταση με ουσιαστικά μέτρα».

-Πεμπτουσία: Πώς αντιμετώπισε ο Ελληνικός τύπος τα Σεπτεμβριανά και πώς ο Τουρκικός;

-Ν. Ουζούνογλου: Ο Τουρκικός τύπος της εποχής αμέσως μετά από τα γεγονότα, όντας στο σύνολο του κατευθυνόμενος, έγραφε περί «εθνικής έξαρσης»,  μετά από την προβοκάτσια που πράκτορες της Τουρκίας τοποθέτησαν μια μικρή εκρηκτική ύλη, στο επονομαζόμενο σπίτι του Κεμάλ στην Θεσσαλονίκη… για αρκετά χρόνια ποτέ δεν αναφερόταν τίποτα για το Πογκρόμ. Μόνο το 2005, στα 50 χρόνια της τραγικής επετείου, έγιναν αρκετά δημοσιεύματα και άρχισε να συζητείται το θέμα ανοικτά…

Αν και μερίδα του Ελληνικού τύπου της εποχής, υπό την επιρροή  της  τότε Κυβέρνησης της ΕΡΕ, με τη σκιά του δόγματος «ανοίκωμεν στην Δύση» προσπάθησε να μειώσει το μέγεθος των συμβάντων, η πλειοψηφία του τύπου κράτησε σωστή στάση, με πρώτη το τότε ΕΘΝΟΣ, που στις 12/9/1955, δημοσίευσε φωτογραφίες, που είχε απαθανατίσει με κίνδυνο της ζωής του ο αείμνηστος Δημήτριος Καλούμενος και τις μετέφερε ο επίσης αείμνηστος δημοσιογράφος Γιώργος Καράγιωργας.

-Πεμπτουσία: Με αφορμή τη συζήτηση στρογγυλής τράπεζας που θα γίνει, θα ήθελα να σας ρωτήσω ποιος ήταν και αν υπήρχε αντίκτυπος των Σεπτεμβριανών στην Τουρκία και στη διεθνή κοινή γνώμη (κατάφερε να την ευαισθητοποιήσει);

-Ν. Ουζούνογλου: Η επίδραση στην Τουρκία υπήρξε αρνητική, διότι ουσιαστικά το Πογκρόμ αυτό, είναι κομβικό στην αναγέννηση του παρακράτους και την επανάληψη των διωγμών κατά των Ρωμιών, που είχε αρχίσει το 1908. Γενικότερα τα Σεπτεμβριανά, είναι άμεσα συνδεδεμένα με τις στρατιωτικά πραξικοπήματα του 1960, 1971, 1980… Ουσιαστικά, με την εκτέλεση του Πογκρόμ, το Κράτος της Τουρκίας επέλεξε τον δρόμο της απομάκρυνσης από τις αρχές του κράτους νόμου και στοιχειώδους δημοκρατίας.

-Πεμπτουσία: Σήμερα 61 χρόνια μετά, η Τουρκία έχει παραδεχθεί το λάθος της, κάνει λόγο για αποκατάσταση, ή επιλέγει απλά να μην θυμάται τι έγινε;

-Ν. Ουζούνογλου: Το θέμα δεν είναι μόνο το κράτος της Τουρκίας να ζητήσει συγνώμη, αλλά περισσότερο να προβεί σε μέτρα αποκατάστασης με επανορθώσεις προς τα θύματα και τους απογόνους τους. Ισοδύναμο αυτού είναι, η Κυβέρνηση της Τουρκίας να υποστηρίξει έμπρακτα την παλιννόστηση  Κωνσταντινουπολιτών της νέας γενιάς. Ως Οικουμενική Ομοσπονδία των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, προβάλλουμε την απαίτηση αυτή, προτείνοντας συγκεκριμένα μέτρα. Η πρόοδος επί του παρόντος είναι περιορισμένη, αλλά έχει τεθεί επίσημα πρώτα προς την Κυβέρνηση της Τουρκίας και εξίσου προς τους Διεθνείς Φορείς όπως τον ΟΗΕ, την Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης κτλ.

-Πεμπτουσία: Πώς χαρακτηρίζετε τη στάση της Τουρκίας σήμερα, απέναντι στην ελληνική κοινότητα;

-Ν. Ουζούνογλου:: Υπήρξε αλλαγή στάσης από το 2003, όταν ανήλθε στην εξουσία για πρώτη φορά από το 1923, μια μη-Κεμαλιστική παράταξη χωρίς αυτό να σημαίνει ότι έχει αλλάξει ουσιαστικά η αντίληψη  του έθνους-κράτους της Τουρκίας, να θεωρεί οποιαδήποτε μειονότητα ως επικίνδυνη. Οι αλλαγές που έχουν συμβεί προς την κατεύθυνση αδικιών του παρελθόντος, είναι περιορισμένες και ακόμα σε μερικούς τομείς υπάρχουν ανατροπές, όπως π.χ. η απαγόρευση εκλογών των Διοικητικών Συμβουλίων των Ευαγών Ιδρυμάτων τα τελευταία 4 χρόνια, που δείχνει την αντίληψη ότι «ναι μεν σας δίνουμε το δικαίωμα ύπαρξης, αλλά μην θέλετε και πολλά». Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι, παρά του ότι η σημερινή Κυβέρνηση αναγνωρίζει εν μέρει, ότι έχουν γίνει αδικίες προς την Ελληνορθόδοξη Κοινότητα στο παρελθόν, υπάρχει ατολμία στην αποκατάσταση με ουσιαστικά μέτρα.

Κατερίνα Χουζούρη