Η σχέση της αρχαίας Φιλοσοφίας με τη Βιολογία
8 Αυγούστου 2017[Προηγούμενη δημοσίευση: https://www.pemptousia.gr/?p=167630]
5. ΣΥΓΚΡΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΩΝ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΦΙΛΟΣΟΦΩΝ
Η φιλοσοφική άποψη του Σωκράτη είναι κυρίως ιδεαλιστική, ενώ εκείνες του Αριστοτέλη και του Επίκουρου είναι πιο φυσιοκρατικές. Ειδικότερα η φιλοσοφία του Επίκουρου, η οποία περιλαμβάνει την ατομική θεωρία, την κοσμολογία και την Εξέλιξη των ειδών είναι εκείνη που προσεγγίζει περισσότερο την σύγχρονη Επιστήμη.
Πηγή φωτος: wikimedia commons
Η βιολογική έρευνα απορρίπτεται από την ιδεαλιστική φιλοσοφία του Σωκράτη (εκτός από την Ηθική), ενώ ο Αριστοτέλης με την αποδοχή των αισθήσεων θεμελιώνει τη Ζωολογία και τη βιολογική έρευνα, που συνεχίζει στη Βοτανική ο Θεόφραστος. Ο Επίκουρος με τις θεωρίες του για την Εξέλιξη των ειδών, την κληρονομικότητα των βιολογικών χαρακτηριστικών και τους σωματιδιακούς μηχανισμούς των αισθήσεων προσφέρει το υπόβαθρο της μοριακής βάσης της ζωής (Μοριακή Βιολογία). Επιπλέον, ο Επίκουρος συνδέει την ελεύθερη βούληση με το τυχαίο (την ύπαρξη του οποίου υποστηρίζει και η αρχή απροσδιοριστίας της κβαντικής φυσικής) και θέτει τις μεθοδολογικές βάσεις της πειραματικής Επιστήμης γενικότερα.
Με την παιδαγωγική προσέγγισή του, ο Σωκράτης μπορεί να κεντρίζει το ενδιαφέρον του συνομιλητή του και να τον κατευθύνει στην ενδοσκόπηση και στην αναζήτηση της αλήθειας, αλλά δεν προσφέρει ουσιαστική γνώση και κατανόηση για τη φύση της ζωής και του ανθρώπου. Αντίθετα, ο Αριστοτέλης έχει συγκεκριμένο παιδαγωγικό σκοπό που οδηγεί στην πνευματική και ηθική τελείωση του ανθρώπου με τη συμβολή του ορθολογισμού. Η παιδαγωγική αξία της διδασκαλίας του Επίκουρου είναι μεγάλη, επειδή η βιωματική απόκτηση της επιστημονικής γνώσης μέσα σε συνθήκες φιλίας και πνευματικής απόλαυσης οικοδομεί τη φρόνηση του ανθρώπου απομακρύνοντας τους ανυπόστατους φόβους και τον οδηγεί σε κατάσταση ευδαιμονίας.
Συμπερασματικά, ο Σωκράτης με την απορητική στάση του φαίνεται να αντιστοιχεί πνευματικά στην παιδική ηλικία της ανθρώπινης σκέψης, ο Αριστοτέλης στην εφηβεία της που χαρακτηρίζεται από δογματισμό καθώς μόλις αρχίζει να αντιλαμβάνεται τον κόσμο και ο Επίκουρος στην ώριμη ηλικία της ανθρώπινης σκέψης με τη διατύπωση πολλών πιθανών ερμηνειών και την αποδοχή μόνον όσων στηρίζονται σε εμπειρικά δεδομένα.
*(Το περιεχόμενο του δοκιμίου παρουσιάστηκε ως ομιλία στο Πανελλήνιο Συνέδριο «Υγεία-Περιβάλλον-Εκπαίδευση: Προβληματισμοί-Προτάσεις», Αθήνα 27-28 Μαρτίου 2009, που διοργανώθηκε από το Τμήμα Βιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών).
Πηγή: www.pev.gr (Ιστοσελίδα Πανελλήνιας Ένωσης Βιοεπιστημόνων)
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Anderson E. «Ο Επίκουρος στον 21ο αιώνα». Εκδόσεις Θύραθεν, Θεσσαλονίκη, 2002
2. Αριστοτέλης. «Ηθικά Νικομάχεια» (Μτφ. Σ.Χ.Μαγγίνας). Ελληνικός Εκδοτικός Οργανισμός, Αθήνα, 1970.
3. Γιαπιτζάκης Χ. «Επικουρείων Δόξαι». Εκδόσεις Βερέττα, Αθήνα, 2008.
4. Διογένης Λαέρτιος. «Βίοι Φιλοσόφων» (Μτφ. Ομάδα φιλολόγων). Εκδόσεις Κάκτος, Αθήνα, 1994.
5. During I. «Ο Αριστοτέλης: Παρουσίαση και ερμηνεία της σκέψης του» (Μτφ. Α. Γεωργίου–Κατσιβέλα). Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 1994.
6. Louis-Andre Dorion. «Σωκράτης» Μτφ Μ. Μουρκούση, 2007.
7. Ξενοφών. «Απομνημονεύματα» (Μτφ. Θ.Γ.Μαυρόπουλος). Εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη, 2007.
8. Πλάτων. «Φαίδων» (απόδοση του Benjamin Jowett) 1998.
9. Ross WD. «Αριστοτέλης» (Μτφ. Μ. Μήτσου). Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης, Αθήνα, 1993.
10. Farrington B. «Η Επιστήμη στην Αρχαία Ελλάδα» (Μτφ. Ν. Ραϊσης). Εκδόσεις Κάλβος, Αθήνα, 1989.
